Ψηφιακό αποτύπωμα: Τι μπορούμε να κάνουμε για να το περιορίσουμε;

Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι περνάμε όλο και περισσότερες ώρες συνδεδεμένοι στον ψηφιακό κόσμο. Φαίνεται όμως να ξεχνάμε ότι κάθε ιστοσελίδα, κάθε εταιρεία, κάθε οργανισμός με τον οποίο αλληλοεπιδρούμε ψηφιακά, επιθυμεί να κρατήσει κάτι από εμάς, ζητώντας διάφορες πληροφορίες, όπως στοιχεία συνδέσεων (logins), επικοινωνίας, τοποθεσίας, ακόμη και ιστορικό περιήγησης. Στόχος είναι, μεταξύ άλλων, να μας προσφέρουν πιο εξατομικευμένες εμπειρίες, αλλά και να βελτιώσουν την επικοινωνία τους μαζί μας.

Όσες περισσότερες ιστοσελίδες και εφαρμογές χρησιμοποιούμε και όσες περισσότερες προσωπικές πληροφορίες μοιραζόμαστε, τόσες περισσότερες πιθανότητες έχουμε να παραβιαστούν τα στοιχεία μας, αναφέρει η εταιρεία ψηφιακής ασφάλειας ESET.

Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε ώστε να κινδυνεύουμε λιγότερο από κακόβουλες «επιθέσεις»;
Μια καλή αρχή θα ήταν να περιορίσουμε δραστικά τον όγκο των πληροφοριών που μοιραζόμαστε και τις πληροφορίες που δημοσιεύουμε στο διαδίκτυο.

Ακολουθούν, σύμφωνα με την ESET, δέκα τρόποι για να περιορίσουμε  το ψηφιακό μας αποτύπωμα, με βάση την αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων (data minimization):

1. Να μην συμπληρώνουμε διαδικτυακές έρευνες

Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από διαγωνισμούς και προσφορές βραβείων, συχνά με αντάλλαγμα τη συμπλήρωση διαδικτυακών ερευνών. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για καλυμμένες εκστρατείες μάρκετινγκ για τη δημιουργία λίστας επαφών. Άλλες φορές μπορεί να είναι κακόβουλες ενέργειες με σκοπό την κλοπή των προσωπικών μας πληροφοριών για χρήση σε εκστρατείες ηλεκτρονικού «ψαρέματος» ή για πώληση στο σκοτεινό διαδίκτυο.

2. Να μην κοινοποιούμε την τοποθεσία μας
   

Μία από τις πιο παρεμβατικές μορφές καταγραφής δεδομένων είναι αυτή που παρακολουθεί την τοποθεσία μας. Από αυτήν, τρίτα μέρη μπορούν να συνθέσουν μια εξαιρετικά ακριβή εικόνα των καθημερινών μας κινήσεων και συνηθειών. Αυτό δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο το ψηφιακό μας απόρρητο, μπορεί επίσης να θέσει σε κίνδυνο την ίδια τη σωματική μας ασφάλεια. Αποφεύγουμε, λοιπόν, να χρησιμοποιούμε εφαρμογές που παρακολουθούν την τοποθεσία μας.

3. Προσέχουμε πολύ τα ψηφιακά newsletters

Οι κάθε είδους εταιρείες ασχολούνται πολύ με τα ψηφιακά newsletters. Πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν απευθείας με τους πελάτες και να τους προσφέρουν εξατομικευμένο περιεχόμενο και προσφορές. Ωστόσο, για πολλούς χρήστες, τα online newsletters δεν κάνουν τίποτα περισσότερο από το να γεμίζουν τα εισερχόμενα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιούμε μια ξεχωριστή διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποκλειστικά για τέτοιο σκοπό.

4. Να μην κατεβάζουμε πολλές εφαρμογές
   

Οι διάφορες εφαρμογές στα smartphones για να λειτουργήσουν σωστά, συχνά ζητούν να τους μεταφέρουμε έναν σημαντικό αριθμό προσωπικών και οικονομικών πληροφοριών. Ενδέχεται επίσης να παρακολουθούν την τοποθεσία, τη δραστηριότητα περιήγησης και άλλες πληροφορίες. Στη συνέχεια, μοιράζονται με τρίτους όλες αυτές τις πληροφορίες. Είναι λογικό, λοιπόν, ότι όσο λιγότερες εφαρμογές χρησιμοποιούμε, τόσο λιγότερο εκτεθειμένοι είμαστε.  Πριν κατεβάσουμε λοιπόν κάποια εφαρμογή, καλό είναι να σκεφτούμε αν πραγματικά την χρειαζόμαστε. Επίσης, μπορούμε να κάνουμε τακτικά ένα «καθάρισμα» των συσκευών μας και να αφαιρούμε τις εφαρμογές που δεν έχουμε χρησιμοποιήσει για καιρό.

5. Να μην δημιουργούμε πολλούς λογαριασμούς και να κάνουμε κι ένα καλό ξεκαθάρισμα
   

Οι εταιρείες δεν θέλουν απλώς να κάνουμε μια παραγγελία και να αγοράσουμε κάτι. Θέλουν να μας γνωρίσουν και χρειάζονται την πίστη και την αφοσίωσή μας. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που ζητούν τη δημιουργία λογαριασμού και την ανταλλαγή διαφόρων πληροφοριών που μπορούν να αξιοποιήσουν. Μπορεί να είναι οτιδήποτε: από ένα κατάστημα ηλεκτρονικού εμπορίου ή λευκών ειδών μέχρι μια ιστοσελίδα μέσων ενημέρωσης. Καλό θα είναι να το αποφεύγουμε, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι η πληρωμή και άλλες λεπτομέρειες δεν θα αποθηκευτούν για ην επόμενη φορά που θα επισκεφτούμε το online κατάστημα. Μια μικρή ταλαιπωρία είναι συχνά το τίμημα που πληρώνουμε για μεγαλύτερη ιδιωτικότητα και ασφάλεια. Αν με τα χρόνια έχετε δημιουργήσει διαδικτυακούς λογαριασμούς που δεν χρησιμοποιούμε πια, μπορούμε απλώς να τους καταργήσουμε.

6.  Να μην μοιραζόμαστε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα

Μερικές φορές η ανταλλαγή πληροφοριών είναι αναπόφευκτη για να αποκτήσουμε τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που θέλουμε. Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή ως προς το τι ακριβώς θα αποκαλύψουμε.  Εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο, δεν μοιραζόμαστε αριθμούς τηλεφώνου, διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και κατοικίας, οικονομικά στοιχεία και αριθμούς κοινωνικής ασφάλισης, τα οποία κι έχουν μεγάλη ζήτηση στον σκοτεινό κόσμο του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Τα ηλεκτρονικά μηνύματα και οι αριθμοί τηλεφώνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παράδειγμα για την αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ψαρέματος (phishing). Για τις αγορές από το διαδίκτυο μπορούμε επίσης να χρησιμοποιούμε έναν «λογαριασμό επισκέπτη» για να μειώσουμε τους κινδύνους

7. Να σκεφτόμαστε πολύ πριν μοιραστούμε κάτι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σαν ένα μεγάλο ψηφιακό μεγάφωνο. Για πολλούς χρήστες το περιεχόμενο που μοιράζονται θα γίνει «like», θα ξαναμοιραστεί και θα είναι πρακτικά αδύνατο να αφαιρεθεί ή να αποσυρθεί μόλις κυκλοφορήσει στον κυβερνοχώρο. Επομένως, είναι σημαντικό να εξετάσουμε πρώτα πώς μπορεί να γίνει δεκτό αυτό το περιεχόμενο από τους άλλους, ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε, συνεργάτες και εργοδότες. Επίσης, ίσως θα ήταν πιο φρόνιμο να  περιορίσουμε το προφίλ μας στους διαδικτυακούς σας φίλους/επαφές και να μην προσθέτουμε στις επαφές μας κανέναν που δεν γνωρίζουμε στην πραγματική ζωή.

8. Να μην ξεχνάμε το πολύτιμο «δικαίωμα στη λήθη»

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουμε το δικαίωμα να ζητήσουνε των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που μας αφορούν. Το λεγόμενο «δικαίωμα στη λήθη» (διαγραφή δεδομένων) καθορίζεται στο πλαίσιο του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων – GDPR της ΕΕ. Αρκεί να αναζητήσουμε στο διαδίκτυο το όνομά μας για να δούμε τι κυκλοφορεί για εμάς και να επικοινωνήσουμε απευθείας με τους ιστοσελίδες για να ζητήσουμε διαγραφή. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε και με τις μηχανές αναζήτησης, όπως η Google  -απλώς ίσως πάρει λίγο περισσότερο χρόνο.

9. Να μην αποδεχόμαστε τα κάθε λογής cookies
   

Τα cookies είναι μικροσκοπικά αρχεία που μεταφορτώνονται στον υπολογιστή ή στη συσκευή που χρησιμοποιούμε. Χρησιμοποιούνται από τις ιστοσελίδες για να σκιαγραφούν το προφίλ των επισκεπτών και να αποθηκεύουν τις προτιμήσεις τους για μελλοντικές επισκέψεις. Κι ενώ αυτό μπορεί να κάνει την εμπειρία πλοήγησης καλύτερη, πολλοί χρήστες θα προτιμούσαν να μη μοιράζονται αυτού του είδους τις πληροφορίες, μεταξύ των οποίων ονόματα χρηστών και κωδικούς πρόσβασης. Εάν έχουμε τη δυνατότητα επιλογής, μπορούμε απλώς να αρνηθούμε τα cookies. Μπορούμε επίσης να αλλάξουμε και να κάνουμε πιο αυστηρές τις ρυθμίσεις απορρήτου στο πρόγραμμα περιήγησης που χρησιμοποιούμε

10. Να μειώσουμε τον αριθμό των συσκευών που χρησιμοποιούμε
    

Αλήθεια, πόσες συσκευές και υπολογιστές χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση; Κάθε μία από αυτές είναι ένας πιθανός θησαυρός δεδομένων για όποιον γνωρίζει πώς να τα χρησιμοποιήσει, ειδικότερα ί σε περίπτωση απώλειας ή κλοπής. Ας είμαστε πιο προσεκτικοί.