Προσπάθεια απεξάρτησης εξοπλισμού ΑΠΕ από την Κίνα καταβάλλει η Ευρώπη

Μάλιστα, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές για την ανάπτυξη των ΑΠΕ και οι δυνατότητες να εγκατασταθούν στην Σερβία μεγάλα εργοστάσια παραγωγής εξοπλισμού για τις ΑΠΕ για να μειωθεί η εξάρτηση εισαγωγών στην Ευρώπη από την Κίνα αναλύθηκαν, πρόσφατα, σε συνέδριο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, RES Serbia 2023, υπό τον τίτλο «Η Σερβία μετά τις δημοπρασίες».

Σύνταξη: ecozen.gr

Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξε η υπουργός Εξορύξεων και Ενέργειας της Σερβίας, κα Dubravka Djedovic. Κατά την ομιλία της η υπουργός, επεσήμανε ότι οι επενδύσεις σε ΑΠΕ όχι μόνο είναι σημαντικές για την ενεργειακή ανεξαρτησία και ασφάλεια, αλλά θα αποτελέσουν στο άμεσο μέλλον και τον βασικό κινητήριο μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης, προσέλκυσης επενδύσεων και της αύξησης του ποσοστού απασχόλησης. Τόνισε ότι οι πρώτες δημοπρασίες εξασφάλισαν πάνω από 1 δισ. ευρώ σε νέες επενδύσεις, καθώς και εννέα νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής ισχύος άνω των 700 MW, με τις οποίες η υπάρχουσα ισχύς από ΑΠΕ θα διπλασιαστεί στην Ευρώπη. Πρόσθεσε επίσης ότι μέσω των δημοπρασιών επιτεύχθηκε τιμή εξαιρετικά χαμηλότερη από την τιμή της αγοράς, που σημαίνει πρόσθετο εισόδημα για το κράτος, το οποίο υπολογίζεται σε 12 έως 28 εκατ. ευρώ ετησίως.

Τέλος, κάλεσε τους ενδιαφερόμενους επενδυτές να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που παρέχει η Σερβία και να ενταχθούν στο νέο μεγάλο επενδυτικό κύκλο στην ενέργεια, στον οποίο η συνολική αξία των έργων ανέρχεται σε περίπου 15 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με την ίδια, το τριετές πρόγραμμα του συστήματος κινήτρων ΑΠΕ συνεπάγεται την προσθήκη επιπλέον 1.300 MW από ΑΠΕ, στο σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας, γογονός που αλλάζει τα δεδομένα στην Ευρώπη.

Από τις συζητήσεις που ακολούθησαν, συγκρατούνται τα κάτωθι:

Ο αναπληρωτής διευθυντής της Γραμματείας της Ενεργειακής Κοινότητας, κ. Dirk Buschle συνεχάρη τη Σερβία για την πρώτη δημοπρασία αιολικής ενέργειας, η οποία εκτελέστηκε με επιτυχία, παρά τα αρχικά εσωτερικά εμπόδια. Τόνισε επίσης ότι, όσον αφορά τις ΑΠΕ, είναι σημαντικό να δοθεί προσοχή στους κανονισμούς και τη σχετική νομοθεσία, γιατί αποτελούν το πλαίσιο για τη σταθερότητα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο κ. Colangeli, Περιφερειακός Διευθυντής της ΕΤΑΑ για τα Δυτικά Βαλκάνια, υπενθύμισε ότι η τράπεζα διαδραμάτισε βασικό ρόλο στη δημιουργία του ρυθμιστικού πλαισίου για τους πλειστηριασμούς, ενώ δήλωσε απόλυτα ικανοποιημένος για τα αποτελέσματα της δημοπρασίας για τα αιολικά, καθώς διενεργήθηκε με επαρκή ανταγωνισμό και συμπεριέλαβε σημαντικά και ώριμα έργα. Από την άλλη, σύμφωνα με τον ίδιο, η δημοπρασία ηλιακών δεν ήταν τόσο επιτυχημένη, ωστόσο, όπως ανέφερε η ηλιακή ενέργεια έχει επίσης σημαντικές δυνατότητες.

Οι συμμετέχοντες υπενθύμισαν ότι η προετοιμασία για τη δημοπρασία κράτησε τρία χρόνια, ότι η διαδικασία δεν ήταν απλή και αναφέρθηκαν σε παρόμοια παραδείγματα από την περιοχή, όπως η Αλβανία και η Κροατία.

Η Διευθύνων Σύμβουλος του συνδέσμου SolarPower Europe, κα W. Hemetsberger, επεσήμανε ότι είναι πολύ σημαντικό όλοι οι δρώντες στον τομέα των ΑΠΕ να ενώσουν τις δυνάμεις τους στην Ευρώπη. Όπως τόνισε, υπάρχουν σίγουρα πολλαπλές προκλήσεις, όπως οι δυνατότητες του δικτύου, η αλλαγή νοοτροπίας σχετικά με την ένταξη των ΑΠΕ, και ιδίως η ηλιακή ενέργεια, η παραγωγή της οποίας ωστόσο έχει επιταχυνθεί σε επίπεδα ρεκόρ στην Ευρώπη κατά τα δύο τελευταία έτη.

Επεσήμανε επίσης ότι η Σερβία θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στον τομέα αυτό, ενώ συνέχισε αναφέροντας ότι καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται για την κλιμάκωση της παραγωγής ηλιακών συλλεκτών και σχετικού εξοπλισμού και τη μείωση της εξάρτησης εισαγωγών στην Ευρώπη από την Κίνα, «η Σερβία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εξαιρετικό μέρος για να φιλοξενήσει μεγάλα εργοστάσια παραγωγής εξοπλισμού». Το σημαντικότερο σύμφωνα με την ίδια για να επιτευχθεί αυτό είναι η δημιουργία του κατάλληλου νομικού πλαισίου καθώς και η πολιτική βούληση, η οποία υφίσταται από πλευράς ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την εκ νέου ανάπτυξη της παραγωγής, συστημάτων και εξοπλισμού ηλιακής ενέργειας. Πρόσθεσε επίσης ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι αλυσίδες εφοδιασμού να «μεταφερθούν» στην Ευρώπη, αναφέροντας ότι αυτή τη στιγμή το 80% του εξοπλισμού σε ΑΠΕ προέρχεται από την Κίνα.

Σχετικά με τις δυνατότητες του δικτύου, τονίστηκε ότι είναι απαραίτητη η επιτάχυνση των επενδύσεων στον τομέα αυτό. Επιπλέον, ως μία λύση υποδείχτηκε ο συνδυασμός τεχνολογιών και η δημιουργία «υβριδικών» πάρκων. Ειδικότερα για τη Σερβία ευκαιρία φαίνεται να αποτελεί ο τομέας των αγροφωτοβολταικών (Agrisolar) και τα υβριδικά πάρκα που συνδυάζουν ηλιακή με υδροηλεκτρική ενέργεια.

Στο πλαίσιο αυτό τονίστηκε, ότι στη Σερβία είναι κρίσιμης σημασίας, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων να διευκολύνουν τους επενδυτές όσον αφορά την απόκτηση πρόσβασης σε κατάλληλη γη καθώς και με την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης. Επιπλέον, αναφέρθηκε η ιδέα της παροχής κρατικών ενισχύσεων σε βιομηχανικά έργα, η οποία συζητείται ήδη στην ΕΕ.

Οι συμμετέχοντες μίλησαν επίσης για τη βοήθεια επενδυτικών τραπεζών σε κρατικές εταιρείες, όπως η Elektroprivreda Srbije, προσθέτοντας ότι αντίστοιχη προσέγγιση έχει ακολουθήσει και η Βόρεια Μακεδονία. Τονίσθηκε η επιθυμία να στηριχθεί η ρευστότητα των κρατικών εταιρειών, αλλά και η καλύτερη διαχείριση των ΑΠΕ, καθώς για δεκαετίες, στη Σερβία υπάρχει πλήρης εξάρτηση από την υδροηλεκτρική ενέργεια, τα ορυκτά καύσιμα και τον άνθρακα, ενώ υφίστανται επίσης μεγάλες απώλειες στο δίκτυο με αποτέλεσμα τη σημαντική σπατάλη ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό τονίσθηκε και η σημασία των δημοπρασιών καθώς και του προσφάτως συνταχθέντος Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Κλίμα και την Ενέργεια (το υπό διαβούλευση σχέδιο είναι διαθέσιμο εδώ: https://ekonsultacije.gov.rs/topicOfDiscussionPage/61/1 )

Επιπλέον, τονίσθηκε η ανάγκη χρηματοδότησης και παροχής κινήτρων όσον αφορά τις «συνοδευτικές» υπηρεσίες και έργα, και ιδίως αυτά που αφορούν την αποθήκευση ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό οι εταιρείες ζήτησαν το ρυθμιστικό πλαίσιο και οι διαδικασίες αδειοδότησης να γίνουν πιο ευέλικτες, ώστε να προσφέρουν μεγαλύτερες δυνατότητες στους επενδυτές όσον αφορά τον σχεδιασμό της εκάστοτε επένδυσης.

Σύμφωνα με τον Διευθυντή Ανάπτυξης της EMS, κ. Nebojsa Vucinic, βάσει του αναπτυξιακού σχεδίου που κατέθεσε η EMS στην Ενεργειακή Υπηρεσία το καλοκαίρι, το σύστημα μεταφοράς της Σερβίας μπορεί αυτή τη στιγμή να εξισορροπήσει 5.800 MW ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, ποσό τέσσερις φορές χαμηλότερο από το σύνολο των αιτήσεων για σύνδεση αιολικών και ηλιακών πάρκων στο δίκτυο, οι οποίες ανέρχονται συνολικά σε 24.000 ΜW. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ψήφιση του Νόμου για τη χρήση των ΑΠΕ το 2021 οδήγησε σε δραματικές αλλαγές στο ενδιαφέρον των επενδυτών για τον τομέα αυτόν. Ειδικότερα, ανέφερε ότι μέχρι τις 30 Απριλίου 2021, είχαν διεκπεραιωθεί αιτήματα για αιολικά ισχύος 4.900 MW και για ηλιακά συνολικής ισχύος 400 MW, ενώ υπήρχαν άλλα 400 MW ήδη συνδεδεμένα. Ο αριθμός των αιτημάτων, μετά την ψήφιση του νόμου ανήλθε σε 100, εκ των οποίων τα 70 αφορούσαν ηλιακή ενέργεια, με εγκατεστημένη ισχύς 11 GW. Έτσι, η απαιτούμενη ισχύς σύνδεσης αυξήθηκε κατά τέσσερις φορές, ξεπερνώντας τα 20 GW τα τελευταία δύο χρόνια.

Σύμφωνα με τον ίδιο, έχοντας πλέον φτάσει τα 24 GW, είναι σαφές ότι θα υπάρξουν προβλήματα εάν πραγματοποιηθούν όλα, ενώ πρόσθεσε ότι επόμενα χρόνια, η EMS σχεδιάζει επενδύσεις ύψους 900 εκατ. ευρώ στο σύστημα μεταφοράς. Κ. Vucinic πρόσθεσε επίσης ότι όσον αφορά τους σταθμούς ηλιακής ενέργειας, η περιοχή της Ανατολικής Σερβίας είναι η πιο δημοφιλής, με αιτήσεις συνολικής ισχύος 3.200 MW, ακολουθούμενη από το Νότιο Banat με 2.700 MW, το Σρεμ (1.500 MW) και το Βόρειο Banat (1.300 MW). Τέλος, υπενθύμισε ότι οι τροποποιήσεις του νόμου προβλέπουν ότι ο διαχειριστής του συστήματος μπορεί να αναβάλει τη σύνδεση των σταθμών στο σύστημα εάν αποδειχθεί ότι δεν υπάρχουν αρκετά αποθέματα εξισορρόπησης. Ταυτόχρονα, δίνεται η δυνατότητα στους επενδυτές να αποφύγουν την αναβολή εάν εξασφαλίσουν πρόσθετες εξισορροπητικές ικανότητες μόνοι τους ή μέσω άλλου συμμετέχοντα στην αγορά.

Στη συνέχεια, ο Διευθυντής Σχεδιασμού και Επενδύσεων της Elektrodistribucija Srbije, κ. Predrag Matic, τόνισε ότι παρά τον μεγάλο αριθμό αιτημάτων όσον αφορά τα ηλιακά, πολύ λίγες μονάδες έχουν συνδεθεί στο σύστημα διανομής. Ειδικότερα, ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή στο σύστημα διανομής υπάρχουν συνολικά 380 παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ με 260 MW εγκατεστημένης ισχύος. Οι μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί, οι οποίοι ανέρχονται σε 162, είναι οι περισσότεροι, ακολουθούμενοι από τους ηλιακούς σταθμούς, 157 σε αριθμό, των οποίων η ισχύς ανέρχεται σε μόλις 23 MW.

Επί του παρόντος βρίσκονται υπό επεξεργασία 2.506 αιτήματα, για συνολική εγκατεστημένη ισχύ 1,9 GW. Για 274 έργα έχουν εκδοθεί αποφάσεις που συνεπάγονται άδειες σύνδεσης, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένεται να συνδεθούν σύντομα στο σύστημα διανομής. Ωστόσο, ο μεγάλος αριθμός αιτημάτων αποτελεί σύμφωνα με τον ίδιο πρόβλημα για το οποίο δεν έχει βρεθεί ακόμη η λύση. Όπως ειδικότερα ανέφερε, σύμφωνα με το Νόμο περί Πολεοδομίας και Κατασκευών, ο επενδυτής δεν έχει δικαίωμα να ζητήσει τα στοιχεία ιδιοκτησίας ενός οικοπέδου ή αγροτεμαχίου, με αποτέλεσμα πολλά αιτήματα να αφορούν μη αξιοποιημένες εκτάσεις, για τις οποίες ωστόσο έχουν «δεσμευτεί» χωρητικότητες με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η κατάθεση αιτήσεων από νέους επενδυτές.