Κ.Δούκας:” Ἐπιτροπή’Ιδεοντολογίας” και οἱ Κανόνες της συμπαντικής Ἑλληνικής γλῶσσας

Του Κώστα Δούκα*

«Εὐφυέστατος» καί «γραμματισμένος» ρεπόρτερ μεγάλου τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ (ἂγνωστος ποιός) διέστρεψε ὀρθογραφικῶς καί γραμματολογικῶς δήλωση τοῦ διαγραφέντος βουλευτοῦ τοῦ ΣΥΡΙΖΑ κ. Βίτσα ἀπό τόν κ. Κασσελάκη καί ἒγραψε στόν ὑπότιτλο τοῦ ρεπορτάζ καί στήν θέα ὃλων:«Δέν εἶναι βεβαία ἡ διαγραφή μου, τό θέμα θά περάσει ἀπό τήν Ἐπιτροπή…’Ιδεοντολογίας». Δέν γνώριζε ὁ ἂνθρωπος ὁτι τέτοια λέξη -“’Ιδεοντολογία”-δέν ὑπάρχει, παρά μόνο Ἐπιτροπή Δεοντολογίας; Πού εἶναι πιό γνωστή μέ τά ἀρχικά ΕΕΔ, Ἐθνική Ἐπιτροπή Δεοντολογίας, πού καθιερώθηκε στό πολιτικά μας πράγματα μέ ὑπουργική ἀπόφαση.

• Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΗ
• ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΔΙΕΠΟΥΝ ΕΙΝΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ                ΔΙΑΛΛΕΚΤΟΥΣ

 Καί καθώς ἡ ἑλληνική γλῶσσα κατρακυλᾶ καθημερινά, ἀντιστάσεως μή οὒσης, σέ ὃλο καί χαμηλότερα ἐπίπεδα, διερωτᾶται κανείς πότε θά σταματήσει αὐτός ὁ κατήφορος. Ὃταν τά βλήματα καί οἱ ρουκέτες δέν ἐκρήγνυνται πιά, ἀλλά  “σκάνε”, “ἒσκασαν”, ὃταν κορυφαῖοι δημοσιογράφοι πού παρουσιάζουν τίς εἰδήσεις λένε ὃτι “ἡ ἀστυνομία ἒκανε ντού” (καί δέν εἰσέβαλε), ὃταν ἀκούγονται καθημερινά σόλοικες λέξεις ὃπως “δυσκαμψιμότητα” (ἀντί δυσκαμψία), “προτεραιοποίηση” (ἀντί προτεραιότητα), ἡ εἰσαγγελέα ἂσκησε δίωξη, ἐσεῖς ἒχετε “μπατζετοποιήσει” τό κόστος, νά ἀποχωρήσουν οἱ ξένοι “ὑπηκόοι”, ἀσκήθηκε αὐταπάγγελτη δίωξη, ὃταν ἡ ψῆφος γίνεται “ὁ ψῆφος”, ὁ Περδίκας γίνεται…”Πέρδικας καί Περδίκης” κ.τ.τ., δικαίως διερωτᾶται κανείς:

• Πόσα σκαλιά ἀκόμη θά κατέβει ἡ σύγχρονη καθομιλουμένη τῶν Ἑλλήνων ἀπό τούς ἒχοντες δημόσιο λόγο;

Γιατί συμπαντική

Μία γλῶσσα μοναδική στόν κόσμο, τέλεια νομοθετημένη, συμπαντική ὃπως τήν ἀποκαλῶ στό βιβλίο μου Η ΓΕΝΕΣΙΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ, διότι ἀκολουθεῖ τούς κανόνες πού ἰσχύουν στό σύμπαν στόν μικρόκοσμο καί στόν μακρόκοσμο. Ὃπως τά πρωτόνια καί τά ἠλεκτρόνια συγκρούονται μεταξύ τους ἀλληλοεξαφανιζόμενα καί δημιουργοῦντα νέα ὑποατομικά σωματίδια τῆς ὓλης, ἒτσι γίνεται καί στήν γλῶσσα.

• Φωνήεντα καί σύμφωνα ἀφομοιώνονται, ἐξαφανίζονται, ἀναπληρώνονται ἀπό ἂλλα. Γίνεται κοσμογονία στήν γλῶσσα. Πρῶτον μέτίς ἀφομοιώσεις καί τίς μετατροπές συμφώνων. Ἒπειτα μέ τίς συναιρέσεις, τίς κράσεις, τίς ἐκθλίψεις καί γενικά τά πάθη τῶν φθόγγων ὃπως ἀποκαλοῦνται στήν γραμματική.

Οἱ 6 ἀρετές τοῦ Ἑλληνικοῦ Λόγου

Ὃλ᾽αὐτά καί ἂλλα συνιστοῦν τίς 6 ἀρετές τοῦ Ἑλληνικοῦ Λόγου πού εἶναι: Ὁ ἑλληνισμός, ἡ συντομία, ἡ εὐσυνθεσία, ἡ εὐπρέπεια, ἡ κυριολεξία καί ἡ συνάφεια.

 Οἱ χρησιμοποιοῦντες τόν Ἑλληνικό Λόγο, καί μάλιστα ἐκεῖνοι πού ἀποκομίζουν ἀπ᾽αὐτόν τά πρός το ζεῖν χρησιμοποιῶντας τον σέ καθημερινή βάση (δημοσιογράφοι, καθηγητές, δικηγόροι, πολιτικοί κλπ.) πρέπει νά ξαναγυρίσουν στούς ἀκατάλυτους κανόνες τῆς γλώσσας μας καί νά τούς ἐφαρμόζουν κατά γράμμα, ἀποφεύγοντας τούς ἀγγλισμούς (greeklish), τούς σολοικισμούς, τίς ἀνορθογραφίες, τούς λανθασμένους τονισμούς, τίς ἀκρότητες καί γενικά κάθε τί πού θά μποροῦσε νά καταστρέψει τήν σύγχρονη καθομιλουμένη τῶν Ἑλλήνων, ἡ ὁποῖα βεβαίως κατάγεται ἀπό τήν ἀρχαία ἑλληνική, ἀφοῦ βεβαίως οἱ πλεῖστες τῶν λέξεων πού χρησιμοποιοῦμε σήμερα ἒχουν ἀρχαιοελληνική καταγωγή καί μάλιστα ὁμηρική, ὃπως ἂναυδος, ἀνεψιός, πενθερός, βλαβερός, γέφυρα, ἐλεεινός, κειμήλιον, θεραπεία, θητεία, λέσχη κλπ.

Λέξεις πού ἓλκουν τήν καταγωγή ἀπό τήν ἀρχαιότητα

Πολλές λέξεις πού πλάσθηκαν στήν σύγχρονη ἐποχή καί δέν θά μποροῦσαν νά κατανοήσουν οἱ προπάτορές μας, εἶναι σύνθετες, πού κι αὐτές ἓλκουν τήν καταγωγή ἀπό τήν ἀρχαιότητα, ὃπως ποδήλατο, ἀτμόπλοιο, τηλεόραση, γεωκτήμων, τηλέφωνο κλπ. Ἐπειδή ἡ Ἑλληνική εἶναι ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων γλωσσῶν τοῦ κόσμου, χρησιμοποιήθηκε περισσότερο γιά τόν σχηματισμό τῶν εύρωπαικῶν γλωσσῶν, πού εἶναι πολύ ἀτελέστερες τῆς ἀρχαιοελληνικῆς.

Οἱ Ἂγγλοι γιά παράδειγμα θεώρησαν τήν Ἑλληνική σάν ἓνα εἶδος ἀνεξάντλητου λατομείου, ἀπό τό ὁποῖο μποροῦν νά ἐξάγουν γλωσσικό ὑλικό κατά βούληση: Distrophy, hypostasis, hypothesis, metamorfosis, metaphor, metathesis, perifery καί πολλές χιλιάδες ἂλλες.

Ἡ ἀγγλική γλῶσσα δέν ἒχει κανόνες διαφορετικῆς ἐκφορᾶς τῶν φωνηέντων. Τό α πότε προφέρεται εϊ (acceleration, after), πότε ο (all, always), πότε ε (day, thanks). Tό ο πότε προφέρεται ο (coper, over, cover), πότε α (love, out), πότε ου (lose). Τό i πότε προφέρεται ι (international), πότε αϊ (invite). Tό e πότε προφέρεται ε (energy), πότε  η (electicity, economie). Τί εἲδους γλῶσσα εἶναι ἂραγε αὐτή; Καί ὃμως, ὁμιλεῖται παγκοσμίως.

Οἱ Κανόνες της Ἑλληνικής γλῶσσας

Ἡ Ἑλληνική ἒχει κανόνες γιά τό κάθε τί, σέ τρόπο πού νά μήν ἀμφισβητεῖται ἡ προφορά κατά τήν γραφή καί τήν ἐκφορά της. Ἡ προσωδιακή μας γλῶσσα ἐντάσσει ὃλους αὐτούς τούς κανόνες στό κεφάλαιο πάθη φθόγγων. 

• Τήν πρώτη θέση στούς κανόνες τῆς Ἑλληνικής γλῶσσας κατέχει ἡ ἒκθλιψη: Τό τελικό φωνῆεν τῆς προηγουμένης λέξεως ἐκθλίβεται, δηλαδή ἀποβάλλεται πρό τοῦ ἀρκτικοῦ φωνήεντος τῆς ἑπομένης μέ μία ἀπόστροφο (᾽): Ἀλλά ἐγώ, ἀλλ᾽ἐγώ, παρά ἒχω, παρέχω, μικροέμπορος, μικρέμπορος.

Σήμερα οἱ δημοσιογράφοι καί οἱ λοιποί χρῆστες τοῦ δημοσίου λόγου χρησιμοποιοῦν ἐκθλιβόμενες λέξεις χωρίς νά γνωρίζουν ὃτι ὃταν δασύνεται ἡ ἑπόμενη λέξη, τότε τό ψιλό ἂφωνο τῆς προηγουμένης τρέπεται  στό ὁμόφωνό του δασύ.

Ἀς ὂψονται αὐτοί πού πού κατάργησαν τό πολυτονικό ἐλαφρᾶ τῆ καρδία: Κατά ἡμῶν, καθ᾽ἡμῶν, ἐπί ὃρου ζωῆς, ἐφ᾽ὃρου ζωῆς, νύκτα ἡμέρα, νυχθημερόν.

• Ὁ δεύτερος κανόνας τῆς Ἑλληνικής γλῶσσας εἶναι ἡ εὐφωνία. Χρησιμοποιοῦνται τά σύμφωνα ν καί ς ἀνάμεσα στίς λέξεις: Εἶπε(ν) ὁ Πέτρος, μέχρι(ς) ἑνός. Στό ἀρνητικό μόριο οὐ (=ὂχι) προστίθεται τό κ ὃταν ἡ ἑπομένη λέξη ἀρχίζει ἀπό φωνῆεν ὃταν ἡ ἑπομένη λέξη ἀρχίζει ἀπό φωνῆεν καί παίρνει ψιλή (ἡ ὁποία καταργήθηκε): Αὐτός ξόδεψε οὐκ ὀλίγα. Ὃμως αὐτό τό κ γίνεται χ ὃταν ἡ ἐπομένη λέξη ἀρχίζει ἀπό δασυνόμενο φωνῆεν: Οὐ(χ) ἦττον, οὐ(χ) ὃμως. Τά λέμε, τά χρησιμοποιοῦμε ἀλλά δέν ξέρουμε πῶς γίνονται αὐτά. Φυσικά ὃλοι αὐτοί οἱ κανόνες καί οἱ ἑπόμενοι εἶναι ἀνύπαρκτοι στήν ἀγγλική.
• Τρίτος κανόνας τῆς Ἑλληνικής γλῶσσας εἶναι ἡ κράση. Δηλαδή δύο λέξεις ἑνώνονται σέ μία, ὃπως ἀκριβῶς μπολιάζονται τά δένδρα: Τό ἐλάχιστον τουλάχιστον, τό ἐναντίον τουναντίον, τά ἂλλα τἂλλα.
• Τέταρτος κανόνας εἶναι ἡ συναίρεση. Δηλαδή συγχωνεύεται τό φωνῆεν τῆς συλλαβῆς μιᾶς λέξεως μέ τό ἀμέσως ἑπόμενο φωνῆεν: Ναυσικάα Ναυσικᾶ, νόος νοῦς, τιμάωμε τιμῶμε, ἒθνεα ἒθνη.
• Πέμπτος κανόνας τῆς Ἑλληνικής γλῶσσας εἶναι οἱ ἀφομοιώσεις καί οἱ μετατροπές τῶν συμφώνων. Τό ν ὃταν βρίσκεται μπροστά ἀπό τά σύμφωνα λ,μ,ρ, ἀφομοιώνονται πρός αὐτά: Συν-λέγω συλλέγω, συν-ρέω συρρέω, ἐν μένω-ἐμμένω. Γι᾽αὐτό βλέπουμε διπλᾶ σύμφωνα, ἀλλά δέν ξέρουμε τό γιατί ἀφοῦ κουτσουρεύτηκε ἡ γραφή μας. Καί πάλι τό ν ὃταν βρίσκεται μπροστά ἀπό τά σύμφωνα κ, γ, χ, τρέπεται σέ γ: Συν-γενής συγγενής, συν-βουλεύω συμβουλεύω, συν-φωνῶ συμφωνῶ, συν-γραφέας συγγραφέας. Καί πάλι: Τό κ αί τό χ μπροστά ἀπό τό μ τρέπεται σέ γ, πεπλεκ-μένος πεπλεγμένος.

Τά σύμφωνα π, β, φ, μπροστά ἀπό τό μ γίνονται κι αὐτά μ, ὃπως: Διακεκομμένος, βλαμμένος, ἐγγεγραμμένος.

Ὑπάρχουν ὃμως καί πολλοί ἂλλοι κανόνες, ὃπως:

• ἡ ἀποβολή, ἡ ἀντέκταση, ὁ διπλασιασμός κ.ἂ., πού ἂλλοτε ἀποβάλλουν σύμφωνα καί ἂλλοτε τά διπλασιάζουν, ὃπως ἢλπισα (ἀντί ἢλπιδ-σα), τάπης (ἀντί τάπητ-ς). Ἀκόμη καί ὁλόκληρες συλλαβές ἀποβάλλονται ὃταν εἶναι ὁμόηχες, ὃπως ἀποφοιτήριο (ἀντί ἀποφοιτητήριο), ἀμφορέας (ἀντί ἀμφιφορέας) κλπ.

Εὐτυχῶς, ἡ Ἑλληνική γλῶσσα,τό γλωσσικό μας DNA τῆς ἀρχαιοτάτης γλώσσας μας, μᾶς ὁδηγεῖ αὐτομάτως στήν σωστή ἐκφορά καί γραφή της, κι ἀς μή γνωρίζουμε τούς κανόνες πού τήν διέπουν. Ἀλλά ἓως πότε θ᾽ἀντέξει ἡ ἑλληνική γλῶσσα; Μέ τήν καθημερινή διαστρέβλωσή της εἶναι σάν νά χρησιμοποιοῦμε μή γνήσια ἀνταλλακτικά στό αὐτοκίνητό μας ἢ γεννόσημα φάρμακα στόν όργανισμό μας.

Ἡ συμπαντικά νομοθετημένη γλώσσα μας 

Καί, ἀλήθεια, ποιά διαφορά μεθοδολογίας ὑπάρχει μεταξύ τῆς συμπαντικά νομοθετημένης γλώσσας μας καί τῆς διαδικασίας θερμοπυρηνικῆς σύνθεσης τοῦ Ἡλίου, κατά τήν ὁποία ἓνα ἂτομο ὑδρογόνου, μέ τήν μεσολάβηση ἑνός ἀτόμου ἂνθρακος, μετατρέπεται σέ ἓνα ἂτομο ἡλίου, ἐκλύοντας τεράστια ἐνέργεια καί δαπανῶντας ἐλάχιστη ὓλη;

Καί ἀφοῦ μετά τίς ἀλλεπάλληλες μεταστοιχειώσεις, πού ἂλλες διαρκοῦν μερικά δευτερόλεπτα καί ἂλλες ἑκατομμύρια χρόνια, πολλά στοιχεῖα ἒχουν ἀφομοιωθεῖ, ἂλλα ἒχουν ἀπορριφθεῖ, ἂλλα ἒχουν μεταστοιχειωθεῖ ἢ ἒχουν εξαφανισθεῖ, ὣστε τελικά νά δώσουν τό ποθούμενο ἀποτέλεσμα. Τήν σύντιξη.

Τέτοια εἶναι καί ἡ γλῶσσα μας. Ἡ γλῶσσα τῶν Ἑλλήνων.

ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ

*Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ)  ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σε πεζό και σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του  80% των λέξεων του Ομήρου.