Υπερθερμία στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Η υπερθερμία θεωρείται ο τέταρτος πυλώνας της ογκολογίας και συνδυαστικά με τη χημειοθεραπεία και τις ακτινοθεραπείες υπερδιπλασιάζει την ανταπόκριση των ασθενών στη θεραπεία του καρκίνου.

Η Ευρωπαϊκή Εταιρία για την Υπερθερμική Ογκολογία (ESHO) είναι το ευρωπαϊκό φόρουμ που προωθεί για το δημόσιο όφελος, τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα στη φυσική, τη μηχανική, τις βιολογικές και κλινικές επιστήμες σχετικά με τη χρήση της υπερθερμίας στη θεραπεία του καρκίνου.

Στην αρχή του τρέχοντος έτους, οι υγειονομικές αρχές της Ανδαλουσίας της Ισπανίας αποφάσισαν να αναγνωρίσουν την ακτινοθεραπεία και την υπερθερμία ως στάνταρ φροντίδα για τον υποτροπιάζοντα καρκίνο του μαστού και τον τοπικά προχωρημένο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σε μια εκτενή συστηματική ανασκόπηση (38 μελέτες, 3478 ασθενείς, Cancer Treat Reviews 2015), ο καθηγητής Datta, Kantonspital Aarau, απέδειξε ότι η προσθήκη υπερθερμίας στην ακτινοθεραπεία βελτιώνει τον έλεγχο του όγκου για τον μαστό, την κεφαλή-τράχηλο, το ορθό, τραχήλου μήτρας και παιδιατρικό καρκίνο.

Ο καθηγητής Issels, LMU Μόναχο, ανέφερε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο για τον Καρκίνο το 2015, μια απόλυτη αύξηση 12% στη συνολική επιβίωση όταν προστέθηκε υπερθερμία στη χημειοθεραπεία για ασθενείς που έλαβαν θεραπεία για σάρκωμα μαλακών ιστών. Σε όλες τις κλινικές μελέτες δεν διαπιστώθηκε καθόλου ή αμελητέα αύξηση της όψιμης τοξικότητας. Πέραν των παλαιοτέρων ανακοινώσεών του, ανακοίνωσε εδώ το φαινόμενο της παρεμπόδισης της επισκευής των βλαβών του DNA των όγκων, υπό την επίδραση της υπερθερμίας, μέσω αναστολής των γονιδίων BRACA1 & 2.

Ο καθηγητής Szasz, Παν. San Istvan Βουδαπέστης έδειξε με πολλαπλές μελέτες, προκλινικές και κλινικές, ότι η ογκοθερμία προκαλεί το εντυπωσιακό φαινόμενο της απομακρυσμένης υποστροφής μεταστατικών όγκων, αν υποβληθεί σε θεραπεία ο πρωτοπαθής όγκος, αλλά όχι οι ίδιες οι μεταστάσεις. Το φαινόμενο αυτό αποκαλείται abscopal effect, και οφείλεται σε διέγερση του ανοσοποιητικού μηχανισμού του ασθενούς με την ογκοθερμία. Το φαινόμενο είναι εξαιρετικής σημασίας, διότι αποδεικνύει ότι η υπερθερμική αυτή τεχνολογία, σε αντίθεση με όλες τις συμβατικές αντικαρκινικές θεραπείες που είναι ανοσοκατασταλτικές, είναι η μόνη ανοσοενισχυτική. Τα παραπάνω δεδομένα είναι βέβαιο ότι θα αυξήσουν την αποδοχή της υπερθερμίας από την ιατρική κοινότητα.

H υπερθερμία στην Ελλάδα

Σήμερα η επιφανειακή υπερθερμία εφαρμόζεται στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αρεταίειο, ενώ σε σχετική διαδικασία εφαρμογής της μεθόδου βρίσκεται το ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης .Επίσης εφαρμόζεται σε δύο ιδιωτικά θεραπευτικά κέντρα στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.

Στιγμιότυπο από τη Συνέντευξη Τύπου. Από αριστερά: ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής κ. Αίας Παπασταύρου, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογικής Υπερθερμίας κ.Gerard van Rhoon και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογικής Υπερθερμίας κ. Βασίλης Κουλουλίας.

Στη Συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στο πλαίσιο του 3ήμερου  Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου   Υπερθερμίας ESHO 2017, που πραγματοποιήθηκε   στην Αθήνα, τονίσθηκε όι η Υπερθερμία είναι συνδυαστική θεραπεία, δεν έρχεται σε αντίθεση με τις άλλες θεραπείες αντιμετώπισης του καρκίνου και όπως είπε χαρακτηριστικά ο Αναπληρωτής Καθηγητής Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογικής Υπερθερμίας, κ. Βασίλης Κουλουλίας «στην Ελλάδα ήρθε για να μείνει ως συνδυαστική θεραπεία για τον καρκίνο».

Όπως επεσήμανε ο κ.  Αίας-Θεόδωρος Παπασταύρου, Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου ESHO 2017 και Διευθυντής ΩΡΛ του Ιασώ GENERAL, η υπερθερμία είναι εγκεκριμένη από το ΚΕΣΥ (2012) ως ιατρική πράξη με συγκεκριμένο τιμολόγιο και ανήκει στις πράξεις της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας.  Παρόλα αυτά, οι σχετικοί  κωδικοί ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στον ΕΟΠΥΥ παραμένουν ανενεργοί, με συνέπεια να μην μπορούν να αποζημιωθούν οι ασθενείς από τα ταμεία τους.

Η Υπερθερμία αποζημιώνεται σε πολλά Ευρωπαϊκά κράτη όπως στη Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία και  τελευταία την Ισπανία, όπως είπε κ. Gerard van Rhoon Καθηγητής Φυσικής, Πανεπιστήμιο Erasmus, Ολλανδία, Πρόεδρος της ESHO (Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ογκολογικής Υπερθερμίας).

 Στο Συνέδριο τονίστηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογικής Υπερθερμίας, κ. Βασίλη Κουλουλία ότι, «σε πολλά Ευρωπαϊκά κράτη, η υπερθερμία είναι ενταγμένη ήδη στην πρωτοβάθμια περίθαλψη με το δεδομένο ότι δεν χρειάζεται ειδικά θωρακισμένο χώρο για την λειτουργία της κάτι που πρέπει να γίνει και στη χώρα μας». 

Νέες θεραπευτικές στρατηγικές

Η νέα γνώση σχετικά με τις βιολογικές και ανοσολογικές επιδράσεις της υπερθερμίας σε συνδυασμό με τη νέα προηγμένη τεχνολογία θέρμανσης έχει προκαλέσει την διεξαγωγή νέων κλινικών μελετών στον καρκίνο της κύστης, του μεταστατικού περιτοναϊκού καρκίνου και αυτού του παγκρέατος. Αυτό δημιουργεί πολλές ευκαιρίες για εκπόνηση νέων θεραπευτικών στρατηγικών, που θα αξιοποιούν πληρέστερα την από παλαιότερα γνωστή άριστη συνέργεια της υπερθερμίας με τις παλαιότερες και νεότερες φαρμακευτικές, ακτινοθεραπευτικές και μοριακές τεχνικές. Δεκαοκτώ τυχαιοποιημένες μελέτες φάσης ΙΙΙ έχουν δείξει στην κλινική πράξη ότι η προσθήκη υπερθερμίας στα άλλα θεραπευτικά σχήματα διπλασιάζει μεσοσταθμικά τα αποτελέσματα των άλλων θεραπειών.