Το νέο βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη μιλά για τον Καρλ Μαρξ και το Κρητικό Ζήτημα

Σκεπτόμενοι τι να διαβάσουμε αυτές τις μέρες, μας τράβηξε την προσοχή το βιβλίο του Μίμη Ανδρουλάκη, “Μπλε Λουλούδι – αναμνήσεις από το 2048”, που παρουσιάστηκε πρόσφατα και διαδικτυακά από τον συγγραφέα.

Στο νέο, αριστουργηματικό του έργο, “ Μπλε Λουλούδι – αναμνήσεις από το 2048” ο Μίμης Ανδρουλάκης στήνει ένα ξεχωριστό σκηνικό, με εξίσου μοναδικούς πρωταγωνιστές. Στο όχι και τόσο μακρινό 2048, τριάντα τρεις κορυφαίοι της επιστήμης και τέχνης -γυναίκες και άνδρες- συζούν, στο νησί των κοραλλιών, το πρώτο που θα καταπιεί ο ωκεανός. Αντιδρούν συμβολικά, με το στοχαστικό βίο, στην κλιματική καταστροφή, στις πανδημίες, στον “πυρηνικό χειμώνα” και στους άλλους κινδύνους της ανθρωπότητας. Κοινή τους ιδιότητα -ίντριγκα με σημασία-, η αφύσικη σύμπτωση: Είναι απόγονοι νόθων τέκνων μεγάλων ανδρών, από τους μακρινούς Άνταμ Σμιθ και Καρλ Μαρξ μέχρι μια σειρά μεγαλοφυϊών και διασημοτήτων των νεότερων χρόνων, όπως παρουσίασε αποκλειστικά το newshub.

Καρλ Μαρξ: Η πνευματική μορφή

Σε μία, από τις μνημειώδεις συζητήσεις, των κορυφαίων αυτών ανθρώπων του πνεύματος, κεντρικό ρόλο, έχει ο Καρλ Μαρξ, η σημαντικότερη ίσως, πνευματική μορφή, των τελευταίων δυο αιώνων. Ο ιδεολογικός θεμελιωτής του κομμουνισμού και μεγάλος αναλυτής του καπιταλισμού, ο μόνος ίσως που κατάλαβε την ευελιξία και προσαρμοστικότητα του κεφαλαίου, στα εκάστοτε, νέα δεδομένα.

Κι όμως, αυτός ο γίγαντας του πνεύματος, δεν μπόρεσε αρχικά να καταλάβει μια σειρά από κομβικά γεγονότα, μεταξύ αυτών και των Κρητικών Επαναστάσεων. Η υπέρμετρη ανησυχία (στα όρια του φόβου), για το ρόλο της Ρωσίας, σε αυτά, τον παγίδεψε σε λάθος ανάλυση. Πεισμένος, ότι ήταν, το “μάτι του κακού”, την θεωρούσε υπεύθυνη για όλες τις εξελίξεις στη περιοχή.

Η στάση του μάλιστα, έφτασε στα άκρα, όταν οργισμένος, από τον αγώνα των Γάλλων συντρόφων, προς τους Κρήτες επαναστάτες, τον έκανε να τους κατηγορήσει δι’ αλληλογραφίας, ότι παίζουν το παιχνίδι της Ρωσίας. Αργότερα, δε δίστασε να κατηγορήσει για προδοσία και μέλη της Βρετανικής Κυβέρνησης. Όταν αργότερα, κατάλαβε το λάθος του, μετανόησε με δάκρυα για την στάση του.

Η αλλαγή στην στάση του Μαρξ

Τι ήταν όμως αυτό, που έκανε τον Μαρξ, να συνειδητοποιήσει το λάθος του και να αλλάξει στάση; Η έρευνα του συγγραφέα είναι αποκαλυπτική και φωτίζει μία άγνωστη, μέχρι σήμερα, αλλά ιδιαίτερα σημαντική “ιστορική στιγμή”.

Παρακάτω αναγράφεται το σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο:

«Κυρίες και κύριοι, δεν είμαι ειδικός στα θέματα ιστορίας και οικονομίας, αλλά σας ενημερώνω ότι επανάσταση το 1848 έγινε και στην πατρίδα μου τη Σικελία, στο Παλέρμο. Συγγενείς μου, πρόγονοι, υπήρξαν ομαδάρχες του Γκαριμπάλντι. Βέβαια επειδή η ανθρωπότητα πλήρωσε ακριβά τον αντιδραστικό εθνικισμό του 20ού αιώνα –τραγικά τον φασισμό και τον ναζισμό – αλλά σε μικρότερο βαθμό και τον εθνολαϊκισμό του αιώνα μας, έχουμε την τάση να ξεχνάμε πως ο εθνι- κισμός του 19ου αιώνα, όπως ο ιταλικός του Ματσίνι και του Γκαριμπάλντι, στρεφόταν ενάντια στις δυναστείες της Ευρώπης, εμπνεόταν από τη Γαλλική Επανάσταση και είχε δημοκρατικό –ρεπουμπλικανικό– περιεχόμενο. Ο πατριωτισμός ήταν εντέλει προοδευτικός. Φαίνεται πως ο Μαρξ από το άγχος, τη βιασύνη του να φέρει μπροστά, στην ημερήσια διάταξη, την αντίθεση εργασίας-κεφαλαίου, τον υποτίμησε. Ίσως πράγματι ένιωθε αμηχανία απέναντι στη γενναία φυσιογνωμία του Γκαριμπάλντι, ο οποίος σταδιακά μετεξελίχθηκε από δημοκράτης της “Νέας Ιταλίας” του Ματσίνι και από τις χριστιανοσοσιαλιστικές ουτοπίες του Σαιν-Σιμόν και πέρασε στον αντικληρικαλισμό και τον σοσιαλισμό. Οι πολεμιστές του βρέθηκαν εθελοντές σ’ όλες τις εξεγέρσεις της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, μέχρι και στις Κρητικές Επαναστάσεις. Στη νεότητά μου έκανα ένα φιλμάκι για τον κοσμοπολίτη γερο-Γκαριμπάλντι».

Η Άννα αντιδρά: «Ω, Μάρκο, αφήστε καλύτερα στην άκρη το Κρητικό. Ήταν ένα φιάσκο του Μαρξ. Η παρανοειδής ρωσοφοβία του τον παγίδεψε σε λάθος ανάλυση. Εξοργισμένος από τη μαχητική αλληλεγγύη των Γάλλων συντρόφων προς τους Κρήτες επαναστάτες, τους κατσάδιαζε δι’ αλληλογραφίας ότι παίζουν το παιχνίδι της Ρωσίας. Έφτασε στο σημείο να παίρνει στα σοβαρά τις θεωρίες συνωμοσίας ενός παλαβού –κατά τον Ένγκελς– Άγγλου βουλευτή, του Ούρκχαρτ, ο οποίος αφού μετείχε σαν εθελοντής φιλέλληνας στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας του ’21, μεταστράφηκε σε φίλο των Οθωμανών μόνο και μόνο για την αναχαίτιση της Ρωσίας. Αποκαλούσε πράκτορα των Ρώσων ακόμα και τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Καρλ Πάλμερστον!»

Εκείνη τη στιγμή σημειώνεται μια παρέμβαση που προκάλεσε έκπληξη στους συνομιλητές, μερικοί μάλιστα κοιτάχτηκαν μ’ απορία μεταξύ τους.

Ο Καρλ ξεκινά με χαμηλή φωνή, σαν να μιλά στον εαυτό του: «Άλλαξε γνώμη για το Κρητικό Ζήτημα το 1870 όταν πέρασε από το Λονδίνο, στον δρόμο της επιστροφής του στην Ελλάδα, ο γενναίος ιππότης των ευρωπαϊκών εξεγέρσεων κατά της παλαιάς τάξης πραγμάτων, ο Γάλλος Γουσταύος Φλουράνς. Αυτός πήρε μέρος – μαζί με τους Γαριβαλδινούς– στην Κρητική Επανάσταση του ’66-’69. Εκεί, στο Λονδίνο, σ’ ένα πάρτι Γάλλων προσφύγων, γνώρισε τη Γέννυ, τη μία από τις τρεις κόρες του Μαρξ. Κι οι τρεις, βλέπεις, ερωτεύτηκαν Γάλλους πρόσφυγες, οι δύο τούς παντρεύτηκαν. Στην τρίτη το απαγόρευσε ο Μαρξ: “ Όχι άλλος Γάλλος στην οικογένεια”. Η Γέννυ συνδέθηκε με θερμή φιλία με τον Φλουράνς και τον πήγε στον πατέρα της.»

Ο Μαρξ έβλεπε τη σύζυγό του Τζένη και τις κόρες του, Γέννυ και Έλινορ, να βουρκώνουν καθώς ο Φλουράνς εξιστορούσε τον μαρτυρικό θάνατο του εικοσιεπτάχρονου Γαριβαλδινού φίλου του [Αχιλλέα ντε Γκράντι], καθώς και εξήντα δύο άλλων Γαριβαλδινών μαχητών που έπεσαν μαζί με τον αρχηγό των Ελλήνων, Μανιατών, εθελοντών [Δημήτρη Πετροπουλάκη]. Ντράπηκε καθώς περίμενε ν’ ακούσει για τους πράκτορες της Ρωσίας που υποκινούσαν τις Κρητικές Επαναστάσεις. Αντί γι’ αυτούς ο Μαρξ μαθαίνει ότι ένας φίλος και αλληλογράφος του Φλουράνς –που πολέμησε γενναία στην Κρήτη επί έναν χρόνο– πέρασε, επί πληρωμή, στις μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας και ανέλαβε την αντικρητική προπαγάνδα για λογαριασμό της Υψηλής Πύλης.»

Η Γέννυ ξανασυνάντησε τον Φλουράνς την επόμενη χρονιά, όταν πήγε στη Γαλλία με την αδελφή της Έλινορ να επισκεφθούν την τρίτη αδελφή τους Λώρα, σύζυγο του Πωλ Λαφάργκ. Έπεσαν στις μέρες της Πα- ρισινής Κομμούνας, όπου ο Γουσταύος Φλουράνς ήταν ηγετική μορφή της, διοικητής τάγματος της επαναστατικής Εθνοφρουράς. Την επομένη συνελήφθηκε κι εκτελέστηκε. Ωστόσο πρόφτασε πριν από τη σύλληψή του να δώσει στη Γέννυ μια μακροσκελή επιστολή για τον πατέρα της. Η Γέννυ συνελήφθηκε κι αυτή κι ανακρίθηκε αλλά η επιστολή, δεμένη στην κοιλιά της, διασώθηκε. Ποτέ δεν δημοσιεύθηκε, όπως και μερικές άλλες».

Αυτά είπε, εντελώς στον δικό του κόσμο, ο Καρλ για τον χιλιοπροδομένο Γουσταύο Φλουράνς, που μαζί με τους Γαριβαλδινούς πολέμησαν στην Κρήτη. Ακολούθησε μια σύντομη αμήχανη σιωπή. Στα μάτια των συνομιλητών μπορούσε να διαβάσει κανείς την απορία: «Πώς ένας νομπελίστας της Νέας Φυσικής γνωρίζει αυτές τις άγνωστες λεπτομέρειες;» Η Άννα, δίπλα του, δεν φαίνεται να μοιράζεται την ίδια απορία και σφίγγει ενθαρρυντικά το χέρι του.

Μια αξιοσέβαστη φυσιογνωμία ετοιμάζεται να πάρει τον λόγο. Είναι ο καθηγητής Γενετικής Ιατρικής Άλλεν, που απέκτησε δημόσιο λόγο και αναγνώριση στις επιδημίες των προηγούμενων δεκαετιών. Η ομάδα του εφηύρε το γρήγορο τεστ στο σπίτι για μια σειρά από μολυσματικές ασθένειες, ανάλογο σε ευκολία με το τεστ εγκυμοσύνης. Είναι η ίδια ομάδα που έκανε εφικτό το εξατομικευμένο φάρμακο με βάση το προσωπικό γονιδίωμα και τώρα έχει αναγγείλει το λεγόμενο «εμβόλιο» κατά του καρκίνου. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Νόμπελ το 2041.

«Κύριοι, προσπαθώ να διακρίνω σε τι αυτή η συζήτηση αφορά την εποχή μας και επιτρέψτε μου να σας πω ότι διαπιστώνω μια θεμελιώδη αντίφαση. Ο Μαρξ προφήτευσε μια παγκοσμιοποιημένη δυναμική η οποία προφανώς θα είχε μια διάρκεια. Πόση, θα το κρίνει ο αιώνας μας, ίσως ο επόμενος. Ωστόσο την ίδια στιγμή ο νεαρός Μαρξ λέει το γνωστό: “Ένα φάντασμα απλώνεται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού”, σαν να επίκειται το τέλος της παλαιάς κοινωνίας!»