Κώστας Δούκας: Η ανατομία της επικείμενης ενεργειακής κρίσης

Με άρθρο του στο Ecozen ο δημοσιογράφος ερευνητής Κώστας Δούκας απαντάει στα πλέον κρίσιμα ερωτήματα που γεννά η ενεργειακή κρίση που βρίσκεται εσχάτως στο προσκήνιο.

• Ποιοί ευθύνονται για την κατακόρυφη ανατίμηση της ενέργειας;
• Γιατί ματαιώθηκε η κατασκευή του EastMed;
• Ποιό θα είναι το «Καύσιμο του Μέλλοντος»;

Του Κώστα Δούκα

Ἡ ἀνθρωπότητα μπῆκε μέσα σέ μία νέα οἰκονομική κρίση καί ὂχι μόνο, χωρίς νά ὑπάρχει ἐπί τοῦ παρόντος ἀκτίδα ἐλπίδας γιά τήν σύντομη ὑποχώρησή της. Ἀπεναντίας, ἐκφράζονται φόβοι γιά τήν μεγάλη διάρκειά της.

Ἡ κρίση ἐντοπίζεται στό ἐνεργειακό, στό ὁποῖο ἐμπλέκεται μοιραῖα καί ἡ ναυτιλία, ἡ ὁποία γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία της δέν γνωρίζει τί ἐπιφυλάσσει γι᾽ αὐτή τό μέλλον ὡς πρός τό τί εἲδους καύσιμο θά χρησιμοποιεῖ γιά τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος. Ἐπί τοῦ παρόντος τά πλοῖα κοντέϊνερς καί τά πλοῖα ξηροῦ φορτίου «σωθήκανε», καθώς εἰσπράττουν ἐξαιρετικά ὑψηλούς ναύλους. Ἀντιθέτως, οἱ πλοιοκτῆτες τῶν τάνκερς δέν γνωρίζουν τί τούς ἐπιφυλάσσει τό μέλλον, καθώς στόχος ὃλων τῶν κυβερνήσεων μέ πρωτοστατοῦσα τήν Ἀμερική, εἶναι ἡ κατάργηση τοῦ πετρελαίου ὡς κινητήριας δύναμης.

Σέ τί θά μποροῦσαν νά χρησιμεύσουν στό μέλλον ἂν δέν ἐπιτρέπεται ἡ χρήση τοῦ μαύρου χρυσοῦ, μέ τόν ὁποῖο ἒζησε ἡ ἀνθρωπότητα τόσο καλά τούς τελευταίους δύο αἰῶνες;

Εἶναι γνωστό ὃτι οἱ ἐπενδύσεις πού γίνονται σέ παραγγελίες νέων πλοίων, δέν ἀποφασίζονται μέ προοπτική λειτουργίας ὃποιου τύπου πλοίου γιά 5, 10 ἢ 15 χρόνια. Δέν εἶναι δυνατόν νά παραγγείλει ἓνας ἐφοπλιστής νέα πλοῖα, πού μέσα σέ λίγα χρόνια θά ἒχουν ξεπερασθεῖ ἀπό μηχανές μέ νέους τύπους καυσίμου. Καί ἀκριβῶς ἡ ἂγνοια τοῦ καυσίμου πού θά καῖνε τά πλοῖα, κάνει διστακτικούς τούς ἐφοπλιστές γιά νέες παραγγελίες, οἱ ὁποῖοι στρέφονται σέ πλοῖα second hand μέχρι νά δοῦν τί θά γίνει.

Τό προπάνιο, δηλαδή τό φυσικό ἀέριο πού εἶναι παράγωγο τοῦ πετρελαίου, θεωρεῖται ἐξ ἲσου ρυπογόνο. Οἱ προσπάθειες τῶν εἰδικῶν στρέφονται πρός τό ὑδρογόνο (ἠλεκτρόλυση), ἀλλά οἱ ἒρευνες δέν εἶναι καί τόσο ἐνθαρρυντικές, καθώς φαίνεται ὃτι θά χρειασθοῦν μηχανές κατασκευασμένες ἀπό πολύ βαρειά μέταλλα.

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΚΡΙΣΗΣ

Καθώς δέν εἶναι γνωστό τί εἲδους καύσιμα θά χρησιμοποιεῖ ἡ ναυτιλία, ἀλλά καί ὃλες οἱ μηχανές τοῦ κόσμου, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν ἠλεκτρικῶν αὐτοκινήτων, ἀναζητοῦνται τά αἲτια τῆς νέας ἐνεργειακῆς κρίσης, ἡ ὁποία συμπαρασύρει πρός τά ἂνω ὃλες τίς τιμές καταναλωτικῶν εἰδῶν καί ὑπηρεσιῶν.

Τήν ἀποκλειστική εὐθύνη τῆς νέας ἐνεργειακῆς κρίσης, φέρουν οἱ πολιτικές κυβερνήσεις, οἱ ὁποῖες βιάσθηκαν νά λύσουν τό πρόβλημα τῆς λεγομένης κλιματικῆς ἀλλαγῆς μέ τόν περιορισμό ἐκπομπῆς ἀερίων τοῦ θερμοκηπίου, μέ αἰολικά πάρκα καί ἂλλες ἀνανεώσιμες πηγές ἐνέργειας, χωρίς νά ἒχουν βεβαιωθεῖ προηγουμένως ἂν οἱ προτεινόμενες λύσεις θά μποροῦσαν ἀπρόσκοπτα νά ἀντικαταστήσουν τήν κατάργηση τοῦ πετρελαίου.

Διότι τελικά ἀποδεικνύεται ὃτι τά αἰολικά πάρκα ἒχουν πολύ ὑψηλότερο κόστος ἀπό τό πετρέλαιο (σχεδόν διπλάσιο), ἂν ληφθεῖ ὑπόψη ὃτι οἰ ἀνεμογεννήτριες πρέπει νά ἀντικατασταθοῦν ὓστερα ἀπό κάποια χρόνια διότι τά μέταλλά τους θ εἶναι ἐξαιρετικά τοξικά γιά τό ἒδαφος καί θά πρέπει νά ἀντικατασταθοῦν μέ καινούργες, πέρα ἀπό τό κόστος τοῦ περιβάλλοντος.

Οἱ πολιτικοί ὃμως εἶναι πρόσκαιροι καί θέλουν τά προβλήματα νά λυθοῦν στήν δική τους θητεία, κι αὐτό ἒχει σάν συνέπεια ὃτι ὁ κόσμος θά ὑποφέρει γιά πολλά ἲσως χρόνια ἀπό τήν ἀκρίβεια, καθώς τό ἐνεργειακό ἐπηρεάζει ὃλες ἀνεξαιρέτως τίς δραστηριότητες τῆς ἀνθρωπότητας.

Ἀκόμη καί τά πολυδιαφημιζόμενα ἠλεκτροκίνητα αὐτοκίνητα ἀποτελοῦν ἐμβαλωματική λύση, διότι ναί μέν θά ὑπάρξει μείωση τοῦ κόστους παραγωγῆς τοῦ καυσίμου, δηλαδή τοῦ ἠλεκτρισμοῦ, σέ σχέση μέ τό πετρέλαιο (κατά 20%), καθώς ἡ ἠλεκτρική ἐνέργεια θά παράγεται ἀπό μεγάλες μονάδες ἐκτός πόλεων, ἀλλά ὁ ἀνεφοδιασμός καί ἡ ἐπαναφόρτηση τῶν μπαταριῶν γιά μεγάλες ἀποστάσεις θά εἶναι ἐξαιρετικά χρονοβόρος, ὁπότε ὁ χρήστης θά περιορισθεῖ νά φορτίζει στήν οἰκία του τό αὐτοκίνητό του γιά τά ἡμερήσια χιλιόμετρα τῆς πόλεως.

Ἀπο τήν ἂλλη πλευρά ἡ χρήση βιοκαυσίμων ἀπέτυχε, διότι μέ τά φυτά πού χρησιμοποιοῦνται γιά τήν παραγωγή τους, ἐρημοποιοῦνται οἱ καλλιεργήσιμες ἐκτάσεις.

Τό γενικό συμπέρασμα μέχρι στιγμῆς εἶναι ὃτι ἡ αἰολική καί ἡ ἡλιακή ἐνέργεια ἀντικαθιστοῦν μέρος μόνο τῆς ἐνέργειας τοῦ πετρελαίου.

Ἐξ ἂλλου ἡ πυρηνική ἠλεκτροπαραγωγή δημιουργεῖ σκεπτικισμό σέ ὃλα τά προηγμένα κράτη (Γερμανία, Γαλλία κ.ἂ) λόγω τῶν σοβαρῶν κινδύνων πού ἐγκυμονοῦν γιά τήν ἀνθρωπότητα σέ περίπτωση ἀτυχήματος. Μόνο ἀσύδοτα κράτη, ὃπως ἡ Τουρκία, ἐπιμένουν στούς πυρηνικούς σταθμούς.

Ἐν ἀναμονῆ λοιπόν τοῦ νέου καυσίμου, πού θά εἶναι μᾶλλον τό ὑδρογόνο πού θά ἀποσπᾶται ἀπό τό νερό, ἡ ἀκρίβεια καταναλωτικῶν προϊόντων ἐπηρεάζεται καί ἀπό τό γεγονός ὃτι ὁ κόσμος ἂρχισε νά καταναλώνει καί νά κινεῖται. Ἡ αὐξημένη ζήτηση προκάλεσε καθυστερήσεις στά λιμάνια λόγω covid, μέ ἀποτέλεσμα τήν ἂνοδο τῶν τιμῶν στά προϊόντα.

ΠΛΗΓΜΑ Η ΑΚΥΡΩΣΗ ΤΟΥ EastMed

Μέσα σέ ὃλα τά δεινά, προέκυψε καί ἡ ἂρνηση τῶν ΗΠΑ νά συμμετάσχουν στήν ἐπένδυση τοῦ ἀγωγοῦ East Med. Ὁ πρόεδρος Μπάϊντεν ἒκρινε ὃτι τά ἀποκαλυφθέντα ἀποθέματα εἶναι πολύ μικρά γιά νά γίνει μία τέτοια τεράστια ἐπένδυση, ἐνῶ καί ὁ ἲδιος ὑπολογίζει καί στήν προώθηση τῶν ἀμερικανικῶν ἀποθεμάτων.

Καί ἐνῶ πρίν ἀπό δύο ἀκριβῶς χρόνια ὑπογραφόταν πανηγυρικά στήν Ἀθήνα ἡ διακυβερνητική συμφωνία γιά τήν κατασκευή τοῦ EastMed μεταξύ Ἑλλάδος, Κύπρου καί Ἰσραήλ, μέ ὁλοκλήρωση τοῦ ἒργου μέχρι τό 2025, τώρα ἂλλαξαν ξαφνικά τά πάντα.

Ὁ Νετανιάχου δέν εἶναι πιά πρωθυπουργός στό Ἰσραήλ, ἡ Τουρκία δέν θέλει μέ τίποτα τήν κατασκευή τοῦ ἀγωγοῦ, ἡ Ἰταλία ἐπίσης ἀρνεῖται εὐσχήμως καί ἡ Αἲγυπτος ἐξυπηρετεῖται μέ τήν μεταφορά τοῦ φυσικοῦ ἀερίου της σέ ὑγροποιημένη μορφή μέ πλοῖα, καθώς ἡ χώρα διαθέτει καί τίς ἀνάλογες ὑποδομές γιά τήν ὑγροποίησή του, ὁπότε θά ἐπωφεληθοῦν τά πλοῖα LNG.

Ἡ ἀγορά ἀδιαφορεῖ γιά τόν ἀγωγό. Ἀλλά καί ὁ ἀγωγός τῆς Βαλτικῆς Nord Stream 2 πού προμηθεύει ἀπ᾽ εὐθείας ρωσικό ἀέριο στήν Γερμανία καί ἀπό ἐκεῖ σέ πολλές ἂλλες χῶρες πού θά ἀγόραζαν ἀπό τήν Γερμανία, ἐνῶ εἶναι ἓτοιμος, δέν λειτουργεῖ γιά πολιτικούς λόγους ἐξ αἰτίας τοῦ οὐκρανικοῦ προβλήματος, καθώς οἱ ΗΠΑ ἒχουν ἀπειλήσει μέ σοβαρές κυρώσεις τήν Ρωσία ἂν εἰσβάλει στήν Οὐκρανία, μεταξύ τῶν ὁποίων περιλαμβάνεται καί ἡ παρεμπόδιση λειτουργίας τοῦ Nord Stream 2.

Κάτω ἀπό αὐτές τίς δυσμενεῖς συνθῆκες, πού φαίνεται ὃτι θά κρατήσουν πολλούς μῆνες, ἂν ὂχι καί χρόνια, ὁ καταναλωτής θά πληρώνει σέ διπλάσια τουλάχιστον τιμή τό ἠλεκτρικό ρεῦμα, καθώς πέραν τῆς κατανάλωσης θά πληρώνει καί τίς «ἀνανεώσιμες πηγές ἐνέργειας», δηλαδή τήν βιασύνη τῶν πολιτικῶν νά καταργήσουν τήν χρήση λιγνίτη καί πετρελαίου πρίν ἀκόμη βρεθεῖ τό «καύσιμο τοῦ μέλλοντος».

Ἂν μάλιστα ἀγριέψουν τά πράγματα στήν Οὐκρανία,(πού ἒτσι φαίνεται) ἀπό τό ἒδαφος τῆς ὁποίας περνοῦν ὃλοι οἱ ἀγωγοί, τότε ἡ τιμή ἐνέργειας θά ἐκτοξευθεῖ σέ δυσθεώρητα ὓψη. Ἢδη οἱ πρῶτες ἀνατιμητικές τάσεις ἐκδηλώθηκαν μετά τό διάγγελμα τοῦ προέδρου Πούτιν, πού προιωνίζεται τήν εἰσβολή τῆς Ρωσίας στήν Οὐκρανία καί ἐνεργοποιεῖ τίς προαγγελθεῖσες βαρύτατες κυρώσεις τῶν ΗΠΑ καί τῆς Εὐρώπης. Ἐλπίζεται ὃτι τελικά θά ἐπικρατήσουν τάσεις διπλωματικῶν διαπραγματεύσεων, ἂν καί ἡ συγκέντωση τόσων μεγάλων ρωσικῶν δυνάμεων δέν ἀφήνει καί πολλά περιθώρια στήν διπλωματική ὁδό.

Πάντως ὁ μεγάλος κερδισμένος ἀπό τήν ματαίωση τοῦ EastMed εἶναι ὁ πρόεδρος Πούτιν. Να θυμήσουμε ὃτι ἡ Ἑλλάδα προμηθεύεται το 40% τοῦ φυσικοῦ ἀερίου ἀπό την Ρωσία.

(κύριο ἂρθρο τοῦ ἰδίου ἀπό τό περιοδικό ΝΑΥΣ πού μόλις κυκλοφόρησε)

 ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ

*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ), ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.