Στενεύει ο περιβαλλοντικός κλοιός για ανέγγιχτα οικοσυστήματα

Έξι ορεινοί όγκοι της χώρας μας, τα Λευκά Όρη, ο Ταύγετος, η Τύμφη, ο Σμόλικας στην Πίνδο, ο Σάος στη Σαμοθράκη και το όρος Χατζή στη Θεσσαλία τίθενται σε καθεστώς αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης, που απαγορεύει κάθε παρέμβαση η οποία θα αλλοιώνει τον χαρακτήρα τους.

Κανείς δεν πρόκειται να ανοίξει δρόμους σε αυτούς τους αυστηρά προστατευόμενους, ανέγγιχτους ορεινούς όγκους, ούτε να χτίσει και να διαταράξει τη βιοποικιλότητα στα οικοσυστήματά τους. Η πρωτοβουλία «Απάτητα Βουνά» όπως θεσμοθετείται επίσημα από την Πολιτεία, βασίζεται σε μελέτη του Εργαστηρίου Διατήρησης Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, καθιστώντας τη χώρα μας πρωτοπόρο στην Ευρώπη για την προστασία της βιοποικιλότητας.

Μάλιστα όπως έχει ήδη προαναγγείλει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το πρόγραμμα θα διευρυνθεί. Ήδη συλλέγονται στοιχεία για άλλα 55 οριοθετημένα αδιατάρακτα φυσικά τοπία σε βουνά της χώρας. Ενώ, βρίσκεται υπό επεξεργασία και ένα «δίχτυ προστασίας» για τη θάλασσα.

Όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια σύσκεψης, όπου παρουσιάστηκε η θεσμοθέτηση της πρωτοβουλίας «Απάτητα Βουνά», στις περιοχές αυτές

• Δεν θα μπορεί πλέον να κατατμηθεί γη,
• Δεν θα μπορούν να ανοιχτούν νέοι δρόμοι,
• Δεν θα μπορούν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες.

• Θα μπορούν να συντηρηθούν ιστορικά μονοπάτια,
• Θα αναβαθμιστεί η σήμανσή τους,
• Θα προσφέρονται ακόμα περισσότερο για εκδρομή, πεζοπορία, αθλητισμό και δράσεις οικοτουρισμού.

«Εδώ θα έλεγα ότι πρόκειται για την άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος» υπογράμμισε ο πρωθυπουργός, «που σε πείσμα των κινδυνολόγων δεν βλέπει το περιβάλλον σαν κάποιο απόμακρο σκηνικό, σαν μία ζωγραφική νεκρή φύση, αλλά ως βασικό συστατικό των εκφράσεων της καθημερινής μας ζωής. Και θέλω, επίσης, να επισημάνω ότι αυτή η πρωτοβουλία σε καμία περίπτωση δεν θέτει σε αμφισβήτηση τον παράλληλο πυλώνα της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας»

Τα πρώτα 6 «Απάτητα Βουνά»

Ως «Απάτητα Βουνά» ορίζονται οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) με περιμετρική ζώνη ενός χιλιομέτρου της (ΠΑΔ + ακτίνα 1 χλμ). Σε αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων και η δημιουργία άλλων τεχνητών επεμβάσεων, που μεταβάλλουν ή αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον και υπάγονται σε καθεστώς υψηλής προστασίας.

Λευκά Όρη

Τύμφη

Ταΰγετος

 Σμόλικας

 Σάος

Χατζή

«Σε αυτά τα παρθένα βουνά» διευκρίνισε ο πρωθυπουργός «θα απαγορεύεται ουσιαστικά κάθε παρέμβαση η οποία θα αλλοιώνει τον χαρακτήρα των βουνών. Θα βοηθήσουμε με αυτό τον τρόπο τη χλωρίδα και την πανίδα να αναπτυχθούν, αλλά πιστεύω ότι θα προσανατολίσουμε και τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε νέους τρόπους γνωριμίας με το βουνό».

Η Θεσμοθέτηση των ΠΑΔ (Περιοχές Άνευ Δρόμων)

Με Υπουργική Απόφαση, εξουσιοδοτική άρθρου 47 ν.4685/2020, ανά περιοχή:

• Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, η επέκταση των υφιστάμενων ανεξαρτήτως κατηγορίας, καθώς και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
• Δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρηση τους.
• Επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.
• Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
• Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.) εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.

Με ποιους κλιματικούς στόχους εναρμονίζονται οι ΠΑΔ

1. Διατήρηση του εθνικού φυσικού κεφαλαίου (στόχος 2.1).
2. Οριοθέτηση οικολογικών διαδρόμων (στόχος 3.3).
3. Ενίσχυση της συνέργειας των κύριων τομεακών πολιτικών με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη θέσπιση κινήτρων (στόχοι 5.1-5.8).
4. Διατήρηση της ποικιλότητας του τοπίου (στόχος 6.2).
5. Αντιμετώπιση των εισβλητικών χωροκατακτητικών ειδών (στόχος 8.2).

Η οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ και η εισαγωγή τους στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, τεκμηριωμένα συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη τριών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης:

1. Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (στόχος 12).
2. Δράση για το κλίμα (στόχος 13).
3. Η ζωή στη στεριά, στο πλαίσιο της 6ης εθνικής προτεραιότητας υπό τον τίτλο: «Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα» (στόχος 15).

Τέλος, οι ΠΑΔ, είναι άμεσα συνυφασμένες με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, όπως αυτή κυρώθηκε από την Ελλάδα, με βάση την οποία το τοπίο αποτελεί «βασικό συστατικό της Ευρωπαϊκής φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».

Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υλοποιεί ταυτόχρονα και άλλες εξαιρετικά σημαντικές δράσεις, όπως το Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων. Περισσότερα από 20 εκατομμύρια δέντρα θα φυτευτούν σε όλη την Ελλάδα, με προτεραιότητα στις περιοχές που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Το Σχέδιο Αναδασώσεων, χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και θα έχει ολοκληρωθεί έως το 2025-2026.

Πρόνοια για την προστασία των σπηλαίων

Με πόρους ύψους 1 εκατ. ευρώ από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ 2021-2027, υλοποιούνται δράσεις για να καταστούν τα σπήλαια πιο φιλικά στην άγρια πανίδα. Η δράση περιλαμβάνει τοποθέτηση νέας ή αντικατάσταση της υφιστάμενης περίφραξης σε 50 σπήλαια, σημαντικά για την πανίδα τους, τα οποία εμπίπτουν σε προστατευόμενες περιοχές.

Για την προστασία των υπεραιωνόβιων δέντρων

Σε εξέλιξη βρίσκεται  μια συστηματική καταγραφή των αιωνόβιων δέντρων της Ελλάδας (μεγαλύτερα των 200 ετών), για την προστασία και την ανάδειξη τους. Όπως έχει δεσμευτεί το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα δημιουργηθεί μια γεωχωρική πλατφόρμα και ένα χαρτογραφικό δίκτυο αιωνόβιων δέντρων, με πληροφορίες για τη βιολογική και πολιτισμική τους ταυτότητα, τη θεσμική τους προστασία και την ανάδειξή τους ως σημαντικά στοιχεία της φυσικής κληρονομιάς του τοπίου. Έργο συνολικού κόστους 150.000 που χρηματοδοτείται από τον ΟΦΥΠΕΚΑ.