Έβρος: Τα δάση θα επανέλθουν όχι όμως χωρίς φύλαξη-Τι λένε οι επιστήμονες

Επιμέλεια: Αγγελική Γυπάκη

Με την πιο καταστροφική – στην ιστορία- φωτιά στα δάση του Έβρου να καίει για 15η ημέρα, κατακαίωντας πλέον και τον μικρό πυρήνα στο δάσος της Δαδιάς, η καταμέτρηση της έκτασης καθίσταται ανά πάσα στιγμή ανεπίκαιρη. Η καμένη έκταση σε Αλεξανδρούπολη και Δαδιά ξεπέρασε προ πολλού τα 800.000 στρέμματα ( 826.000 + όσο περίπου η Νέα Υόρκη!)  και η φωτιά συνεχίζει το καταστροφικό της έργο παρά την γιγαντιαία κινητοποίηση της πυροσβεστικής επικουρούμενη με δυνάμεις από Γαλλία, Ισπανία, Κύπρο, Ρουμανία, Τσεχία,Βουλγαρία και Σλοβακία, Αλβανία και Σερβία.

Σύνολο 582 πυροσβέστες 129 οχήματα  16 πεζοπόρα τμήματα, 8 αεροσκάφη και 2 ελικόπτερα. 

Όπως έγινε γνωστό από την Πυροσβεστική, στον Έβρο ισχυρές πυροσβεστικές δυνάμεις επιχειρούν πλέον κυρίως μεταξύ των περιοχών Σουφλί, Κορνοφωλιά, Δαδιά, Κοτρωνιά, Σιδηρώ και Γιαννούλη. Στο μεταξύ  στο φλεγόμενο δάσος της Δαδιάς, βρέθηκαν και απεγκλωβίστηκαν από τη φωτιά με τη συνδρομή πυροσβεστών και εθελοντών 25 παράτυποι μετανάστες. Υπενθυμίζεται ότι στις 22 Αυγούστου, βρέθηκαν 18 απανθρακωμένες σοροί στην περιοχή Άβαντα.

Μέτρα αιτίες και σενάρια.Τι ισχύει

Τα παραπάνω στοιχεία οδηγούν μοιραία στην άποψη ότι επήλθε η απόλυτη καταστροφή. Είναι όμως έτσι?

Μιλώντας στην ERT η κα Δώρα Σκαρτσή δασολόγος, επικεφαλής της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης θέτει τα πράγματα με το όνομα τους ανοιγοντας μια χαραμάδα ελπίδας για αναγέννηση του δάσους, ο χαμός του οποίου μας εξοργίζει,μας “πονάει” και ενίοτε οδηγεί κάποιους να εικάζουν εγκηματικές εχθρικές ενέργειες  και καίρια απειλή κατά της χώρας μας. 

Με δεδομένο ότι τα δάση του Έβρου έχουν γίνει πέρασμα και  κρυψώνα λαθρομεταναστών το γεγονός αυτό αυξάνει το ρίσκο πυρκαγιών στην περιοχή.

Αυτό είπε επί της ουσίας η κα Δώρα Σκαρτσή υπογραμμίζοντας ωστόσο  ότι “δεν έχουμε φωτιές από πρόθεση αλλά επειδή αποτελούν την πρώτη κρυψώνα λαθρομεταναστών αυξάνεται το ρίσκο με πιθανότητες για νέες φωτιές, που πραγματικά δεν μπορούμε να τις προβλέψουμε. Πρέπει να δουμε σοβαρά όλα τα μέτρα αποκατάστασης. Έχουν από πίσω τεράστιους προϋπολογισμούς και πρέπει να πιάσουν τόπο. Κι αυτό θα γίνει χωρίς φωτιές.Πρέπει να ελέγξουμε πολύ καλά τις φωτιές. Μέχρι και πρόπερσι είμασταν ήσυχοι, ελέγχαμε τις πιθανές αιτίες πυρκαγιάς. Τα μέτρα αποκατάστασης  πρέπει να συνοδευτουν από φύλαξη”.

Και συνέχισε:

• Αυτά τα δάση θα αναγεννηθούν ξανά  άμεσα μόνα τους,θα πρασινίσει ο τόπος.Χωρίς όμως νέα φωτιά η οποία βεβαίως θα ειναι καταστροφική αφού αφου τα αναγεννημένα δάση καίγονται πιο εύκολα.
• Η μεγαλύτερη καταστροφή στα δάση του Έβρου είναι η απώλεια των ώριμων δέντρων που μπορούν να φιλοξενήσουν τις φωλιές των αρπαχτικών. Είναι ένα πάρκο που προστατεύθηκε γιατι έβρισκαν τροφή -ελέω ανθρωπογενούς δραστηριότητας- γύπες αετοί ξεφτέρια σενιά…

• Οι γύπες, οι αετοί, τα γεράκια και άλλα αρπακτικά που έχουν φωλιές σε βράχια θα επανέλθουν αλλά αυτά που φώλιαζαν σε δέντρα θα μειωθούν.Όλα αυτά τρέφονταν από τις αγροτικές καλλιέργειες, την κτηνοτροφία και την πανίδα της περιοχής, πρόσθεσε.
•  Το δάσος της Δαδιάς δεν είναι παρθένο αλλά ανθρωπογενές. Μετά τον εμφύλιο κάηκε- έχει καεί αρκετές φορές – έχει υπερβοσκηθεί και έχει αναγεννηθεί.
• Μετά  τη μεγάλη φωτιά του 2011 επανήλθαν με φυσική αναγέννηση τα δάση κάτω από την Λευκίμμη (Βυρίνη, Κιτρινόπετρα, Πεσάνη είχαν φτάσει να γίνουν μόνα τους 12 χρονών, από φυσική αναγέννηση και αυτή τη στιγμή ξανακάηκαν.
•   Το δάσος της Δαδιάς θα επανέλθει αν δεν ξαναπιάσει φωτιά. Τα δάση αυτά δεν είχαν ανθρωπογενείς αιτίες καταστροφής μέχρι τώρα, όμως σήμερα που γίνονται πέρασμα μεταναστών αλλάζουν οι καταστάσεις και πλέον είναι σημαντικό στοιχείο για τη διατήρησή τους πλέον η πρόληψη.

Καταλήγοντας η κα Σκαρτσή είπε:”Του χρόνου- εδώ είναι οι επιστήμονες της ομάδας διαχειρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ- να δούμε πώς θα επανέλθει.Πρέπει να δουμε σοβαρά όλα τα μέτρα αποκατάστασης  κι αυτό θα γινει χωρις φωτιές.Πρέπει να ελέγξουμε πολύ καλά τις φωτιές. Ένα δάσος που έχει αναγεννηθεί καίγεται πιο εύκολα.

«Ένα Εθνικό Πάρκο δεν μπορεί να εξετάζεται μεμονωμένα»

Η κυρία Δώρα Σκάρτση, μίλησε όμως και στην  parallaxi.gr εξηγώντας για ποιο λόγο μιλάμε για μία καταστροφή που δεν πρέπει να επικεντρώνεται μόνο στο δάσος της Δαδιάς, αλλά θα πρέπει να εξεταστεί συνδυαστικά.

«Ένα μεγάλο μέρος στο δάσος της Δαδιάς έχει υποστεί σοβαρή ζημιά από τη φωτιά. Αλλά ένα Εθνικό Πάρκο δεν μπορεί να εξετάζεται μεμονωμένα, πρέπει να δούμε τι συμβαίνει και με τα γύρω δάση τα οποία λειτουργούν συμπληρωματικά. Και άλλα δάση έχουν καεί στα νότια του νομού έως και τη θάλασσα, αλλά και στα δυτικά.

Στα δάση και προς το νότιο Έβρο και δυτικά έως τη Βουλγαρία υπάρχει “σύνδεση” μεταξύ των ζώων και των πουλιών που βρίσκονται εκεί. Όπως για παράδειγμα πολλά προστατευόμενα είδη, κυρίως πουλιά, τα οποία μέσω μελετών διαπιστώθηκε ότι μετακινούνται μεταξύ της Δαδιάς, αλλά και των δασών στη νοτιοανατολική Βουλγαρία.

Γι’ αυτό το λόγο και τα αποτελέσματα από τη φωτιά στο δάσος της Δαδιάς θα είναι πολλαπλά αρνητικά.

Πέρσι για παράδειγμα δεν κάηκε η έκταση που φιλοξενεί τη μεγάλη αποικία του μαυρογύπα, ενώ φέτος κάηκε. Η φωτιά θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και σε πολλά άλλα είδη, όπως αετών, γερακινών, κ.α

Η περσινή φωτιά δεν έχει καμία σχέση με τη φετινή από πλευράς σφοδρότητας. Γι’ αυτό το λόγο και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για πάθημα που δεν έγινε μάθημα.

Φανταστείτε μόνο ότι μέσα σε δύο ήμερες οι φλόγες απειλούσαν τον Άβαντα και εξαιτίας των δυνατών ανέμων μέσα σε μία ημέρα στην Αισύμη.

Από τη στιγμή που υπήρξε προτεραιοποίηση “ανθρώπινη ζωή – ιδιοκτησίες – δάσος” ήταν λογικό ότι η φωτιά θα επεκταθεί σε άκαυτη βλάστηση.

Το Εθνικό Πάρκο φιλοξενεί μεγάλα πουλιά τα οποία έχουν μεγάλες φωλιές. Άρα χρειάζονται ώριμα δέντρα. Για παράδειγμα οι μαυρογύπες χρησιμοποιούν την κορυφή των δέντρων. Μιλάμε για δέντρα τα οποία πρέπει να είναι 40 ετών και άνω. Άρα φανταστείτε τι σημαίνει αυτό για το συγκεκριμένο πληθυσμό, εάν έχουν καεί στη φετινή φωτιά τέτοια δέντρα.

Ξέρουμε εδώ και δεκαετίες τα αίτια των δασικών πυρκαγιών. Είναι τα γνωστά. Όμως στο νομό Έβρου υπάρχει και ένα επιπρόσθετο αίτιο και αυτό έχει να κάνει με τον ανεξέλεγκτο αριθμό των δυστυχισμένων ανθρώπων  που κρύβονται μέσα στο δάσος. Η παρουσία τους εκεί αποτελεί επιπρόσθετη αιτία πυρκαγιάς από ατύχημα ή αμέλεια. Όχι φυσικά από πρόθεση, Δεν ξέρω πώς μπορεί να ελεγχθεί όλο αυτό το ζήτημα και από ποιους, αλλά πρέπει κάτι να γίνει».

«Ρεκόρ μεγέθους μέγιστης πυρκαγιάς»

Μιλώντας επισης στην ΕΡΤ ο δασολόγος Γαβριήλ Ξανθόπουλος ανέφερε: «Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η αλλεπάλληλη αύξηση του ρεκόρ μεγέθους μέγιστης πυρκαγιάς. Ιστορικά στην Ελλάδα είχαμε την πυρκαγιά της Βόρειας Εύβοιας το 2021 που ξεπέρασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ και αυτή τη στιγμή έχουμε μια καινούργια πυρκαγιά που δεν έχει σβήσει κιόλας ακόμα και έχει ξεπεράσει τις 800.000 στρέμματα. Από τα 530 πήγαμε στις 800.000. Κάτι δεν κάνουμε καλά».

Info:

Σύμφωνα με την Wikipedia τo Εθνικό Πάρκο στο Δάσος Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, λόγω του μεγάλου αριθμού σπάνιων ειδών αρπακτικών πουλιών.

Η συνολική έκταση του είναι 428.000 στρέμματα (ΚΥΑ 35633/2066) από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις 2 ζώνες προστασίας της φύσης (ζώνες Α1 και Α2).

Η κορυφή Κάψαλο αποτελεί την 2η υψηλότερη κορυφή εντός των ορίων του Εθνικού Πάρκου με υψόμετρο 604 μ. ενώ η υψηλότερη κορυφή είναι το ύψωμα «Αντά Τεπές» ή «Κορυφή» με υψόμετρο 654 μ.

Το μωσαϊκό τοπίων που διαμορφώνεται από δάση πεύκης και δρυός, τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη γύπα της Ευρώπης (Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης), ενώ φιλοξενεί τη μοναδική πολυπληθή αναπαραγόμενη αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.

Τμήμα του δάσους της Δαδιάς κάηκε από την φωτιά τον Αύγουστου 2011, όταν κάηκαν 39.200 στρέμματα του εθνικού πάρκου,^[8] και τον Ιούλιο του 2022, όταν πυρκαγιά έκαψε 40.000 στρέμματα κατά τη διάρκεια 8 ημερών.^[9]  

Για τον φετινό πύρινο όλεθρο στον Έβρο εχουμε απλώς χάσει το μέτρημα.

Κάηκαν περισσότερα από 1,6 εκατ. στρέμματα

Τα στατιστικά στοιχεία για την πορεία της φετινής αντιπυρικής περιόδου στη χώρα μας, όπως αυτά προκύπτουν από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (https://effis.jrc.ec.europa.eu) που επεξεργάστηκε η Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) έχουν ως ακολουθως:

• Η αθροιστικά καμένη έκταση στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Τετάρτη 30 Αυγούστου, καταγράφει αύξηση +270% σε σύγκριση με την έκταση που κατά μέσο όρο (2002 – 2022) καίγεται ετησίως στη χώρα μας.
• Καταγράφοντας 1.610.080 στρέμματα καμένων εκτάσεων έως την Τετάρτη 30 Αυγούστου, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών. Δεύτερη έρχεται η Ισπανία με 843.150 στρέμματα και τρίτη η Ιταλία με 630.610 στρέμματα. Αύξηση των καμένων εκτάσεων καταγράφουν επίσης η Γαλλία (+68%) και το Μαρόκο (+43%), ενώ μείωση καταγράφεται στις υπόλοιπες χώρες.
• Ο αθροιστικός αριθμός των μεγάλων δασικών πυρκαγιών (>300 στρέμματα) στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Τετάρτη 30 Αυγούστου, καταγράφει μείωση -20% σε σύγκριση με τον αριθμό μεγάλων δασικών πυρκαγιών που κατά μέσο όρο (2002 – 2022) εκδηλώνονται στη χώρα μας σε ετήσια κλίμακα. Αύξηση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών καταγράφεται σε Ισπανία (+80%), Γαλλία (+198%), Μαρόκο (+94%), Κύπρο (+2%), Λιβύη (+3%) και Σλοβενία (+14%).
• Καταγράφοντας 45 μεγάλες δασικές πυρκαγιές (>300 στρέμματα) έως την Τετάρτη 30 Αυγούστου, η Ελλάδα κατατάσσεται έβδομη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ισπανία με 344 δασικές πυρκαγιές κατά τη διάρκεια του 2023.
• Η μέση καμένη έκταση ανά μεγάλη δασική πυρκαγιά στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Τετάρτη 24 Αυγούστου, σημειώνει αύξηση +365% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2002 – 2022.
• Καταγράφοντας, κατά μέσο όρο, 35.780 στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά έως την Τετάρτη 30 Αυγούστου, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών, με τεράστια μάλιστα διαφορά. Δεύτερη έρχεται η Αλγερία με μέσο όρο 9.280 ανά δασική πυρκαγιά και τρίτη η Συρία με μέσο όρο 6.052 στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά. Αυξήσεις καταγράφονται επίσης στην Ιταλία (+20%), με τις υπόλοιπες χώρες να παρουσιάζουν μείωση στον μέσο όρο των στρεμμάτων ανά δασική πυρκαγιά.

Με πληροφορίες: ΕΡΤ,wikipedia,Parallaxi.gr, Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές