Δασοπροστασία: Πρόταση-τομή ΥΠΕΝ με οφέλη απο τη διαχείριση δασικών προϊόντων

Της  Αγγελική Γυπάκη 

Πρόκειται για μία φιλόδοξη μεταρρύθμιση της έως σήμερα υποτυπώδους διαχείρισης των ελληνικών δασών και της δασοπροστασίας, στην προσπάθεια αποτροπής των καταστροφικών πυρκαγιών αλλά και την ενίσχυση του εισοδήματος δασεργατών,την ωφέλεια των τοπικών κοινωνιών,την κάλυψη των εγχώριων αναγκών και την ανάπτυξης της βιομηχανίας ξύλου στην χώρα.

Υπενθυμίζεται ότι φέτος κάηκαν στην χώρα μας περισσότερα από 1.200.000 στρέμματα εκτων οποίων περισσότερα από 520.000 στρέμματα τον Ιουλιο και περισσότερα από 730.000 στρέμματα ενώ κατά τη διάρκεια του Αυγούστου.

Οικονομικά μέτρα και προσλήψεις

Στα βασικά βήματα υλοποίησης της μεταρρύθμισης για την δασοπροστασία, που εξήγγειλε ο Υπουργός ΥΠΕΝ κ Θόδωρος Σκυλακάκης περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων :

• Προσλήψεις 500 μόνιμων δασικών υπαλλήλων το συντομότερο δυνατόν και 1200 εποχικών για τη θερινή περίοδο.
• Ενίσχυση του εξοπλισμού της δασικης υπηρεσίας με σύγχρονα μέσα παρακολούθησης των δασών.
• Επιδοτήσεις από το Ταμείο των ρύπων (ΤΕΜ) της πιστοποιημένης συλλογής και χρήσης της δασικής βιομάζας.
• Εκπτώσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα ως αντισταθμιστικά οφέλη με βάση την βιομάζα που συλλέγεται σε όλα τα νοικοκυριά των ορεινών περιοχών.

Οι κατευθύνσεις και τα βήματα της νέας δασικής πολιτικής 

Αναλυτικότερα η πρόταση- Σκυλακάκη για την δασοπροστασία περιλαμβάνει:

• Σύνταξη Διαχειριστικής Μελέτης, για όλα τα δάση,  με σύγχρονες – επικαιροποιημένες Τεχνικές Προδιαγραφές και έγκριση της από την αρμόδια δασική υπηρεσία.
• Επιδότηση από τους πόρους των ρύπων της απόληψης βιομάζας από τα δάση (ενδεικτικό ποσό σε πλήρη εφαρμογή περίπου 150 εκ. ευρώ ετησίως) και δημιουργία αγοράς ρύπων που δημιουργεί η διαχείριση του δάσους και η πιστοποιημένη απόληψη και χρήση της δασικής βιομάζας (στο πλαίσιο ευρύτερου συστήματος αγοράς ρύπων από τον δασικό, αγροτικό κλπ. τομέα).
• Αποτελεσματική αποτροπή παράνομα υλοτομημένης βιομάζας καθώς και της διακίνησης αυτής
• Αξιοποίηση Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας (ΔΑΣΕ) για όλες τις διαδικασίες απόληψης των προϊόντων βιομάζας. Πρόβλεψη δυνατότητας συνεργασίας ΔΑΣΕ με εταιρίες που διαχειρίζονται και προσθέτουν αξία στην πιστοποιημένη βιομάζα (επεξεργασία ξύλου, παραγωγή βιοκαυσίμων κ.λπ.) με δημιουργία κοινών υβριδικών συνεργατικών σχημάτων, για την πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε εξοπλισμό που αυξάνει την παραγωγικότητα στο δάσος.
• Αναβάθμιση μέσων και υποδομών των ΔΑΣΕ και των υβριδικών συνεργατικών σχημάτων, κατόπιν και σχετικής πρόβλεψης χρηματοδότησης από Πράσινο Ταμείο.
• Κανονισμός ασφαλείας για εργαζόμενους στα δάση και παροχή σχετικών εξειδικεύσεων για την εργασία στα δάση από τα Δημόσια ΙΕΚ.
• Ενεργοποίηση και αξιοποίηση των ΔΑΣΕ σε μεγάλα περιστατικά δασικών πυρκαγιών με αποζημίωσή τους, μέσω σχετικής νομοθετικής πρόβλεψης.
• Ανταγωνιστικές διαδικασίες για την εφαρμογή των μελετών διαχείρισης και υποχρέωση έργων πρόληψης σε δάση με χαμηλή παραγωγική ικανότητα σε όσους αναλαμβάνουν τη διαχείριση δασών με υψηλή παραγωγική ικανότητα. Οι διαδικασίες ξεκινούν καταρχήν από δάση που βρίσκονται εκτός διαχείρισης.
• Ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας με ταχεία ολοκλήρωση προσλήψεων με μόνιμο προσωπικό (500 στελέχη) και εποχικό προσωπικό (1200 στελέχη ετησίως, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία). Αναβάθμιση μέσων και υποδομών της δασικής υπηρεσίας μέσω του προγράμματος «έξυπνου δάσους» (laptop, tablet, δορυφορικό internet, αισθητήρες, drones, 300 οχήματα ΑΙΓΙΣ, κλπ).
• Θέσπιση αντισταθμιστικού οφέλους σε όλα τα νοικοκυριά Ορεινών / Μειονεκτικών Περιοχών με βάση την βιομάζα που απολαμβάνεται με τη μορφή εκπτώσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος.
• Τα καμένα δασικά οικοσυστήματα δεν μπαίνουν στο σύστημα επιδότησης βιομάζας.

Τι έγινε και τι έρχεται 

Η υποχρηματοδότηση του δασικού τομέα τα προηγούμενα 30 χρόνια άφησε ,επί της ουσίας την δασοπροστασία στο έλεος της φύσης του και της ανθρώπινης αυθαιρεσίας με πάνω από τα μισά δάση μας, να μένουν χωρίς επιτήρηση λόγω μειωμένου και γηρασμένου προσωπικού της αρμόδιας δασικής υπηρεσία και με υψηλή λαθροϋλοτομία.Αυτή η κατάσταση προφανώς δεν μπορεί να συνεχιστεί καθώς όπως είπε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρο Σκυλακάκη:

“Τα επόμενα 30 χρόνια μπορούμε, με ασφάλεια, να προβλέψουμε ότι θα έχουμε χειροτέρα φαινόμενα. Το πόσο χειρότερα, δεν μπορούμε να το πούμε με βεβαιότητα, αλλά με ασφάλεια μπορώ σας πω ότι για 30 τουλάχιστον χρόνια, θα έχουμε όλα τα οικοσυστήματα και τις πόλεις -αλλά αναφέρομαι τώρα εδώ στα οικοσυστήματα- υπό πολύ μεγάλη πίεση”.

• Ο τρόπος που αναπτύχθηκε η χώρα οικιστικά (αριθμός των οικισμών και των οικημάτων μέσα στο δάσος ή σε απόλυτη γειτνίαση με το δάσος χωρίς ζώνες προστασίας), οι μεγάλες ποσότητες πλεονάζουσας οργανικής ύλης στα δάση, σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση δημιουργούν την ανάγκη για μια ριζική μεταρρύθμιση.
• Οι πόροι που διαθέτει το κράτος μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης παρά την αύξησή τους είναι εφάπαξ και δεν μπορούν να αλλάξουν τα συνολικά μεγέθη σε ό,τι αφορά τα έργα πρόληψης στο σύνολο της χώρας. Χρειάζονται νέοι μόνιμοι πόροι, και ένα σύστημα ώστε οι πόροι αυτοί να αξιοποιούνται παραγωγικά, το οποίο θα εξελιχθεί σε αυτοτροφοδοτούμενο.

Τα 7 χαρακτηριστικά της πρότασης ΥΠΕΝ

Ειδικότερα, στα χαρακτηριστικά του νέου μοντέλου διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας, που εισηγείται ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

1. Επικαιροποιημένες διαχειριστικές μελέτες

Θα συντάσσονται διαχειριστικές μελέτες για όλα τα δάση -με επικαιροποιημένες τεχνικές προδιαγραφές, που θα λαμβάνουν την έγκριση από την αρμόδια δασική υπηρεσία. Επιπρόσθετα, θα δημιουργηθεί ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας θα παρακολουθούνται και θα υλοποιούνται αυτές οι διαχειριστικές μελέτες, καθώς και όλες οι άλλες εργασίες της δασικής υπηρεσίας.

2. Επιδότηση της απόληψης δασικής πιστοποιημένης βιομάζας

Η επιδότηση θα προκύπτει από τις εγκεκριμένες διαχειριστικές μελέτες, με κριτήριο την προστασία και την ανάπτυξη των δασικών οικοσυστημάτων. Όσο πιο δύσκολη είναι η απόληψη της βιομάζας και όσο περισσότερο συνεισφέρει στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιδότηση. Θα παρέχεται ετησίως, με βάση τα τιμολόγια πώλησης της απολαμβανόμενης βιομάζας. Για το σχεδιασμό του συστήματος επιδότησης θα λαμβάνονται υπόψη όλες οι σχετικές παράμετροι, όπως ο τύπος ξυλείας, η τελική χρήση, ο βαθμός δυσκολίας απόληψης (π.χ. κλίση δάσους, δυνατότητα πρόσβασης, ειδικά χαρακτηριστικά αναγλύφου), κ.ά.

3. «Αδερφοποίηση» δασών Βορρά-Νότου

Από τα 76 εκατομμύρια στρέμματα, που είναι η συνολική έκταση των δασικών οικοσυστημάτων της Ελλάδας, περίπου τα μισά δεν τελούν υπό διαχείριση -κυρίως τα δάση στη Νότια Ελλάδα. Γι’ αυτό και προτείνεται να «αδελφοποιηθούν» με τα διαχειριζόμενα του Βορρά. Αυτό σημαίνει, πως οι προσκλήσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη διαχείριση και την παραγωγική εκμετάλλευση αυτών, θα αφορούν από κοινού «αδερφοποιημένα» δασικά οικοσυστήματα της Βόρειας και της Νότιας Ελλάδας.

4. Σύστημα δημιουργίας Carbon Credits

Προβλέπεται η δημιουργία εθελοντικής αγοράς απορροφήσεων CO2, μέσω χρηματιστηρίου, από έργα δάσωσης, αναδάσωσης ή βελτίωσης διαχείρισης δασών. Οι απορροφήσεις CO2 υπολογίζονται με βάση κοινούς κανόνες, που θα θέσει το Κράτος -ανάλογα με το είδος του έργου, το είδος βλάστησης και την κλιματική ζώνη- και θα πιστοποιούνται από ειδικά διαπιστευμένες εταιρείες αναγνωρισμένου κύρους.

5. Υποχρεωτικά μέτρα αντιπυρικής προστασίας

Μαζί με την εκάστοτε διαχειριστική μελέτη θα εφαρμόζεται, υποχρεωτικά, η αντίστοιχη εγκεκριμένη αντιπυρική μελέτη.

6. Νέα υβριδικά συνεργατικά σχήματα

Θα αξιοποιηθούν οι Δασικοί Συνεταιρισμοί Εργασίας (ΔΑΣΕ), οι οποίοι ανέρχονται σήμερα σε 293, για όλες τις διαδικασίες απόληψης των προϊόντων βιομάζας στα δημόσια δάση είτε αυτοτελώς είτε μέσω της υποχρεωτικής συνεργασίας με τους ΔΑΣΕ, με τη μορφή υβριδικών συνεργατικών σχημάτων εταιρειών που διαχειρίζονται και προσθέτουν αξία στην πιστοποιημένη βιομάζα (επεξεργασία ξύλου, παραγωγή βιοκαυσίμων κ.λπ.). Επιδίωξη, η πραγματοποίηση σημαντικών επενδύσεων σε εξοπλισμό, που θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα της απόληψης της βιομάζας.

7. Ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας

Για την υλοποίηση της παραπάνω μεταρρύθμισης ενισχύεται η δασική υπηρεσία με μόνιμο (500 στελέχη) και εποχικό προσωπικό (1.200 στελέχη ετησίως, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία) και αναβαθμίζονται τα μέσα και οι υποδομές της από το πρόγραμμα «έξυπνο δάσος» (π.χ. laptop, tablet, δορυφορικό internet, αισθητήρες, drones, 300 οχήματα ΑΙΓΙΣ, κ.λπ.).

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, ανέφερε για τα οφέλη της μεταρρύθμισης : «Η ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, θα οδηγήσει σε καθαρισμό και έργα πρόληψης, μειώνοντας τους κινδύνους πυρκαγιάς, που φέρνει η επελαύνουσα κλιματική κρίση. Παράλληλα, θα στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες και θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, ενώ θα αυξηθεί η φορολογητέα ύλη και θα μειωθεί η παράτυπη οικονομία. Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση, που δημιουργεί μια νέα δυναμική, από την οποία θα προκύπτουν μόνιμοι πόροι για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των δασών μας» δήλωσε χαρακτηριστικά.