Αρχική Ενέργεια Green Deal: Τι προβλέπει η ευρωπαϊκή συμφωνία για τη μεταλιγνιτική εποχή

Green Deal: Τι προβλέπει η ευρωπαϊκή συμφωνία για τη μεταλιγνιτική εποχή

0
ENERGY1
Διαφήμιση
Όλα όσα θα θέλαμε να μάθουμε για την περίφημη και πολυδιαφημισμένη, πράσινη ευρωπαϊκή συμφωνία, βγήκαν επιτέλους στο φως, σε σύντομο ομολογουμένως διάστημα αφότου ανέλαβε την ηγεσία της Κομισιόν η Ούρσουλα βαν ντερ Λάινεν.

Το φιλόδοξο σχέδιο αναμένεται να κινητοποιήσει 1 τρισεκατομμύριο ευρώ επενδύσεων  έως το 2030.

Κλιματικά ουδέτερη ΕΕ

καθαρή ενέργεια

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να καταστεί η πρώτη κλιματικά ουδέτερη περιοχή σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050. Για τον σκοπό αυτό, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις, τόσο από την ίδια την Ένωση όσο και από τον εθνικό δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας —με την επωνυμία «Βιώσιμη Ευρώπη»— φιλοδοξεί να κινητοποιήσει δημόσιες επενδύσεις και να βοηθήσει να αποδεσμευτούν ιδιωτικά κεφάλαια μέσω των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ, ιδίως του InvestEU, τα οποία θα φέρουν επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ.

Μολονότι για τη μετάβαση θα χρειαστεί η συμβολή όλων των κρατών μελών, περιφερειών και τομέων, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιφέρειες θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και θα υποστούν βαθύ οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα παράσχει προσαρμοσμένη χρηματοδοτική και πρακτική στήριξη για να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι και να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις στις εν λόγω περιοχές.

Πράσινο επενδυτικό κύμα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ΑΠΕ

«Οι πολίτες βρίσκονται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του οράματός μας να καταστήσουμε την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Ο μετασχηματισμός που επίκειται δεν έχει προηγούμενο. Και θα λειτουργήσει μόνο αν είναι δίκαιος —και αν είναι προς όφελος όλων. Θα στηρίξουμε τους πολίτες μας και τις περιφέρειές μας που πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για αυτόν τον μετασχηματισμό, ώστε να διασφαλίζουμε ότι κανείς δεν μένει στο περιθώριο. Η Πράσινη Συμφωνία συνεπάγεται σημαντικές επενδυτικές ανάγκες, τις οποίες θα μετατρέψουμε σε επενδυτικές ευκαιρίες. Το σχέδιο που παρουσιάζουμε σήμερα, για την κινητοποίηση τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ, θα δείξει την κατεύθυνση και θα απελευθερώσει ένα πράσινο επενδυτικό κύμα“, υποστήριξε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Αλληλεγγύη και δικαιοσύνη

«Η αναγκαία μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα θα βελτιώσει την ευημερία των πολιτών και θα καταστήσει την Ευρώπη ανταγωνιστικότερη. Ωστόσο, θα απαιτηθούν περισσότερες προσπάθειες από τους πολίτες, τους τομείς και τις περιφέρειες που βασίζονται περισσότερο απ’ ό,τι οι άλλοι στα ορυκτά καύσιμα. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα συμβάλει στη στήριξη όσων πλήττονται περισσότερο, καθιστώντας τις επενδύσεις ελκυστικότερες και προτείνοντας μια δέσμη χρηματοδοτικής και πρακτικής στήριξης ύψους τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ. Αυτή είναι η δέσμευσή μας για αλληλεγγύη και δικαιοσύνη», πρόσθεσε ο Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Αλλαγή νοοτροπίας

«Για να μεταβεί η Ευρώπη σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, χρειαζόμαστε και πολιτική δέσμευση και τεράστιες επενδύσεις. Η Πράσινη Συμφωνία δείχνει την αποφασιστικότητά μας να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, και τη στηρίζουμε τώρα με ένα σχέδιο χρηματοδότησης. Πρώτον, θα αξιοποιήσουμε τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων για πράσινα έργα σε ολόκληρη την Ευρώπη και για τη στήριξη των περιφερειών και των ανθρώπων που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση. Δεύτερον, θα δημιουργήσουμε τα κατάλληλα ρυθμιστικά κίνητρα ώστε να ευδοκιμήσουν οι πράσινες επενδύσεις. Τέλος, θα βοηθήσουμε τις δημόσιες αρχές και τους παράγοντες της αγοράς να προσδιορίσουν και να αναπτύξουν τέτοια έργα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χτίστηκε σε μια μέρα. Η Πράσινη Ευρώπη δεν θα γίνει πραγματικότητα εν μία νυκτί. Για να θέσουμε τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο του τρόπου με τον οποίο επενδύουμε απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας. Σήμερα κάναμε ένα σημαντικό βήμα για να το πετύχουμε», επισήμανε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων.

Το επενδυτικό σχέδιο

ενεργειακές κοινότητες

Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα κινητοποιήσει χρηματοδότηση της ΕΕ και θα δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση και την τόνωση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων που είναι αναγκαίες για τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη, πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χωρίς αποκλεισμούς.

Το σχέδιο, το οποίο συμπληρώνει άλλες πρωτοβουλίες που έχουν εξαγγελθεί στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, έχει τρία σκέλη:

  • Χρηματοδότηση: κινητοποίηση βιώσιμων επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Το μεγαλύτερο από ποτέ μερίδιο δαπανών για τη δράση για το κλίμα και το περιβάλλον από τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα προσελκύσει ιδιωτική χρηματοδότηση, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα διαδραματίσει βασικό ρόλο.
  • Διευκόλυνση: παροχή κινήτρων για την αποδέσμευση και τον αναπροσανατολισμό δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η ΕΕ θα παράσχει εργαλεία για τους επενδυτές θέτοντας τη βιώσιμη χρηματοδότηση στο επίκεντρο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ θα διευκολύνει και τις βιώσιμες επενδύσεις από τις δημόσιες αρχές ενθαρρύνοντας τους πράσινους προϋπολογισμούς και τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, καθώς και σχεδιάζοντας τρόπους διευκόλυνσης των διαδικασιών έγκρισης κρατικών ενισχύσεων για τις περιφέρειες δίκαιης μετάβασης.
  • Πρακτική στήριξη: η Επιτροπή θα παρέχει στήριξη σε δημόσιες αρχές και φορείς υλοποίησης έργων κατά τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό και την εκτέλεση βιώσιμων έργων.

Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης

ενεργειακή απεξάρτηση

Ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης (Just Transition Mechanism, JTM) αποτελεί βασικό εργαλείο ώστε να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία πραγματοποιείται με δίκαιο τρόπο, χωρίς να μένει κανείς στο περιθώριο. Μολονότι για όλες τις περιφέρειες θα απαιτηθεί χρηματοδότηση, και το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας καλύπτει αυτήν την ανάγκη, ο Μηχανισμός παρέχει στοχευμένη στήριξη ώστε να κινητοποιηθούν τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 στις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο, για την άμβλυνση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της μετάβασης.

Ο Μηχανισμός θα δημιουργήσει τις αναγκαίες επενδύσεις για να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι και οι κοινότητες που εξαρτώνται από την αλυσίδα αξίας των ορυκτών καυσίμων. Θα συμπληρώνει την ουσιαστική συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ μέσω όλων των προγραμμάτων που έχουν άμεση σχέση με τη μετάβαση.

Όμως ο μηχανισμός δίκαιης μετάβασης δεν αφορά μόνο τη χρηματοδότηση: βασιζόμενη σε μια πλατφόρμα δίκαιης μετάβασης, η Επιτροπή θα παρέχει τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη και τους επενδυτές και θα μεριμνά για τη συμμετοχή κοινοτήτων που πλήττονται, τοπικών αρχών, κοινωνικών εταίρων και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα περιλαμβάνει ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης με επίκεντρο τα σχέδια δίκαιης μετάβασης περιοχών.

Οι πηγές χρηματοδότησης

αποθήκευση ενέργειας

  1. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης: θα χρηματοδοτηθεί με νέα ενωσιακά κονδύλια ύψους 7,5 δισ. ευρώ, επιπλέον της πρότασης της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Προκειμένου να αξιοποιήσουν το μερίδιό τους από το Ταμείο, τα κράτη μέλη, σε συνεννόηση με την Επιτροπή, θα πρέπει να προσδιορίσουν τις επιλέξιμες περιοχές μέσω ειδικών σχεδίων μετάβασης περιοχών. Επίσης, για κάθε ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, θα πρέπει να δεσμευτούν ότι θα συνεισφέρουν χρηματικά ποσά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, καθώς και να παρέχουν και πρόσθετους εθνικούς πόρους. Το Ταμείο θα παρέχει κατά κύριο λόγο επιχορηγήσεις σε περιφέρειες, και θα στηρίξει επενδύσεις στον τομέα της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια.
  2. Ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU: για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους έως και 45 δισ. ευρώ. Με το καθεστώς αυτό θα επιδιωχθεί να προσελκυσθούν ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων στους τομείς της βιώσιμης ενέργειας και των μεταφορών, που θα ωφελήσουν τις εν λόγω περιφέρειες και θα βοηθήσουν τις οικονομίες τους να βρουν νέες πηγές ανάπτυξης.
  3. Μηχανισμό δανειοδότησης του δημόσιου τομέα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ: για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους μεταξύ 25 και 30 δισ. ευρώ. Ο μηχανισμός θα χρησιμοποιηθεί για τη χορήγηση δανείων στον δημόσιο τομέα, παραδείγματος χάριν για επενδύσεις σε δίκτυα τηλεθέρμανσης και ανακαίνιση κτιρίων. Η Επιτροπή θα υποβάλει νομοθετική πρόταση με σχετική ρύθμιση τον Μάρτιο του 2020.

Ο λιγνίτης και η Ελλάδα

ΔΕΞ
Eurokinissi

Βέβαια, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. που διαθέτουν λιγνιτικές περιφέρειες αναμένεται να ενδιαφερθούν ιδιαίτερα για τα χρήματα του ταμείου δίκαιης μετάβασης. Σε αυτά συγκαταλέγονται η Πολωνία, η Γερμανία, η Ρουμανία, η Τσεχία, η Ελλάδα και η Ισπανία.

Όσον αφορά την Ελλάδα, όπως δήλωσε στο Politico ο Έλληνας υφυπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, “η Δυτική Μακεδονία είναι πλήρως εξαρτημένη από την παραγωγή ενέργειας μέσω λιγνίτη, ενώ και για τη Μεγαλόπολη ο λιγνίτης είναι κλειδί για την οικονομική δραστηριότητα. Θα προσπαθήσουμε να είμαστε από τις πρώτες χώρες που θα χρησιμοποιήσουν αυτό το ταμείο”.

Οι αντιδράσεις

ΔΕΗ

Το “νέο χρήμα” είναι απαραίτητο για να γίνει η ΕΕ κλιματικά ουδέτερη, για να προστατεύσει και να αποκαταστήσει το φυσικό περιβάλλον της και να μεταβεί σε μια βιώσιμη οικονομία. Ωστόσο, το σχέδιο της Κομισιόν για τη “Βιώσιμη Ευρώπη” συγκεντρώνει μόνο υφιστάμενα κεφάλαια, ισχυρίζεται το Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF.

“Το επενδυτικό πρόγραμμα είναι όλο λόγια” σχολίασε ο οικονομολόγος Σεμπαστιέν Γκοντινό, από την πλευρά του WWF. “Η Κομισιόν αν και διαλαλεί τις φιλοδοξίες της για μια πράσινη Ευρώπη, δεν προσφέρει νέα κεφάλαια ώστε να επιτευχθεί αυτό. Τα ποσά που δίνονται σήμερα για το κλίμα και το περιβάλλον αλλά και όσα προβλέπονται για το μέλλον, πρέπει να αυξηθούν σημαντικά ώστε να χρηματοδοτηθεί ο δρόμος για τη βιώσιμη Ευρώπη”.

Οι προτάσεις του WWF

Το WWF θεωρεί ότι το 1 τρισ. ευρώ πρέπει να προέλθει από δημόσιο και ιδιωτικό χρήμα. Ως πιθανές πηγές χρηματοδότησης προκρίνει:

  1. Τον προϋπολογισμό της ΕΕ: Το 50% (αντί του υφιστάμενου 25%) να κατευθυνθεί σε δράσεις για το κλίμα και το περιβάλλον.
  2. Το InvestEU: Από το κεφάλαιο αυτό έχει συμφωνηθεί το 30% να δοθεί για το κλίμα. Η οργάνωση ζητά να επανεξεταστεί το ποσοστό το 2022 και να αυξηθεί.
  3. Την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ): Η τράπεζα υιοθέτησε έναν νέο στόχο για 50% επενδύσεις στο κλίμα και το περιβάλλον. Η οργάνωση ζητά τη δημιουργία ενός μεγάλου προγράμματος πράσινων μετοχών.

https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_el

 

Διαφήμιση