Σύμφωνα με την Washington Post, η έκθεση διαπίστωσε ότι 3.500 επιβλαβή χωροκατακτητικά είδη κοστίζουν στον άνθρωπο περισσότερα από 423 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, ποσό που αναμένεται να αυξηθεί καθώς το παγκόσμιο εμπόριο και τα ταξίδια διευκολύνουν την εξάπλωση των φυτών και των ζώων σε όλες τις ηπείρους όπως ποτέ άλλοτε.
Ταξιδεύοντας με φορτηγά πλοία και επιβατικά αεροπλάνα, τα εξωτικά είδη διασχίζουν ωκεανούς, οροσειρές και άλλα γεωγραφικά σύνορα που διαφορετικά θα ήταν ανυπέρβλητα χωρίς την ανθρώπινη βοήθεια. Το αποτέλεσμα είναι μια μεγάλη αναταραχή της χλωρίδας και της πανίδας του πλανήτη, με τρομερές συνέπειες για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα από τα οποία εξαρτώνται.
«Ένα από τα πράγματα που τονίζουμε είναι η τεράστια απειλή που αυτό αποτελεί για – και ξέρω ότι αυτό θα ακουστεί υπερβολικό – για τον ανθρώπινο πολιτισμό», δήλωσε ο Πίτερ Στετ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Ontario Tech, επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης. Η εκτίμηση του κόστους, πρόσθεσε, είναι «εξαιρετικά συντηρητική».
Η εξάπλωση των φυτών και των ζώων μεταξύ των ηπείρων είναι μία από τις κύριες αιτίες της συνεχιζόμενης κρίσης βιοποικιλότητας στη Γη, ένα γεγονός εξαφάνισης εφάμιλλο του αστεροειδούς που σκότωσε τους δεινόσαυρους. Τα χωροκατακτητικά είδη παίζουν ρόλο στο 60% των εξαφανίσεων ειδών, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ.
«Είναι φυσιολογικό να μετακινούνται τα είδη», εξήγησε ο Άνιμπαλ Ποσάρ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Concepción της Χιλής, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Στετ στην σύνταξη της έκθεσης. Αυτό όμως που είναι πρωτοφανές, πρόσθεσε, είναι το γεγονός ότι τα φυτά και τα ζώα «υπερπηδούν τα μεγάλα εμπόδια μεταξύ των ηπείρων».
«Δεν είναι φυσιολογικό ένα είδος να διασχίζει τον Ατλαντικό. Δεν είναι φυσιολογικό να πηγαίνει από την Αυστραλία στη Χιλή», τόνισε.
Στην έκθεση που εκπονήθηκε από την Διακυβερνητική πλατφόρμα επιστήμης-πολιτικής για τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστημάτων (IPBES), το κορυφαίο όργανο των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τα χωροκατακτητικά είδη, συμμετείχαν εμπειρογνώμονες από περισσότερες από 140 χώρες για 4,5 χρόνια.
Ο οργανισμός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απειλή από τα χωροκατακτητικά είδη είναι «υποτιμημένη και συχνά μη αναγνωρισμένη», καθώς μόνο το 1/6 των χωρών του κόσμου έχει θεσπίσει νόμους ή κανονισμούς που αφορούν τα χωροκατακτητικά φυτά και ζώα. Καθώς νέα είδη εισάγονται με πρωτοφανή ρυθμό –200 το χρόνο– το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί πριν βελτιωθεί.
Το πιο διαδεδομένο χωροκατακτητικό ζώο, σύμφωνα με την έκθεση, είναι ο μαύρος αρουραίος, ο οποίος μεταφέρθηκε με πλοία και στη συνέχεια κατάφερε να φτάσει όχι μόνο σε πυκνοκατοικημένες πόλεις αλλά και σε απομακρυσμένα νησιά, όπου αποδεκάτισε τα θαλασσοπούλια που φωλιάζουν στο έδαφος και άλλα ζώα. Τα απομακρυσμένα νησιά είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στην εισβολή, καθώς συχνά φιλοξενούν φυτά και ζώα που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού.
Στο Γκουάμ, για παράδειγμα, το αδηφάγο καφέ φίδι των δέντρων έχει ήδη οδηγήσει πολλά ντόπια πουλιά σε εξαφάνιση. Στο Μάουι, η χωροκατακτητική βλάστηση τροφοδότησαν πυρκαγιές που προκάλεσαν το θάνατο περισσότερων από 100 ανθρώπων.
Πολλά χωροκατακτητικά είδη έχουν καταλάβει και τα υδάτινα οικοσυστήματα. Στην Καραϊβική, τα δηλητηριώδη λεοντόψαρα μειώνουν τον αριθμό των ιθαγενών ψαριών. Στις Μεγάλες Λίμνες, τα μύδια-ζέβρα φράζουν τους σωλήνες πόσιμου νερού και των σταθμών παραγωγής ενέργειας. Ωστόσο ένα από τα πιο καταστροφικά είδη είναι ένα λεπτεπίλεπτο λουλούδι. Πρόκειται για τον υάκινθο του νερού, ένα φυτό που επιπλέει και αναπτύσσεται τόσο γρήγορα που μπορεί να καλύψει ολόκληρες λίμνες, εμποδίζοντας την κυκλοφορία των σκαφών και το ψάρεμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το φυτό αυτό απορροφά τόσο πολύ νερό που στεγνώνει τις λίμνες. Η έκθεση θεωρεί τον υάκινθο, ο οποίος εμφανίζεται παντού από την Αφρική έως την Αυστραλία, το πιο διαδεδομένο χωροκατακτητικό φυτό στη Γη.
Εκτός από τα χωροκατακτητικά είδη, οι άλλοι τέσσερις βασικοί παράγοντες εξαφάνισης είναι η κλιματική αλλαγή, η καταστροφή των οικοτόπων, η ρύπανση και η άμεση εκμετάλλευση των ειδών, με ένα εκατομμύριο φυτά και ζώα να κινδυνεύουν να εξαφανιστούν οριστικά. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα των χωροκατακτητικών ειδών, επιτρέποντας σε ζώα όπως τα τροπικά μυρμήγκια της φωτιάς να μεταφερθούν σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Οι εισβολείς, με τη σειρά τους, μπορούν να επιδεινώσουν την κλιματική αλλαγή. Έντομα που σκοτώνουν τα δέντρα, όπως το σμαραγδένιο σκαθάρι της τέφρας που εξαπλώνεται στη Βόρεια Αμερική, δυσκολεύουν τα δάση να δεσμεύσουν τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Τον Δεκέμβριο, τα έθνη συμφώνησαν να προσπαθήσουν να μειώσουν την εξάπλωση των επιβλαβών χωροκατακτητικών ειδών τουλάχιστον κατά το ήμισυ έως το 2030, στο πλαίσιο μιας διεθνούς συμφωνίας που καταρτίστηκε στο Μόντρεαλ του Καναδά. Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπισή τους, σύμφωνα με την έκθεση, είναι να εμποδιστεί η είσοδός τους εξαρχής μέσω της παρακολούθησης των συνόρων και του ελέγχου των εισαγωγών.
Το καλό νέο είναι ότι τα προγράμματα εξάλειψης στα νησιά είχαν ποσοστό επιτυχίας 88%, σύμφωνα με την έκθεση. Οι περιβαλλοντολόγοι έχουν εξοντώσει τα τρωκτικά που ταλαιπωρούσαν το νησί της Νότιας Γεωργίας στον Νότιο Ατλαντικό, ενώ άλλοι που εργάζονται στα νησιά Γκαλαπάγκος έχουν απαλλάξει ορισμένα από τα νησιά από τις καταστροφικές κατσίκες.
Οι αναδυόμενες τεχνολογίες επίσης μπορούν αν βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Στη Χαβάη, αξιωματούχοι ετοιμάζονται να απελευθερώσουν στη φύση ένα στέλεχος βακτηρίων για την εξολόθρευση των κουνουπιών που μεταφέρουν μια μορφή ελονοσίας που σκοτώνει τα ωδικά πτηνά. Άλλοι προσπαθούν να τροποποιήσουν τα γονίδια των κουνουπιών και άλλων παρασίτων για να ελέγξουν τον αριθμό τους.
«Κάθε πρόκληση που αντιμετωπίζει η φύση επιτείνει όλες τις άλλες», δήλωσε η Μόνικα Μεντίνα, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη βιοποικιλότητα, η οποία τώρα διευθύνει την Wildlife Conservation Society.
«Τα χωροκατακτητικά είδη προσθέτουν άγχος στα εύθραυστα οικοσυστήματα που ήδη αντιμετωπίζουν πληθώρα άλλων απειλών», κατέληξε η Μεντίνα.
με Αριθμό Μητρώου 12691
