CIVICUS Monitor: Χαμηλές οι επιδόσεις της Ελλάδας στις θεμελιώδεις ελευθερίες του πολίτη

Οι ελευθερίες του πολίτη στη Ελλάδα υποβαθμίστηκαν, σύμφωνα με νέα έκθεση της CIVICUS Monitor που αξιολογεί και παρακολουθεί τις θεμελιώδεις ελευθερίες σε 197 χώρες. Πρόκειται για μια παγκόσμια ερευνητική συνεργασία που αξιολογεί και παρακολουθεί τις θεμελιώδεις ελευθερίες του πολίτη. Οι ελευθερίες αυτές κατηγοριοποιούνται, με βάση την αξιολόγηση που κάνει η οργάνωση, ως Κλειστές (Closed), Καταπιεσμένες (Repressed), Παρεμποδισμένες (Obstructed), Περιορισμένες (Narrowed) και Ανοιχτές (Open). Η αξιολόγηση γίνεται βάσει μιας μεθοδολογίας που συνδυάζει διάφορες πηγές δεδομένων για τις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι, του ειρηνικού συνέρχεσθαι και της ελεύθερης έκφρασης.

Πιο συγκεκριμένα:

• Βάσει του δείκτη οι ελευθερίες του πολίτη στην Ελλάδα υποβαθμίστηκαν από «περιορισμένες» σε «παρεμποδισμένες»
• Ακτιβιστές και εκπρόσωποι της κοινωνία των πολιτών που εργάζονται για τα δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στοχοποιούνται επανειλημμένα
• Δημοσιογράφοι παρακολουθούνται και δέχονται επιθέσεις.
• Οι διαδηλώσεις περιορίζονται

Σύμφωνα με την έκθεση People Power Under Attack 2022, τα στοιχεία που οδήγησαν στην υποβάθμιση της Ελλάδας είναι τα παρακάτω:

• η επανειλημμένη στοχοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και των ακτιβιστών που εργάζονται με πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο
• η συνεχής νομική παρενόχληση και παρακολούθηση δημοσιογράφων
• η δυσανάλογη αντιμετώπιση των διαδηλώσεων

Για τη χώρα που ιστορικά θεωρείται ως η γενέτειρα της δημοκρατίας, αυτή η υποβάθμιση σημαίνει ότι οι ελευθερίες του πολίτη, συμπεριλαμβανομένων των ελευθεριών της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, υπονομεύονται πλέον συνεχώς στην Ελλάδα. Άλλες χώρες με παρεμποδισμένες ελευθερίες είναι η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σερβία.

Στοχοποίηση των ακτιβιστών

Από νομικές παρενοχλήσεις έως και διαγραφές, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να στοχοποιεί οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστές που εργάζονται για την προώθηση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.  Καθώς οι αρχές συνεχίζουν να ποινικοποιούν όσους δείχνουν αλληλεγγύη στους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο, οι παράνομες επαναπροωθήσεις συνεχίζονται.

«Η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στην Ελλάδα και όλο και περισσότερο σε όλη την ΕΕ. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να κάνουν χρήση όλων των διαθέσιμων εργαλείων του μηχανισμού για το κράτους δικαίου προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι ελληνικές αρχές δεν στοχοποιούν την κοινωνία των πολιτών και τους ακτιβιστές που εργάζονται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο» αναφέρει η Aarti Narsee, Υπεύθυνη Πολιτικής και Συνηγορίας του European Civic Forum.

Η στοχοποίηση των δημοσιογράφων

Το CIVICUS Monitor και το European Civic Forum ανησυχούν για τη συνεχιζόμενη στοχοποίηση δημοσιογράφων, μέσω μεταξύ άλλων της παρακολούθησης, της χρήσης στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPPs) και της χρήσης περιοριστικών νόμων για τη στόχευση των ελευθεριών των μέσων ενημέρωσης.

Με πρόσχημα την εθνική ασφάλεια, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) έχει συστηματικά διατάξει παρακολουθήσεις, μεταξύ άλλων κατά ερευνητών δημοσιογράφων, ατόμων που εργάζονται με πρόσφυγες καθώς και άλλων, κυρίως τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την τροποποίηση του νόμου για το απόρρητο των επικοινωνιών το 2021.

Για τις διαδηλώσεις

Οι συνεχιζόμενες καταστολές κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων προκαλούν επίσης ανησυχία, καθώς οι αρχές έχουν επανειλημμένα απαντήσει με χρήση υπερβολικής βίας και κράτηση διαδηλωτών. Τον Δεκέμβριο του 2022, χιλιάδες διαδήλωσαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για να τιμήσουν τη μνήμη του έφηβου μαθητή που πυροβολήθηκε από την αστυνομία το 2008 καθώς και μετά το θάνατο ενός άλλου έφηβου Ρομά τον Δεκέμβριο του 2022. Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, η αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα, χειροβομβίδες κρότου λάμψης, σωματική βία και συνέλαβε δεκάδες άτομα. Διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν από νέους κατά της πανεπιστημιακής αστυνομίας κατά τη διάρκεια του 2022 αντιμετωπίστηκαν επίσης με υπερβολική βία. Νωρίτερα αυτόν το μήνα, διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από νέους και εργατικές ομάδες, μετά από σιδηροδρομικό δυστύχημα στο οποίο σκοτώθηκαν 57 άτομα, αντιμετωπίστηκαν με δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης.

«Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θα πρέπει να λάβουν μέτρα για την προστασία της κοινωνίας των πολιτών και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον συνεχιζόμενο εκφοβισμό, την παρενόχληση και τις επιθέσεις, αναπτύσσοντας μια πλατφόρμα-ευρωπαϊκό μηχανισμό που θα επιτρέπει στην κοινωνία των πολιτών να αναφέρει τακτικά αυτές τις επιθέσεις και τις αρνητικές εξελίξεις. Ένας τέτοιος μηχανισμός θα πρέπει να παρέχει άμεση βοήθεια σε υπερασπιστές που κινδυνεύουν και να διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη λογοδοτούν» σημειώνει η Υπεύθυνη Πολιτικής και Συνηγορίας του European Civic Forum.

Πάνω από 20 οργανώσεις συνεργάζονται με το CIVICUS Monitor, παρέχοντας στοιχεία και ερευνητικό υλικό που μας βοηθούν να παρακολουθούμε τις χώρες όπου κινδυνεύουν οι ελευθερίες των πολιτών. Το CIVICUS Monitor έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 490 ενημερώσεις για το χώρο πολιτικής (civic space) τον τελευταίο χρόνο, οι οποίες αναλύονται στο People Power Under Attack 2022.

Το European Civic Forum (ECF) είναι ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο που συγκεντρώνει σχεδόν 100 ενώσεις και ΜΚΟ απο 29 ευρωπαϊκές χώρες και έναν ερευνητικό εταίρο για το CIVICUS Monitor.

Τι είναι η CIVICUS Monitor

Η CIVICUS είναι μια διεθνής συμμαχία αφιερωμένη στην ενίσχυση της δράσης των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για ένα δίκτυο οργανώσεων με μεγάλη επιρροή σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο και καλύπτει το φάσμα της κοινωνίας των πολιτών. Βασικός στόχος της CIVICUS είναι να ενισχύσει τις φωνές και τις απόψεις των απλών ανθρώπων. Αναγνωρίζει ότι για να υπάρξει αποτελεσματική και βιώσιμη συμμετοχή των πολιτών, οι πολίτες πρέπει να απολαμβάνουν δικαιώματα ελεύθερης συνένωσης και να μπορούν να συμμετέχουν σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Η CIVICUS έχει ως όραμα μια παγκόσμια κοινότητα ενεργών, αφοσιωμένων πολιτών που δεσμεύονται για τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και ισότιμου κόσμου. Αυτό βασίζεται στην πεποίθηση ότι η υγεία των κοινωνιών υπάρχει σε άμεση αναλογία με το βαθμό ισορροπίας μεταξύ του κράτους, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών.