Δρ.Αν.Μοσχοβάκη: Πνευμονία από εισρόφηση-Συμπτώματα και αίτια 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Τα συμπτώματα που μαρτυρούν πνευμονία από εισρόφηση περιλαμβάνουν βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στο στήθος, πυρετό και αυξημένο καρδιακό ρυθμό. Η διάγνωση βασίζεται συνήθως σε συνδυασμό συμπτωμάτων, ιατρικού ιστορικού και απεικονιστικών εξετάσεων όπως ακτινογραφίες θώρακα.

ΑΙΤΙΑ: Στο φυσιολογικό άτομο υπάρχουν μηχανισμοί που εμποδίζουν την εισρόφηση ακατάλληλου περιεχομένου στον πνεύμονα. Βασικό ρόλο έχουν τα αντανακλαστικά βήχα και τοπικοί ανοσολογικοί μηχανισμοί όπως οι κινήσεις κροσσών και η καλή λειτουργία κυττάρων του βλεννογόνου των αεραγωγών με φαγοκυτταρική ικανότητα.

Εξάλλου κατά την κατάποση πολλαπλοί μύες από τη στοματική κοιλότητα, τον φάρυγγα, τον λάρυγγα και τον οισοφάγο όπως οι Hyoglossus, Styloglossus (CN XII), Mylohyoid (CN V3), Masseter (CN V3)Temporalis (CN V3), Tensor palitini (CN V3) Stylopharyngeus (CN IX) Salpingopharyngeus (CN X) Palatopharyngeus (CN X) Stylohyoid (CN VII) Geniohyoid (CN XII) lateral cricoarytenoids, συνεργάζονται αποτελεσματικά ώστε στην αρχή η μπουκιά να μασηθεί αποτελεσματικά με τη συμμετοχή της συνείδησης στο στόμα, να γίνει η αρχική επεξεργασία της με τη σίελο  και στη συνέχεια να προωθηθεί αντανακλαστικά προς τον οισοφάγο και το στομάχι, διαδικασία που περιλαμβάνει το αποτελεσματικό κλείσιμο φωνητικών χορδών, γλωττίδας, λάρυγγα.

Παρά ταύτα, η εισρόφηση μικρών ποσοτήτων υλικού από την στοματική κοιλότητα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου, δεν είναι ασυνήθιστο γεγονός. Εμφανίζεται και υπό φυσιολογικές συνθήκες σε υγιή άτομα, χωρίς παθολογικές επιπτώσεις με δεδομένο ότι αυτές οι μικρές ποσότητες απομακρύνονται από τον υγιή αναπνευστικό βλεννογόνο και αδρανοποιούνται με την βοήθεια αποτελεσματικών μηχανισμών άμυνας (π.χ. μακροφάγα).

Όταν ένας ή περισσότεροι μηχανισμοί προστασίας των κατώτερων αναπνευστικών οδών, δεν λειτουργήσουν αποτελεσματικά λόγω παθολογικού παράγοντα ή νόσου, αναπτύσσεται φλεγμονή από εισρόφηση. Κάθε παθολογική  κατάσταση ή παράγοντας που διαταράσσει τους φυσιολογικούς μηχανισμούς προστασίας του σώματος έναντι της εισρόφησης και ελέγχου της ποσότητας των υγρών που εισέρχονται στο τραχειοβρογχικό δέντρο, ενδέχεται να οδηγήσει στην εμφάνιση  εισροφητικής πνευμονίας. Το είδος της ουσίας που εισέρχεται ως μη όφειλε στις κατώτερες αναπνευστικές οδούς, η ποσότητα του υλικού που εισροφάται και η κατάσταση της άμυνας του οργανισμού, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες, από τους οποίους εξαρτάται η έκταση της φλεγμονής και η σοβαρότητα της πνευμονίας από εισρόφηση.

Έτσι η πνευμονία από εισρόφηση συνήθως επηρεάζει άτομα που έχουν δυσκολία στην κατάποση λόγω καταστάσεων όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, νευρολογικές διαταραχές ή προβλήματα συνείδησης, όπως μέθη ή αναισθησία. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή σε άτομα που έχουν μειωμένο επίπεδο συνείδησης, όπως άτομα σε γηροκομεία ή μονάδες εντατικής θεραπείας.  Άλλες καταστάσεις που συνδέονται με την εμφάνιση εισροφητικής πνευμονίας είναι:

-Η υπερβολική δόση ναρκωτικών

-Παθήσεις του οισοφάγου (Στοματοφαρυγγική δυσφαγία παρατηρείται στην πλειοψηφία των ηλικιωμένων ασθενών με μέση ηλικία τα 84 έτη), στενώσεις-νεοπλάσματα-εκκολπώματα οισοφάγου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

–Καταστάσεις παρατεινόμενων εμετών

-Η παρατεταμένη κατάκλιση

-Kακή στοματική υγιεινή

-Παθήσεις οδόντων

-Περιοδοντική νόσος

-Σοβαρή συστηματική νόσος

-Ιατρικές πράξεις όπως η τοποθέτηση ρινογαστρικού σωλήνα, η ενδοτραχειακή διασωλήνωση, η τραχειοστομία, η γαστροστομία.

Η θεραπεία για την πνευμονία από εισρόφηση συχνά περιλαμβάνει αντιβιοτικά για τη θεραπεία της υποκείμενης λοίμωξης και υποστηρικτικά μέτρα όπως οξυγονοθεραπεία και αναπνευστική φυσικοθεραπεία για τη βελτίωση της αναπνοής. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία.

Η πρόληψη της πνευμονίας από εισρόφηση περιλαμβάνει μέτρα για τη μείωση του κινδύνου εισρόφησης, όπως η τροποποίηση του ιξώδους των τροφών και των υγρών για άτομα με δυσκολία στην κατάποση, η διατήρηση της σωστής θέσης κατά την λήψη φαγητού ή ποτού και η αποτελεσματική θεραπεία των υποκείμενων καταστάσεων που συντελούν στο πρόβλημα.