Πρόκειται γιά τόν θάνατο τοῦ αἰγοβοσκοῦ Μελανθίου, ὁ ὁποῖος εἶχε προσβάλλει μέ λόγια καί… μέ πόδια τόν Ὀδυσσέα, μή γνωρίζοντας βέβαια ότι ἦταν ὁ Ὀδυσσέας, καθώς εἶχε ντυθεῖ μέ παλιόρρουχα καί φαινόταν σάν ἐπαίτης. Αὐτός ὁ Μελάνθιος ἦταν ὑποτακτικός τῶν μνηστήρων καί τούς βοήθησε πολύ κατά τήν μνηστηροφονία, φέρνοντάς τους ὃπλα ἀμυντικά καί ἐπιθετικά, ὃπως 12 ἀσπίδες, 12 δόρατα καί ἂλλα τόσα κράνη, παίρνοντάς τα ἀπό τήν ἀποθήκη τοῦ Ὀδυσσέα, πού προσπαθοῦσε νά ἐξοντώσει μόνος, μέ τό τόξο του, τούς 108 μνηστῆρες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν κατασπαταλήσει ἐπί χρόνια τήν περιουσία τοῦ βασιλέως, ἢθελαν κάποιος ἀπ᾽αὐτούς νά πάρει γυναῖκα του τήν Πηνελόπη, πού κι αὐτήν τήν εἶχαν προσβάλλει, καί εἶχαν στήσει δολοφονική ἐνέδρα στόν γιό του Τηλέμαχο στήν νῆσο Ἀστερίδα. Ὃλες αὐτές οἱ προσβολές καί οἱ ἀπειλές δέν μποροῦσαν νά μείνουν ἀτιμώρητες. Ἡ ποινή τοῦ θανάτου ἦταν ἐπιβεβλημένη.
Ἡ κάθαρση ἒπρεπε νά γίνει γιά νά ἀνακτήσει ὁ Ὀδυσσέας τό ἀνάκτορό του καί τήν περιουσία του, καθώς καί τήν ἐξουσία του στήν Ἰθάκη. Μόνο ὁ θάνατος τῶν μνηστήρων θά ἐπέφερε τό ποθούμενο ἀποτέλεσμα. Ὃμως ὁ Μελάνθιος, πού εἶχε ἀποθρασυνθεῖ καί εἶχε γίνει τσιράκι τῶν μνηστήρων, τούς ὁποίους ἐν μέρει ἐξόπλισε γιά νά ἀμυνθοῦν στήν βασιλική τιμωρητική ἀποστολή, ἒπρεπε νά πληρώσει πιό σκληρά ἀπό ὃλους. Ἒτσι οἱ βοηθοί τοῦ Ὀδυσσέα, ὁ Τηλέμαχος καί ὁ χοιροβοσκός Εὒμαιος, ἀκολουθοῦν τόν Μελάνθιο ἐνῶ πήγαινε στόν θάλαμο γιά νά φέρει ὃπλα στούς μνηστῆρες. Προηγουμένως ὁ Εὒμαιος ἒχει πάρει ὁδηγίες ἀπό τόν Ὀδυσσέα. Ὁ θάνατος τοῦ Μελανθίου ἒπρεπε νά εἶναι μαρτυρικός καί παραδειγματικός, μολονότι ὁ Ὀδυσσέας δέν ἒδωσε ποτέ τέτοιες ὁδηγίες. Ἁπλῶς τούς εἶπε:
Στρίφτε τά πόδια πίσω του καί χέρια του ἐπάνω
καί βάλτε τον στόν θάλαμο, πίδω δέστε σανίδες,
καί σάν τόν δέσετε σφιχτά μ᾽ἓνα σχοινί πλεκτό,
σηκώστε τον σέ κίονα ψηλό πρός τίς δοκούς,
νά ὑποφέρει γιά πολύ ὃσο θά εἶναι ζωντανός.
( Ἒμμετρη μετάφραση Κ.Δ. ἐκδ. Αἰγηίς)
᾽Ανύποπτος ὁ Μελάνθιος γιά τό κακό πού τόν περίμενε, πῆγε ξανά στόν θάλαμο νά φέρει ὃπλα στούς μνηστῆρες. Ὁ Εὒμαιος τόν ἀντιλαμβάνεται. Ὁ Μελάνθιος πιάνει μιά παλιά πλατειά ἀσπίδα σκουριασμένη, πού τήν φοροῦσε ὁ γέρο Λαέρτης στά νειάτα του. Τότε ὁ Τηλέμαχος καί ὁ Εὒμαιος πηδῶντας τόν ἁρπάζουν ἀπό τά μαλλιά, τόν σέρνουν μέσα καί τόν ρίχνουν στό δάπεδο. Τοῦ δένουν χέρια καί πόδια μέ γερό σχοινί ἀφοῦ τό καλόστριψαν πίσω, ὃπως τούς πρόσταξε ὁ ᾽Οδυσσέας. Κι ἀφοῦ τόν ἒδεσαν καλά μ᾽ἓνα πλεκτό σχοινί, τόν σήκωσαν σέ κίονα ψηλό πρός τίς δοκούς. Καί τοῦ εἶπε περιγελῶντας ὁ Εὒμαιος:
Τώρα λοιπόν, Μελάνθιε, τήν νύχτα θά φυλάξεις
ὃπως ταιράζει σου πάνω σέ μαλακό κρεββάτι
καί οὒτε ἡ πρωιγέννητη αὐγή θά σέ ξεχάσει.
Δηλαδή ὁ Μελάνθιος ἒμεινε ἒτσι δεμένος καί κρεμασμένος ὁλόκληρη σχεδόν τήν νύκτα. Καί ὃταν πιά ἡ νίκη τοῦ Ὀδυσσέα ὁριστικοποιεῖται μέ τόν θάνατο ὃλων τῶν μνηστήρων, ἦλθε ἡ σειρά τοῦ Μελανθίου νά βρεῖ φρικτό θάνατο. Ὁ Τηλέμαχος καί ὁ Εὒμαιος τοῦ ἒκοψαν μέ μαχαίρι μύτη καί αὐτιά. Ἀκολούθως τοῦ ἒκοψαν τά αἰδοῖα καί τά πέταξαν νά τά φᾶνε τά σκυλιά. Στήν συνέχεια τοῦ τσάκισαν, ὃπως ἦταν δεμένος πισθάγγονα καί ἀνήμπορος νά ἀντιδράσει, τά χέρια καί τά πόδια κεκοτηότι θυμῷ, κάτι πού ἐμεῖς σἠμερα θά λέγαμε ἐν βρασμῶ ψυχῆς. ῍Ετσι δεμένος καί κατακρεουργημένος ξεψύχισε ὁ Μελάνθιος, τσιράκι τῶν μνηστήρων καί ἐκ τῶν πρωτοστατούντων στήν κατάλυση τῆς βασιλείας τοῦ Ὀδυσσέα.
Ταυτοπροσωπία Ομήρου και Οδυσσέα
Ἀλλά καί οἱ ὑπηρέτριες, πού εἶχαν σταματήσει νά ὑπακούουν τήν Πηνελόπη, τήν περιγελούσαν καί ἒσμιγαν ἐρωτικά μέ τούς μνηστῆρες, τίς περίμενε ἀπρεπής θάνατος. Πρῶτα τίς ὑποχρέωσαν νά κουβαλήσουν ὃλα τά πτώματα τῶν μνηστήρων καί νά τά στιβάξουν στήν αὐλή τοῦ ἀνακτόρου μέ τούς ψηλούς μανδρότοιχους. Στήν συνέχεια ὁ Τηλέμαχος, πού σάν διάδοχος τῆς βασιλείας στήν Ἰθάκη πρωτοστατοῦσε στήν κάθαρση καί εἶχε ἀναλάβει νά τίς θανατώσει πρός τιμωρία, ἀναφωνεῖ:
<<Ψυχή μέ θάνατο ἀπ᾽αὐτές καθάριο δέν θά πάρω
πού στήν δική μου κεφαλή ἒχυσαν τίς ντροπές των
καί στήν μητέρα, σάν αὐτές μέ τούς μνηστῆρες πλάγιαζαν>>.
Εἶπε, καί γαλαζόπρωρης νηός περνᾶ σχοινί
πάνω σέ μέγα κίονα, πού ᾽χε τριγύρω θόλο,
ψηλά τεντώνοντας, τά πόδια ὡς κάτω νά μή φθάνουν.
Κι ὃπως τίς μακροφτέρουγες τσίχλες ἢ περιστέρια,
ὃταν σέ δίχτυ μπλέχοντας στημένο πάς σέ θάμνο,
καθώς γυρίζουν στήν φωλιά καί βρίσκουν μαύρο θάνατο,
ἒτσι κι ἐκεῖνες στήν ειρά εἶχαν τίς κεφαλές,
μέ βρόχους γύρω ἀπ᾽τούς λαιμούς, μέ θλίψη νά πεθάνουν.
Σπαρτάρισαν στά πόδια λίγο καί ὂχι γιά πολύ.
Ὁ Ὀδυσσέας δέν μετέχει σέ κανένα ἀπό τούς τιμωρητικούς αὐτούς φόνους. Ὁ γιός του καί οἱ βοηθοί του τούς ἐκτελοῦν μέ δική τους πρωτοβουλία. Κεκοτηότι θυμῷ. Ἓνας ποητής δέν εἶναι δυνατόν νά παίρνει μέρος σέ τέτοιους φόνους. Ἓνας βασιλιάς ὃμως πρέπει νά εἶναι ἀμείλικτος ὃταν οἱ ὑπερφίαλοι μνηστῆρες διαλύουν τόν οἶκο του, ἀπειλοῦν τήν ζωή τοῦ διαδόχου καί ντροπιάζουν τήν γυναῖκα του, ἐνῶ τό ὑπηρετικό προσωπικό συμπεριφέρεται ἀπρεπῶς, καί μάλιστα σ᾽ἐκεῖνες τίς παλαιές ἐποχές ὃπου ἡ δουλεία ἦταν ἀποδεκτή καί ἀπαραίτητος παράγων τῆς κοινωνίας.
Γιατί βέβαια δέν πρέπει νά ἒχομε καμμία ἀμφιβολία ὃτι ὁ πολυμήχανος Ὀδυσσέας, πού στήν πραγματικότητα εἶναι ὁ ἀναμφισβήτητος πρωταγωνιστής τόσο στήν Ἰλιάδα ὃσο καί στήν Ὀδύσσεια, δέν εἶναι ἂλλος ἀπό τόν ἲδιο τόν Ὃμηρο, ὃπως μέ ἀμέτρητα ἐπιχειρήματα πού περιλαμβάνονται στά ἒπη, δημοσιεύματα, τηλεοπτικές ἐμφανίσεις, διαλέξεις κλπ. ἒχω ἀδιάσειστα ἀποδείξει. Ὑπάρχει ταυτοπροσωπία ῾Ομήρου καί Ὀδυσσέα, ὃπως προκύπτει ἀπό τά Ὁμηρικά Ἒπη.
*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ειδικευμένος στο ναυτιλιακό ρεπορτάζ, ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.
με Αριθμό Μητρώου 12691
