Ενδοοικογενειακή βία, ένα τεράστιο πρόβλημα

Της εδικής παιδαγωγού-ψυχολόγου Χρύσας Παπακυργιάκη

Το έγκλημα των Γλυκών Νερών είναι ένα γεγονός που συντάραξε την κοινωνία μας και έφερε στο φως πολλά κοινωνικά ζητήματα που παραμελούμε. Και εν τέλει μένουν άλυτα, τοξικά και, όπως αποδεικνύεται, θανατηφόρα… Το ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας παραμένει ένα από αυτά μεταξύ άλλων.

Βασική αιτία θανάτου και αναπηρίας γυναικών

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου κι αναπηρίας για τις γυναίκες 16-44 ετών. Ευθύνεται για περισσότερους θανάτους και προβλήματα υγείας απ’ ό,τι ο καρκίνος, τα τροχαία δυστυχήματα κι ο πόλεμος! Από το 2011 έως και το 2019 έχουν καταγραφεί 18.583 περιστατικά βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα, με τον αριθμό να σημειώνει αύξηση τα τελευταία χρόνια σε σχέση με παλιότερα.

Μοτίβο συμπεριφορών

Η ενδοοικογενειακή βία συμβαίνει όταν το άτομο με τη βίαιη συμπεριφορά πιστεύει ότι η κακοποίηση ή η βία είναι δεκτή και δικαιολογημένη. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να δημιουργήσει ένα μοτίβο σχετικών συμπεριφορών στα παιδιά ή και σε άλλα μέλη της οικογένειας. Με τη σειρά τους μπορεί να πιστεύουν ότι η βία είναι δεκτή και την παραβλέπουμε ή κινούμαστε γύρω από αυτή, με στόχο να την αποφύγουμε, μπαίνοντας όμως στο χορό που ο θύτης κρατάει το ρυθμό… Ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που άνθρωποι παραδέχτηκαν ότι είναι θύματα ή θύτες, αφού θεωρούν αυτές τις συμπεριφορές οικογενειακή υπόθεση, στην οποία χάθηκε ο έλεγχος.

Προφίλ θύτη

Ποιο όμως συνήθως είναι το προφίλ του θύτη; Συνήθως ο θύτης έχει κάποια δυσλειτουργικά στοιχεία και χαρακτηρίζεται από απουσία ενσυναίσθησης. Δεν μπορεί να μπει στη θέση του θύματος και νιώθει απόλυτα δικαιολογημένα θυμωμένος και προδομένος από το εκάστοτε “λάθος῾ που θα αντιληφθεί”. Είναι συχνά θύμα κακοποίησης από την πρώτη του οικογένεια. Εδώ είναι ένα σημαντικό σημείο που αξίζει να σταθούμε: Κακοποίηση δεν είναι μόνο η σωματική εκδήλωση βίας, αλλά και η λεκτική, η ψυχολογική, η υλική αποστέρηση ή και η απειλή αυτής και των παραπάνω. Το πώς αυτά θα επιδράσουν στον ψυχισμό του ατόμου που τα δέχεται έχει να κάνει με τη δομή προσωπικότητάς του και τα δικά του βιώματα. Οι περισσότεροι δολοφόνοι, για παράδειγμα, περιγράφονται από τρίτους ως ήσυχοι, παθητικοί και “καλοί”. Ωστόσο ο θυμός τους ήταν τόσο μεγάλος που τους έπνιξε και τους έβγαλε τον χειρότερο εαυτό τους. Αυτόν που στερεί τη ζωή σε κάποιον για ένα τελείως προσωπικό του κίνητρο.

Απόρριψη και ελεύθερη βούληση

Η απόρριψη και η ελεύθερη βούληση φαίνονται πολύ σημαντικά και απειλητικά στα μάτια του θύτη, ο οποίος χρειάζεται να νιώθει μοναδικός και αναγκαίος στο θύμα του. Το θύμα, από την άλλη, είναι ιδιαιτέρως συγχωρητικό, ενοχικό. Τείνει να δίνει πολλές ευκαιρίες στο θύτη λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης και απουσίας αυτοσυμπόνιας.

Μαθήματα ζωής παιδιόθεν

Τι μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας; Το βασικό μας μέλημα ως γονέων και επιστημόνων είναι να ενημερώνουμε τη νέα γενιά για το τι σημαίνει κακοποίηση και να διδάσκουμε το σεβασμό για τον άλλο. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια ως κοινωνία, καθώς ο σεβασμός μάς λείπει σε μεγάλο βαθμό. Ο διάλογος και η παύση των παιχνιδιών δύναμης είναι δυο βασικά στοιχεία που μπορούν προληπτικά να μας προστατέψουν από περιστατικά κακοποίησης στη ζωή μας. Μιλήστε με τα παιδιά σας και μη παίζετε τα γνωστά παιχνίδια δύναμης που κι εσείς διδαχτήκατε… Έτσι θα μάθουμε στα μικρά παιδιά να έχουν ψυχική ανθεκτικότητα και να μην αναπτύσσουν συμπλέγματα ούτε ανωτερότητας ούτε κατωτερότητας.

Πηγές:

• Halket, Megan Mcpherson; Gormley, Katelyn; Mello, Nicole; Rosenthal, Lori; Mirkin, Marsha Pravder (2013). «Stay with or Leave the Abuser? The Effects of Domestic Violence Victim’s Decision on Attributions Made by Young Adults». Journal of Family Violence29: 35
• Ενδοικοικογενειακή κακοποίηση των γυναικών, Αρτινοπούλου, Β., εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη

Άρθρα της Χρύσα Παπακυργιάκη:

• Δείτε πως μπορείτε να βοηθήσετε το θυμωμένο σας παιδί
• Νικήστε την απαισιοδοξία σας…
• Τρέφοντας τον Εαυτό μας..
• Νοσηλεία γονέα για λίγες μέρες; Δείτε πώς να προετοιμάσετε το παιδί σας
• Ευχάριστες δραστηριότητες με τα παιδιά το καλοκαίρι
• Ψυχολογία: Πώς να νικήσετε τις αρνητικές σκέψεις με απλές ασκήσεις;
• Πώς μπορούμε να διώξουμε τις αρνητικές σκέψεις που μας αγχώνουν
• Άγχος: Μια άσκηση για την μείωση του, που όλοι μπορούμε να κάνουμε
• Πώς τελικά επιδρούν στην ψυχολογία μας τα μέτρα κατά του κορονοϊού;
• Oι κύκλοι του πανικού και πώς να τους αντιμετωπίσετε