Κώστας Δούκας: Γιατί οἱ Γάλλοι καί οἱ Γερμανοί δέν μποροῦν καί ποῦν τό «ρο» καί τό προφέρουν «γο»;

Του Κώστα Δούκα

Η γλώσσα τους δεν μπορεί να κάνει «άλματα» στον ουρανίσκο.

Διερωτηθήκατε ποτέ γιατί οἱ Γάλλοι προφέρουν τό ρό σάν γάμα; Τό 17^ο γράμμα τοῦ ἀλφαβήτου τους εἶναι τό r πού θά ἒπρεπε νά προφερόταν ερ. Καί ὃμως, προφέρεται…εγ. Ὁ πρόεδρος τῆς Γαλλικῆς Δημοκρατίας, le president Macron, προφέρεται πγεζιντάν Μακγόν. Τό ρῆμα φθάνω εἶναι τό arriver, μέ δύο ρό μάλιστα. Καί ὃμως προφέρεται αγιβέ. Γιατί ἂραγε; Μήπως τό ρό τῶν Γάλλων εἶναι διακοσμητικό γράμμα;

Κάθε ἂλλο. Ἁπλῶς, δέν μποροῦν νά προφέρουν τό ρό. Κι αὐτή ἡ ἀδυναμία θεωρεῖται ὡς ἰδιαιτερότητα στήν γλῶσσα τῶν Γάλλων, ἀλλά καί τῶν Γερμανῶν, καί θεωρεῖται ὡς «γλωσσική ἀξάν». Γιατί ὃμως οἱ Γάλλοι (καί οἱ Γερμανοί) δέν μποροῦν νά προφέρουν τό ρό; Ἡ ἀπάντηση πρέπει νά ἀναζητηθεῖ στήν φυλετική σχέση τῶν Γάλλων καί τῶν Γερμανῶν. Ἡ ἐθνική καταγωγή τῶν Γάλλων ἀναζητεῖται στούς Κέλτες, τούς Ρωμαίους καί τούς Γερμανούς. Προέρχονται ἀπό Λίγηρες, Ἀκουϊτάνους, Λατίνους, Ἰβήρους, Φράγκους, Νορβηγούς καί Ἀλαμάνους.

Τό πιό μεγάλο, ἰσχυρό καί δυναμικό φύλο τῶν Γερμανῶν ἦσαν οἱ Φράγκοι. Στήν Ρωμαϊκή ἐποχή εἰσέβαλαν στήν Γαλλία, ἐξεδίωξαν τίς ρωμαϊκές λεγεῶνες καί οἱ Γάλλοι τούς εἶδαν σάν ἀπελευθερωτές καί συγχωνεύθηκαν πολιτισμικά. Ἡ γερμανική γλῶσσα εἶναι ἀμφιλεγομένη. Δέν βρίσκεται καμμία ἒνδειξη γερμανικῆς ταυτότητος στήν ὓστερη ἀρχαιότητα, οὒτε πολιτιστική ἑνότητα. Αὐτή ἡ φυλετική ὂσμωση φαίνεται ὃτι ἐπηρέασε καί τήν γλῶσσα. Ἓνα γράμμα τοῦ ἀλφαβήτου καί τῶν δύο λαῶν εἶναι τό r πού καί οἱ δύο λαοί προφέρουν ὡς γάμα. Αὐτό τό σπουδαῖο ὑγρό σύμφωνο χρειάζεται ἰδιαίτερη εὐκαμψία τῆς γλώσσας γιά νά προφερθεῖ. Οἱ Ἓλληνες τό προφέρουν καί τό γράφουν ἢδη ἀπό τήν ἐποχή τῆς Γραμμικῆς Γραφῆς Β, δηλαδή ἐδῶ καί πάνω ἀπό 6.000 χρόνια τουλάχιστον. Τά συλλαβογράματα ρι, ρο, ρα, ρε τά ἀνεκάλυψε ὁ Μ. Βέντρις, πού ἀποκρυπτογράφησε τήν Γραμμική Γραφή Β΄.

Ἡ γλωσσική εὐκινησία τῶν Ἑλλήνων, τῶν Γάλλων καί τῶν Γερμανῶν φαίνεται ἂν γίνει σύγκριση  τῆς γαλλικῆς γλώσσας  (πού βρίθει ἑλληνικῶν λέξεων, ὃπως και ἡ γερμανική), μέ τήν τέλεια ἑλληνική γλῶσσα. Πράγματι, ἡ γλῶσσα μας ἒχει τρεῖς τριάδες συμφώνων, πού γιά νά προφερθοῦν πρέπει ἡ γλῶσσα νά ἀλλάξει συγκεκριμένες θέσεις μέσα στήν στοματική κοιλότητα. Αὐτό πού ἐμεῖς θεωροῦμε ὡς ἀπολύτως φυσιολογικό, γιά τούς Γάλλους καί τούς Γερμανούς εἶναι ἀκατόρθωτο. Ἒχομε τρία σύμφωνα πού λέγονται χειλικά, διότι χρησιμοποιοῦμε τά χείλη γιά νά τά προφέρουμε: κ, γ, χ.

Ἒχομε τρία ὀδοντικά, τ, δ, θ, πού γιά νά προφερθοῦν πρέπει ἡ ἂκρη τῆς γλῶσσας νά ἒλθει σέ ἐπαφή μέ τό ἐσωτερικό τῶν μπροστινῶν δοντιῶν, τῶν κοπτήρων. Ὃποιος ἒχει χάσει τά μπροστικά δόντια τῆς ἂνω γνάθου, τσεβδίζει καί δέν μπορεῖ νά τά προφέρει.

Καί ἒχομε τά τρία οὐρανικά, κ, γ, χ. Γιά νά τά προφέρομε, πρέπει τό πίσω μέρος τῆς γλώσσας μας, πρύμνη γλώσσης ὃπως ἀναφέρει ὁ Ὃμηρος στήν Ἰλιάδα, νά ἒλθει σέ ἐπαφή μέ τό πίσω μέρος τοῦ οὐρανίσκου μας.

Ὃταν ὁ Ἓλληνας θέλει νά πεῖ ἂκρη, δέν ἒχει κανένα ἀπολύτως πρόβλημα. Εὐέλικτη καί γυμνασμένη ἐπί πολλές χιλιάδες χρόνια ἡ γλῶσσα του, πραγματοποιεῖ εὒκολο ἐλιγμό μέσα στήν στοματική κοιλότητα. Καί ἐκεῖ πού τό πίσω μέρος τῆς γλώσσας βρίσκεται στό πίσω ἂκρο τοῦ οὐρανίσκου γιά νά προφέρει τό κάπα, ἀμέσως κάνει ἃλμα καί μέ τό ἂκρο της ἒρχεται σέ ἐπαφή μέ τούς κοπτῆρες τῆς ἂνω γνάθου καί προφέρει τό ρό: Ἂκρη. Ἀκρίδα. Ἀκράδαντος. Ἐκρεμές.  Αὐτό τό γλωσσικό προτέρημα καί κατόρθωμα δέν μπορεῖ νά τό κάνει ἡ γλῶσσα οὒτε τῶν Γάλλων οὒτε τῶν Γερμανῶν, πού εἶναι φυλετικά συγγενεῖς λαοί.

Ὃταν λοιπόν οἱ Γάλλοι προφέρουν τό ὂνομα τοῦ προέδρου τους, Macron, ἡ γλῶσσα τους πηγαίνει στό πίσω μέρος τοῦ οὐρανίσκου τους γιά νά προφέρουν τό κάπα καί παραμένει κολλημένη ἐκεῖ γιά νά προφέρει καί τό ρο, πού γίνεται κι αὐτό οὐρανικό καί προφέρεται κατ᾽ ἀνάγκη γό. Ἂν πεῖς σ᾽ ἓνα Γάλλο «πές νερό», αὐτός θά σοῦ πεῖ νεγό.

Αὐτή  γλωσσική ἀτέλεια, ἡ γλωσσική «τεμπελιά» (καί πολλές ἂλλες) τῶν Εὐρωπαίων ἀδελφῶν μας, ἀναδεικνύει τήν ἀνωτερότητα τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, καθώς προσφέρει πλοῦτο λέξεων, ἀποτελῶντας ἓνα οἰονεί γλωσσικό λατομεῖο, ἀπό ὃπου ἡ καθένας παίρνει κατά βούληση ὃσες λέξεις τοῦ χρειάζονται γιά νά ἐκφρασθεῖ. Καί καλά κάνουν. Μόνο νά τό ἀναγνωρίζουν.

Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σέ πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.