Ανασκόπηση εβδομάδας: Πράσινες συμφωνίες και τύμπανα πολέμου

19 Ιανουαρίου 2020 - 14:06

Διαφήμιση

Τα ενεργειακά θέματα είχαν την τιμητική τους και την εβδομάδα που πέρασε. Στην περιβαλλοντική ειδησεογραφία κυριάρχησε η ανακοίνωση από την Κομισιόν για τα κονδύλια που πρόκειται να διατεθούν στις χώρες μέλη της Ε.Ε. στο πλαίσιο του Green Deal, ως υποστήριξη στη διαδικασία της δίκαιης μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή.

Στην ευρύτερη ενεργειακή και γεωπολιτική αρένα οι συζητήσεις, οι συναντήσεις, τα ρεπορτάζ και οι πολιτικές αναλύσεις στάθηκαν και πάλι στους συσχετισμούς στη Μεσόγειο και όχι μόνο, με τις διαβουλεύσεις για τον EastMed στην πρώτη γραμμή, τις σχέσεις με την Τουρκία και φυσικά την κατάσταση στη Λιβύη να δημιουργεί εύλογες ανησυχίες. Κερασάκι, η αιφνίδια επίσκεψη Χάφταρ και η απουσία της Ελλάδας από τη διάσκεψη του Βερολίνου.

Φιλόδοξη και Πράσινη

Μπορεί η κριτική, κυρίως των περιβαλλοντικών ΜΚΟ, για τις χρηματοδοτήσεις και κάποια επιμέρους στοιχεία του Green Deal να έχει βάση, όμως ουδείς θα αμφισβητήσει ότι το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης –και γενικότερα της δραστικής αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής- θεωρείται πρωτεύον για τη νέα ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει θέσει ξεκάθαρους στόχους και χρονοδιάγραμμα.

Με το βλέμμα προς το 2050, χρονιά-ορόσημο για την κλιματική ουδετερότητα της γηραιάς ηπείρου, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει να κινητοποιήσει δημόσιες επενδύσεις και να βοηθήσει να αποδεσμευτούν ιδιωτικά κεφάλαια μέσω των χρηματοδοτικών μέσων της, τα οποία αναμένεται να φέρουν επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ.

Μολονότι για τη μετάβαση θα χρειαστεί η συμβολή όλων των κρατών μελών, περιφερειών και τομέων, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιφέρειες θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και θα υποστούν βαθύ οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα παράσχει προσαρμοσμένη χρηματοδοτική και πρακτική στήριξη για να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι και να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις στις εν λόγω περιοχές.

«Η απολιγνιτοποίηση είναι απόλυτη ανάγκη. Δεν λέμε φυσικά ότι η μετάβαση είναι εύκολη υπόθεση. Είναι πολύπλοκη διαδικασία, αλλά διαχειρίσιμη. Έχουμε βιώσει παρόμοιους μετασχηματισμούς και αλλαγές στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου, στην κλωστοϋφαντουργία, στη χαλυβουργία, στα ναυπηγεία. Η Πολιτική Συνοχής της Ε.Ε. θα συμβάλει στη μετάβαση» επισήμανε η Ευρωπαία Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίσα Φερέιρα, η οποία επισκέφθηκε την Ελλάδα για να συμμετάσχει στη Διυπουργική Επιτροπή για τη Δίκαιη Μετάβαση.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε αυτή την εβδομάδα να δημιουργήσει ένα νέο ταμείο με φρέσκο χρήμα (σ.σ. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης), ύψους 7,5 δισ. ευρώ που δεν προέρχεται από τα Ταμεία Συνοχής ή την ΚΑΠ και θα πρέπει να συνδυαστεί με τους πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης σε κάθε χώρα, ώστε να γίνει ένα εργαλείο που μπορεί να κινητοποιήσει επενδύσεις της τάξης των 100 δισ. ευρώ που θα αντιμετωπίσουν άμεσα τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις αυτού του τεράστιου μετασχηματισμού σε πολλές περιοχές» διευκρίνισε.

“Yes”, από την Ελλάδα

Ως γνωστόν, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί ότι μέχρι το 2028 θα έχει επιτύχει την απολιγνιτοποίηση της οικονομίας της με σβήσιμο όλων των εν λειτουργία λιγνιτικών μονάδων έως το 2023. Σημαντική παράμετρος θεωρείται βέβαια η διατήρηση των κοινωνικών και οικονομικών ισορροπιών στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Ας μην ξεχνάμε ότι στις περιοχές αυτές, συνολικά στα λιγνιτικά ορυχεία και στις μονάδες απασχολούνται σήμερα 7.175 άτομα.

Σε κάθε περίπτωση, η χώρα μας δηλώνει με κάθε τρόπο και σε κάθε ευκαιρία ότι υποστηρίζει θερμά τη νέα Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ, εξηγώντας ότι η εθνική ενεργειακή και κλιματική της στρατηγική υπηρετεί απόλυτα το νέο Green Deal και τον κεντρικό του στόχο.

Για τη μετάβαση στη νέα εποχή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της για τις λιγνιτικές περιφέρειες, υπολογίζεται ότι η χώρα μας μέχρι το 2027 θα λάβει 3,7 έως 4,4 δισ. ευρώ, τα οποία θα προέλθουν από το Just Transition Fund, από το ΕΣΠΑ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, του Πράσινου Ταμείο και ιδιωτικούς πόρους.

Ποιος παίρνει τι

«Ο κόσμος χρειάστηκε επτά μέρες για να φτιαχτεί. Δεν έχουν τελειώσει ακόμα οι διαπραγματεύσεις. Έχουμε τάξει στους εαυτούς μας προθεσμία μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2020», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης. «Όλα θα πρέπει να γίνουν συντεταγμένα. Ήδη εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση η Παγκόσμια Τράπεζα με μία σχετική μελέτη, όμως η Επιτροπή θα προχωρήσει στην ανάθεση μελετών και σε άλλους φορείς, έτσι ώστε να δούμε το θέμα πιο σφαιρικά και στη βάση των μελετών και των διαβουλεύσεων που θα κάνουμε στις λιγνιτικές περιοχές θα καταλήξουμε σε ένα masterplan, το οποίο δεν θα αφορά μόνο στα ενεργειακά ζητήματα, αλλά θα αφορά συνολικά στην αναπτυξιακή πορεία των περιοχών αυτών, είτε μιλάμε για βιομηχανία είτε για γεωργία, είτε για αγροτουρισμό είτε για άλλες δραστηριότητες».

Επιπλέον, το ΥΠΕΝ, συζητά μια σειρά άλλων κινήτρων που θα είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης: «Είναι πιθανό να δώσουμε φορολογικά κίνητρα για καινούργιες επιχειρήσεις», ανέφερε ο υφυπουργός Ενέργειας Γεράσιμος Θωμάς, τονίζοντας ότι παρόλο που το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα ενεργοποιηθεί από το 2021, το υπουργείο φιλοδοξεί να είναι έτοιμο από το καλοκαίρι του 2020 ώστε να μπορεί να προχωρήσει άμεσα την 1η Ιανουαρίου 2021. Όσο για το τι μέλει γενέσθαι μέσα στο 2020: «Θα χρησιμοποιήσουμε τους πόρους του παρόντος ΕΣΠΑ, οι οποίοι ακόμα δεν έχουν όλοι χρησιμοποιηθεί. Δεύτερον, θα χρησιμοποιήσουμε το τέλος της ΔΕΗ, το οποίο είναι 130 εκατ. ευρώ, πόροι που θα δοθούν φέτος σε αυτές τις περιοχές. Και θα χρησιμοποιήσουμε τα ταμεία του Πράσινου Ταμείου, τα οποία έχουμε, γύρω στα 60 εκατ. ευρώ».

Είναι πολλά τα λεφτά Άγκελα

Ταυτόχρονα με τις ανακοινώσεις του ελληνικού υπουργείου, βγήκαν στο φως και οι προθέσεις της Γερμανίας σχετικά με την απολιγνιτοποίηση. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι η χώρα θα χρειαστεί περί τα 44,5 δισεκατομμύρια δολάρια για να εγκαταλείψει τον λιγνίτη, όμως το χρονικό όριο που θέτει είναι το 2038, δηλαδή αρκετά πιο μακροπρόθεσμο από το δικό μας. Η χρηματοδότηση από την ΕΕ ανέρχεται στα 877 εκατομμύρια ευρώ και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μετά της Πολωνίας που φτάνει τα 2 δισ. ευρώ – ποσά που στη συνέχεια, με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, θα ανέβουν στα 13,4 δισεκατομμύρια για τη Γερμανία και στα 27,3 δισεκατομμύρια ευρώ για την Πολωνία.

Σε ρεπορτάζ των New York Times επισημαίνεται το υψηλό κόστος της -κατά τ’ άλλα αναπόφευκτης- μετάβασης στην μεταλιγνιτική εποχή και αναφέρονται άλλες δύο παράμετροι που καθιστούν δύσκολη την όλη διαδικασία για τη Γερμανία: αφενός δεν διαθέτει κοιτάσματα φυσικού αερίου, όπως οι ΗΠΑ, και αφετέρου αντιμετωπίζει σοβαρές αντιδράσεις για την πυρηνική ενέργεια. Ειδικά μετά την καταστροφή στη Φουκουσίμα το 2011, η αντιπολίτευση πίεσε τη κυβέρνηση να προχωρήσει στο κλείσιμο όλων των πυρηνικών σταθμών μέχρι το 2022.

Η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει 4,35 δισεκατομμύρια ευρώ ως αποζημιώσεις στις εταιρείες που εκμεταλλεύονται θερμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας.

Όσο για το χρονοδιάγραμμα, η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη της ΕΕ, έχει επικριθεί από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και την αντιπολίτευση ότι χρονοτριβεί αδικαιολόγητα, καθυστερώντας ταυτόχρονα τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι Πράσινοι διαμαρτύρονται διότι τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα, θα αρχίσουν να κατεβάζουν ρολά μόλις το 2035, ενώ «το ένα τέταρτο των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα θα παραμείνει στο δίκτυο μέχρι τα τέλη του 2038». Για «άχρηστα δώρα δισεκατομμυρίων σε βάρος των φορολογουμένων» έκανε λόγο από τη δική του πλευρά ο αντιπρόεδρος του Φιλελεύθερου Κόμματος της Γερμανίας (FDP) Λούκας Κέλερ.

Περί EastMed και άλλων δαιμονίων

Και ερχόμαστε στην πιο δύσκολη πίστα: την γεωπολιτική σημασία της ενέργειας. Η Διακυβερνητική Συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου- Ισραήλ για τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed υπογράφηκε το απόγευμα της Πέμπτης 2 Ιανουαρίου υπό τις αλλεπάλληλες παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου και τις προκλητικές δηλώσεις από την τουρκική πλευρά.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός χαρακτήρισε τον EastMed «αγωγό ειρήνης και συνεργασίας των λαών της περιοχής», υποστηρίζοντας ότι δεν υπογράφηκε απλώς μια συμφέρουσα συμφωνία, αλλά σφραγίστηκε η στρατηγική συμμαχία των χωρών που συμμετέχουν. «Ο EastMed δεν αποτελεί απειλή για κανέναν. Η περιφερειακή συνεργασία είναι πάντα ανοικτή για όλους, αρκεί να σέβονται το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας».

Γιατί αντιδρά όμως η Τουρκία; Κατ’ αρχάς θέλει να έχει ευρύ μερίδιο και κρίσιμη συμμετοχή στα ενεργειακά της περιοχής. Επίσης, προτάσσει αυθαίρετες ερμηνείες του διεθνούς δικαίου των θαλασσών με σκοπό να σφετεριστεί υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου και τέλος επιθυμεί να παίζει ενεργό ρόλο στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Εξού και η υπογραφή του μνημονίου καθορισμού θαλασσίων ζωνών με την κυβέρνηση της Λιβύης – η οποία ακυρώθηκε στη συνέχεια από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης ως “μη γενόμενη”.

Η Λιβύη και το Βερολίνο

Στο μεταξύ, η κατάσταση στη Λιβύη παραμένει χαοτική με τον επικεφαλής του αυτοαποκαλούμενου Λιβυκού Εθνικού Στρατού στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ να εντείνει τις πιέσεις προσπαθώντας να προσεταιριστεί όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Χάφταρ επισκέφθηκε αιφνιδίως την Αθήνα ενόψει και της Διάσκεψης του Βερολίνου που ξεκινά σήμερα το μεσημέρι. Σημειώνεται ότι η διάσκεψη γίνεται χωρίς τη συμμετοχή της Ελλάδας, γεγονός για το οποίο η παράταξη Χάφταρ εξέφρασε ανοιχτά τη δυσαρέσκειά της.

Χθες, ο πρωθυπουργός επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ και την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φορ ντερ Λάιεν, από τους οποίους, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, εκφράστηκε η βεβαιότητα ότι η Ε.Ε. θα εκφράσει τις ελληνικές θέσεις στη Σύνοδο. Είχε προηγηθεί επικοινωνία του κ. Μητσοτάκη με τη Γερμανίδα Καγκελάριο, Άγκελα Μέρκελ, στην οποία, μεταξύ άλλων, εκφράστηκε και η δυσαρέσκεια της ελληνικής πλευράς για το γεγονός ότι δεν κλήθηκε να συμμετάσχει στις διεργασίες που θα λάβουν χώρα στη γερμανική πρωτεύουσα.

Δείτε επίσης: