Ηφαίστεια και σεισμοί

Σεισμοί και ηφαίστεια έχουν κοινό σημείο τις ηφαιστειακές πλάκες, οι οποίες είτε συγκλίνουν, είτε αποκλίνουν, δημιουργούν ένα κενό, στο οποίο “γεννώνται” ηφαίστεια και σεισμοί. Πριν συμβεί μια έκρηξη ηφαιστείου αλλά και μετά, προηγούνται σεισμοί μικρού μεγέθους. Κίνδυνος μεγάλου σεισμού από μια ηφαιστειακή έκρηξη, δεν υπάρχει, σύμφωνα με τον Ομότιμο Καθηγητή Σεισμολογίας του Α.Π.Θ. κ. Βασίλη Παπαζάχο.

Ο Καθηγητής αναφέρει, πως στάχτη, από την Μινωική έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1630, ανιχνεύθηκε πριν από μερικά χρόνια, από τους επιστήμονες στους πάγους της Γροιλανδίας! Που σημαίνει, πως η ηφαιστειακή τέφρα, μεταφέρεται σε ολόκληρο τον πλανήτη, επηρεάζει το κλίμα, τα οικοσυστήματα, επιφέροντας μεγάλες αλλαγές. Μπορεί να έχουμε “Ηφαιστειακό Χειμώνα”, από την ψύξη που θα επέλθει στη Γη μετά από μια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου!

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά, όπως τα περιγράφει ο κ. Παπαζάχος:

Πως παράγονται τα ηφαίστεια;

“ Τα ηφαίστεια παράγονται με δύο τρόπους: υπάρχουν δύο περιοχές, δύο ζώνες, που παράγουν ηφαίστεια, με λίγο διαφορετική σύνθεση. Αυτά καθορίζονται από τις τεκτονικές πλάκες. Στο σημείο που οι ηφαιστειακές πλάκες αποκλίνουν, δηλαδή η μια χωρίζεται από την άλλη, και αφήνουν κενό, δημιουργούνται ηφαίστεια. Όπως στην Ισλανδία, όπου εκεί έχουμε την Βόρεια Αμερικανική πλάκα και την Ευρωπαϊκή, οι οποίες αποκλίνουν. Η Αμερικανική πάει προς τη Δύση, η Ευρωπαϊκή πάει προς την Ανατολή. Καθώς σπάνε και αφήνουν ένα κενό, μία “ράχη” όπως λέγεται, η οποία αρχίζει από το Βόρειο Ατλαντικό και μπαίνει μέχρι το Νότιο, εκεί είναι τα ηφαίστεια. ( το Νότιο μέρος χωρίζει την Νότια Αμερική από την Αφρική). Στις περιοχές απόκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών έχουμε ηφαίστεια σαν κι αυτό της Ισλανδίας. Υπάρχουν όμως περιοχές όπου έχουμε σύγκλιση λιθοσφαιρικών πλακών, η μια πλάκα πλησιάζει προς την άλλη, όπως συμβαίνει εδώ στην Ελλάδα. Δηλαδή, η Αφρικανική πλάκα, το μπροστινό της μέρος η Μεσόγειος, πλησιάζει προς το Αιγαίο. βυθίζεται κάτω από το Αιγαίο, και όταν φθάσει σε ένα βάθος 110 χιλιόμετρα λιώνει, διαλύεται. Και ανεβαίνει πάνω θερμό υλικό, που φτιάχνει το ηφαιστειακό τόξο της Σαντορίνης, της Μήλου, της Νισύρου και των Μεθάνων.

Επομένως, εμείς είμαστε σε μια περιοχή σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών, ενώ η Ισλανδία σε περιοχή απόκλισης” σημειώνει ο Καθηγητής.

Ο βασικός λόγος ανησυχίας από μια έκρηξη

“Ο βασικός λόγος που φοβόντουσαν περισσότερο, στην Ισλανδία, ήταν μήπως διεγερθεί ένα άλλο ηφαίστειο που ήταν κοντά σε αυτό, το ηφαίστειο Κάτλα. Εάν είχαμε διέγερση αυτού του ηφαιστείου, τα φαινόμενα θα είχαν παγκόσμιο χαρακτήρα. Δηλαδή, θα ανέβαινε η ηφαιστειακή σκόνη, στη στρατόσφαιρα και θα επηρέαζε την είσοδο στις ακτίνες του ήλιου. Η διαδικασία αυτή, μπορεί να κατεβάσει τη θερμοκρασία της Γης κατά ένα βαθμό -τη μέση θερμοκρασία-, με αποτέλεσμα να ψυχθεί η Γη. Γίνεται “ηφαιστειακός χειμώνας”, όπως λέγεται. Γα την ώρα δεν φαίνεται αυτό να ισχύει..”σημειώνει ο κ. Παπαζάχος για να αναφερθεί στις συνέπειες:

Οι συνέπειες των ηφαιστείων, είναι δύο κατηγοριών:

αυτές που οφείλονται στη ροή της λάβας στην περιοχή, ή σε αέρια που ανεβαίνουν επάνω και δημιουργούν δηλητηριώδη οξέα, τα οποία πέφτουν και κάνουν βλάβες.

Είναι δυνατόν η σκόνη αυτή να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις και να επηρεάσει το κλίμα της Γης.

Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1630

“Αυτό το γνωρίζουμε διότι μια τέτοια έκρηξη έγινε το 1630 π. Χ. στη Σαντορίνη. Τότε, παρακολουθούσα ένα συνέδριο, το έκανε κάθε δέκα χρόνια ο Νομικός, ο εφοπλιστής, στη Σαντορίνη και με καλούσε. Μια χρονιά ,παρουσιάστηκαν 4 ανεξάρτητες μελέτες στο συνέδριο. Ενώ πριν πιστεύαμε ότι η έκρηξη έγινε περί το 1500 π. Χ. όλες οι μελέτες συνέπεσαν, με τις αποδείξεις τους, ότι έγινε το 1630. Η περίφημη, Μινωική έκρηξη του ηφαιστείου.

Στην περίφημη αυτή έκρηξη:

Βρήκαν σκόνη στην Γροιλανδία, στους πάγους, από τότε! Χρονολόγησαν τα συστατικά και βρήκαν πως ήταν από την έκρηξη το 1630. Υπάρχουν δέντρα, που ζουν πολλά χρόνια στην Αμερική και στην Ασία. Τα δέντρα κάθε χρόνο κάνουν ένα δακτύλιο. Όταν ο καιρός, η χρονιά που γίνεται ο δακτύλιος, δεν είναι καλή, δεν υπάρχει ήλιος κ. λ. π., υπάρχει ανωμαλία στους δακτυλίους αυτούς, είναι φθαρμένοι . Με αυτό τον τρόπο, η άλλη ομάδα που παρουσίασε έρευνα στο συνέδριο, διαπίστωσε, ότι την ίδια χρονιά – που έγινε η έκρηξη στη Σαντορίνη- έγιναν τέτοιες μεταβολές σε μεγάλα δέντρα στην Αμερική (ΗΠΑ) και στην Ασία. Και με άλλες δύο μεθόδους διαπιστώθηκε ότι το 1630, είχαμε τη μεγάλη έκρηξη στην Σαντορίνη”

Σεισμογράφοι στο ηφαίστειο της Σαντορίνης, καταγράφουν συνεχώς. Να προβλέψουν την επόμενη έκρηξη του ηφαιστείου.

Ο Ομότιμος Καθηγητής, έχει κάνει μια μελέτη το 2005, όπου έδειξε πως ακριβώς συμβαίνει η ηφαιστειακή δράση. “Πως ανεβαίνει από το βάθος ,κάτω από τις κλάδες και πως κάνει τον θύλακα του μάγματος που δημιουργεί το ηφαίστειο της Σαντορίνης, που είναι το σημαντικότερο ηφαίστειο στη χώρα μας, κι έδωσε τις περισσότερες εκρήξεις. Εμείς, έχουμε εγκαταστήσει ένα δίκτυο σεισμογράφων στην περιοχή, για να καταγράφουν μικρούς σεισμούς. Διότι ,όταν γίνονται ηφαιστειακές εκρήξεις, όταν αρχίζουν, υπάρχουν συνοδοί, μικροί σεισμοί. Προσπαθούμε με αυτό τον τρόπο -και άλλους-   να δούμε, αν θα μπορέσουμε , την επόμενη έκρηξη, όταν γίνει, -δεν θα υπάρχουμε εμείς-να την προβλέψουμε. Δηλαδή ,προσπαθούμε να προβλέψουμε τις εκρήξεις, βραχυπρόθεσμα. Καθότι μακροπρόθεσμα δεν μπορούμε να κάνουμε εκτιμήσεις. Το ηφαίστειο τώρα είναι σε ηρεμία. . Αλλά έχει σημασία ,πότε θα εκραγεί, και όταν εκραγεί πρέπει να ξέρουμε. Διότι ορισμένες φορές, όχι μόνο το 1630, έγιναν εκρήξεις και άλλες φορές, το 1950 η τελευταία   προκάλεσε σημαντικές βλάβες στην περιοχή…” σημειώνει ο κ. Παπαζάχος.

Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια

“Το 1956, ήμουν νέος σεισμολόγος, και μου τηλεφώνησαν το πρωί να πάω στο Γεωδυναμικό γιατί έγινε σεισμός. Είχα βάλει ένα φωτοκύτταρο που κατέγραφε το σεισμό, κατέγραφε δηλαδή, ότι έγινε σεισμός, χτύπαγε το κουδούνι στον νυχτοφύλακα και με ενημέρωσε. Και τι να δω; Βλέπω ένα σεισμό 7,6 Ρίχτερ, παρακαλώ… Ένας μετασεισμός 6,9 Ρίχτερ. Μας έλεγαν, ότι έγινε έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη. Δεν έγινε. Αλλά τι έγινε; Ο σεισμός έγινε στην Αμοργό, δηλαδή Βορειοανατολικά από το ηφαίστειο. Συνδεόταν με το ρήγμα του ηφαιστείου, το οποίο έχει μία διεύθυνση Βορειοανατολική – Νοτιοδυτική. Επομένως, οι σεισμικές ζώνες συνυπάρχουν με τις ηφαιστειακές ζώνες και συνδέονται. Όμως οι σεισμοί που γίνονται στις ηφαιστειακές εκρήξεις είναι μικροί και ακίνδυνοι. Απλώς συμβαίνει επειδή και οι μεν και οι δε , γίνονται εκεί που συγκλίνουν κι εκεί που αποκλίνουν οι λιθοσφαιρικές πλάκες, συμπίπτουν τα δύο αυτά καταστρεπτικά φαινόμενα: το ηφαίστειο και οι σεισμοί”.

Είναι τόσο καταστρεπτικός ο ηφαιστειακός κίνδυνος, τόσο μεγάλος;

Σε σειρά, είναι πρώτα οι σεισμοί, δεύτεροι οι τυφώνες και τρίτα τα ηφαίστεια.

Ο πιο φονικός σεισμός έγινε το 1566 στην Κίνα και είχε περίπου στο 1 εκατ. νεκρούς.

Ο πιο μεγάλος τυφώνας είχε 500.000 νεκρούς.

Η πιο μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη που έγινε στην Ινδονησία, είχε 120.000 νεκρούς.

Δείτε την αναλογία για να καταλάβετε ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον άνθρωπο…

Ηφαιστειακές πλάκες: αιτία σεισμών και ηφαιστείων – Αλλά και… τσουνάμι.

Οι ηφαιστειακές πλάκες είναι η αιτία και των δύο φαινομένων και των σεισμών και των ηφαιστείων, καθώς συμβαίνουν, εκεί που συγκλίνουν και εκεί που αποκλίνουν οι πλάκες.

Ο Καθηγητής αναφέρει, πως μια ηφαιστειακή έκρηξη δεν μπορεί να επιφέρει μεγάλο σεισμό, μπορεί όμως να επιφέρει ένα μεγάλο τσουνάμι. “ Όπως έγινε στη Σουμάτα το 2004., Καθώς, όταν υπάρχει μια έκρηξη και πετάγεται η θάλασσα σε τόσο μεγάλη έκταση, τότε δημιουργείται μεγάλο τσουνάμι” σημειώνει ο κ. Παπαζάχος, ενώ συμπληρώνει, πως   οι οι προ- σεισμοί μπορούν να μας προειδοποιήσουν για έκρηξη ηφαιστείου:

“Οι σεισμοί που βγαίνουν από τις περιοχές αυτές, καταγράφονται. Συνεπώς μπορούμε να μετρήσουμε τη δομή και τη γεωδυναμική του χώρου” καταλήγει.

Βένη Παπαδημητρίου