Ὑδρογόνο ἢ πυρηνική ἐνέργεια; Ο ἐφιάλτης τῆς ακρίβειας καί οἱ ζωφερές προοπτικές

 ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΔΟΥΚΑ

Ο ἐφιάλτης τῆς ακρίβειας, οἱ ζωφερές προοπτικές καί στό βάθος ακτίνα φωτός

Ἐπειδή τά τιμολόγια τῆς ΔΕΗ και τῶν ἂλλων παρόχων ἀποτελοῦν ἢδη τόν ἐφιάλτη τῶν νοικοκυριῶν, τά ὁποῖα φαίνεται ὃτι θά βλέπουν τόν ἐφιάλτη αὐτό γιά μῆνες ἢ καί χρόνια, ἂν πιστέψουμε τόν κρατικό σταθμό τῆς ΕΡΤ1 στό πρωινάδικο τῆς 22 Ἰανουαρίου, καλό θά ἦταν οἱ πανταχόθεν βαλλόμενοι καταναλωτές νά γνωρίζουν τί ἀκριβῶς παίζεται πίσω ἀπό τόν ξαφνικό αὐτό πανικό, πού θά φτωχοποιήσει τήν ἑλληνική οἰκογένεια καί ὂχι μόνο.

Οἱ μόνοι βέβαια πού δέν φταῖνε γιά τήν ἐνεργειακή κρίση, πού ἐμφανίσθηκε ὡς κεραυνός ἐν αἰθρία, εἶναι οἱ λαοί. Ὁ πλανήτης μας γέμισε ἀρχικά ἀπό θηριώδη ἐργοστάσια ἠλεκτροπαραγωγῆς πού λειτουργοῦσαν μέ ἂνθρακα, γέμισε αὐτοκίνητα πού ἐπέμπουν διοξείδιο τοῦ ἂνθρκος καί ἂλλα ἀέρια τοῦ θερμοκηπίου, πλοῖα μέ θηριώδεις μηχανές πού ἐκπέμπουν διοξείδιο τοῦ θείου καί διοξείδιο τοῦ ἂνθρακος, ἀεροπλάνα πού καῖνε κηροζίνη κλπ.

Ὁ πληθυσμός τῆς Γῆς αὐξήθηκε (καί αὐξάνεται) μέ ἰλιγγιώδεις ρυθμούς (2% ἐτησίως), πού σύμφωνα μέ τόν ἀστροφυσικό σέρ Φρέντ Χόϊλ, ἂν ὁ ρυθμός αὐτός συνεχισθεῖ, σέ 2.000 χρόνια ἡ ἀτμόσφαιρα θά ἐπαρκεῖ γιά νά ἀνασάνει κανείς μόνο…μία φορά, καί ὃταν τά πράγματα ἒφθασαν στό ἀπροχώρητο καί στήν λεγομένη κλιματική ἀλλαγή, οἱ πολιτικοί καί οἱ ἰθύνοντες τοῦ πλανήτη ἀποφάσισαν νά θέσουν ὡς ὃριο διακοπῆς τῆς χρήσης πετρελαίου καί στερεῶν καυσίμων γιά παραγωγή ἐνέργειας μέχρι τό 2050.

Ὃσο πλησιάζει ἡ καταληκτική αὐτή ἡμερομηνία, οἱ λαοί βλέπουν ὃτι τό κόστος τῆς ἐνέργειας θά τούς ἀπορροφᾶ τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ εἰσοδήματός τους, καθώς αὐτό τό κόστος συμπαρασύρει πρός τά πάνω καί ὃλες τίς τιμές ἀγαθῶν καί ὑπηρεσιῶν Ἡ φτωχοποίηση βρίσκεται πρό τῶν πυλῶν, παρά τίς καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις τῶν κυβερνήσεων περί βρχυπρόθεσμης διατήρησης τῆς κρίσης μέχρι νά…βρεθεῖ λύση!

Ἀλλά τί εἲδους λύση πρέπει νά βρεθεῖ; Καί μάλιστα βραχυπρόθεσμη; Οἱ αὐτοκινητοβιομηχανίες ἐξακολουθοῦν καί σήμερα ἀκόμη νά παράγουν βενζινοκίνητα αὐτοκίνητα μέ ἀμόλυβδη καί καταλύτες. Τά ναυπηγεῖα ἐξακολουθοῦν νά ναυπηγοῦν θηριώδη πλοῖα μέ πετρελαιοβόρες μηχανές. Τά κράτη ἐξακολουθοῦν νά καῖνε λιγνίτη καί κάρβουνο γενικά γιά παραγωγή ἠλεκτρισμοῦ, ἐνῶ γνωρίζουν ὃτι τό πετρέλαιο τελειώνει στόν πλανήτη μέσα σέ 400-500 χρόνια τό πολύ.

Ὃλα λειτουργοῦν μέ τήν λογική ὃτι ἡ ἀγελάδα πού προορίζεται γιά σφαγή δέν τρέφεται μέ ὑπερτροφές. Ἀρκεῖ τό χορταταράκι καί οἱ μεταλλαγμένες τροφές. Θά μποροῦσαν γιά παράδειγμα οἱ ἰσχυροί τοῦ πλανήτη νά γεμίσουν τήν ἒρημο Σαχάρα μέ φωτοβολταϊκά καί νά ἐξασφαλίσουν τήν ἠλεκτρική ἐνέργεια ὁλης τῆς Εὐρώπης. Ἢ νά μειώσουν τό κόστος τῶν φωτοβολταϊκῶν γιά νά γεμίσουν οἱ ταράτσες τῶν σπιτιῶν μέ τό μέσον πού παράγει δωρεάν ἠλεκτρική ἐνέργεια. Ὁ Ἣλιος. Ὃμως τό μηδενικό σχεδόν κόστος ἐνέργειας θά μείωνε δραματικά τά κέρδη τῶν διαχειριστῶν της.

Ὑδρογόνο ἢ πυρηνική ἐνέργεια;

Ὃμως ὃλα αὐτά ἀνάγονται στήν σφαίρα τοῦ ἰδεατοῦ. Ἒπρεπε νά βρεθοῦν νέες πηγές ἐνέργειας ἀβλαβοῦς γιά τό περιβάλλον καθώς σχεδιάζονται νέες γεωπολιτικές ἀνακατατάξεις στήν ἐποχή πού ζοῦμε. Καί ποιές εἶναι αὐτές οἱ πηγές;

Ἐδῶ καί πολλά χρόνια, ἀπό τότε πού ὁ ἂνθρωπος ἀνεκάλυψε τήν πυρηνική ἐνέργεια, ἒχουν κατασκευασθεῖ πάρα πολλοί πυρηνικοί σταθμοί ἠλεκτροπαραγωγῆς. Δελεαστική εἶναι ἡ διαπίστωση ὃτι ἓνα δισκίο πυρηνικοῦ καυσίμου διαμέτρου 2 ἑκατοστῶν, παράγει τήν ἲδια ποσότητα ἠλεκτρικῆς ἐνέργειας πού ἀποδίδει 1,5 τόννος ἂνθρακος.

Ἒπρεπε ὃμως νά βρεθεῖ τό καύσιμο τῶν μονάδων αὐτῶν, δηλαδή τό οὐράνιο, πού ἀποτελεῖ ὃμως  μία πολύ «βρώμικη» καί ἐπικίνδυνη ὑπόθεση, ἀφοῦ τά κατάλοιπα ἀπό τά πυρηνικά ἐργοστάσια εἶναι τοξικά καί δέν ὑπάρχει ἀσφαλής τρόπος γιά μόνιμη ἀποθήκευσή τους. Δέν εἶναι βέβαιο ἐπίσης ὃτι τά πυρηνικά ἐργοστάσια ἒχουν κατασκευασθεῖ σύμφωνα μέ τίς προβλεπόμενες προδιαγραφές, οὒτε εἶναι βέβαιο ὃτι συντηροῦνται μέ ἀσφάλεια, μέ ἀποτέλεσμα τό ενδεχόμενο πρόκλησης καταστρεπτικῶν ἀτυχημάτων (Τσέρνομπιλ, Θρη Μαϊλ Ἂϊλαντ, Φουκουσίμα).

Σ᾽ αὐτά τά πυρηνικά ἐργοστάσια, πού εἶναι ἐγκατεστημένα σέ πολλές χῶρες, ἡ ἐνέργεια παράγεται ἀπό τήν σχάση τοῦ πυρῆνος τοῦ οὐρανίου μέσα στόν πυρηνικό ἀντιδραστῆρα. Παράγεται θερμότητα πού μέ τήν σειρά της μετατρέπει τό νερό σέ ἀτμό, ὁ ὁποῖος θέτει σέ λειτουργία μία γεννήτρια παραγωγῆς ἠλεκτρισμοῦ.

Τώρα λοιπόν ἂρχισαν νά μιλοῦν γιά νέας γενιᾶς πυρηνικούς ἀντιδραστῆρες πού θά λειτουργοῦν μέ ἂλλο καύσιμο, τό θόριο. Ἀλλά καί ἐδῶ διχάζονται οἱ γνῶμες. Γιά παράδειγμα ἡ Γερμανία εἶναι γενικῶς κατά τῆς πυρηνικῆς ἐνέργειας καί πιστεύει ὃτι ἡ τεχνολογία πρέπει νά στραφεῖ πρός τό φυσικό ἀέριο, πού θά συμβάλλει στήν κλιματική οὐδετερότητα.

Ἀντιθέτως, ἡ Γαλλία θεωρεῖ ὃτι ἡ πυρηνική ἐνέργεια εἶναι μία βασική τεχνολογία γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας, χωρίς ἐκπομπές διοξειδίου τοῦ ἂνθρακος. Σημειωτέον ὃτι ἡ Γαλλία καλύπτει σχεδόν τό 40% τῶν ἐνεργειακῶν της ἀναγκῶν ἀπό τίς δεκάδες τῶν πυρηνικῶν σταθμῶν πού διαθέτει.

Ἡ Κίνα φυσικά εἶναι ἡ ἀχανής χώρα πού ἐνδιαφέρεται ζωηρότατα γιά τήν πυρηνική ἐνέργεια ἠλεκτροπαραγωγῆς (πού δίνει σημειωτέον καί σχάσιμο ὑλικό γιά τήν κατασκευή πυρηνικῶν ὃπλων) καί ἢδη ἒχει ἀρχίσει νά δοκιμάζει πυρηνικό ἀντιδραστῆρα ἐδῶ καί δέκα χρόνια, πού θά χρησιμοποιεῖ τό θόριο ὡς καύσιμο, πού εἶναι ἀσθενῶς ραδιενεργό μέταλλο, ἀλλά δέν ἒχει ἀκόμη χρησιμοποιηθεῖ στήν βιομηχανία. Τό θόριο ὑπάρχει σέ ἀφθονία συγκριτικά μέ τό οὐράνιο καί θά μποροῦσε νά χρησιμοποιηθεῖ σάν καύσιμη ὓλη μέσα στόν διανυόμενο αἰῶνα, καθώς τό οὐράνιο ὃλο καί θά λιγοστεύει. Ὡστόσο ὑπάρχουν μειονεκτήματα, ὃπως εἶναι π.χ, τό ὑψηλό κόστος ἐξαγωγῆς του, καθώς καί τό κόστος μετατροπῆς του σέ σχάσιμο ὑλικό.

ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ

Τί θά καῖνε λοιπόν οἱ μηχανές τοῦ ἀνθρώπου μετά τό 2050;

Ὃλοι τώρα στρέφονται στό ὑδρογόνο, ἀφοῦ ὃταν καίγεται ἒχει μηδενικές ἐκπομπές ρυποπογόνων ἀερίων, χωρίς νά δημιουργεῖται μάλιστα κανένας θόρυβος. Τό πιό σημαντικό εἶναι ὃτι κατά τήν αὐτοκίνηση τό ὂχημα χρειάζεται μόλις 5 λεπτά τροφοδοσία γιά νά διανύσει πάνω ἀπό 500 χιλιόμετρα. Ἢδη στίς ἀσιατικές ἀγορές κυκλοφοροῦν μερικές χιλιάδες τέτοια αὐτοκίνητα ὃπως ΤΟΥΟΤΑ, ΧΙΟΥΝΤΑΪ καί ΧΟΝΤΑ. Ὡστόσο ἡ παραγωγή ὑδρογόνου ὡς καυσίμου εἶναι ἀκόμη ἀκριβή, ἐνῶ ὑπάρχει καί ἒλλειψη δικτύου πρατηρίων. Πάντως ὑπάρχει μεγάλη ζήτηση τέτοιων ὀχημάτων στίς ΗΠΑ, τήν Ἰαπωνία, τήν Ν. Κορέα καί τήν Γερμανία. Ἡ Γαλλία ἐνδιαφέρεται περισσότερο καί ἒχει δημιουργήσει πάνω ἀπό 130 πρατήρια ὑδρογόνου στήν Εὐρώπη. Στό Παρίσι κυκλοφοροῦν ἑκατοντάδες ταξί μέ ὑδρογόνο καθώς καί λεωφορεῖα. Στήν θάλασσα τό πλοῖο τοῦ μέλλοντος ταξιδεύει καί ὀνομάζεται «Ἒνερτζυ Ὀμπσέρβερ». Καίει ὑδρογόνο πού βρίσκει ἀπεριόριστο στήν θάλασσα, καί ἐπικουρικά παίρνει ἀπό τήν θάλασσα ἠλιακή καί αἰολική ἐνέργεια. Ἀκόμη καί στό διάστημα χρησιμοποιεῖται τό ὑδρογόνο, ἀφοῦ οἱ πύραυλοι τύπου «Ἀριάν» χρησιμοποιοῦν γιά τήν ἐκτόξευσή τους ὑδρογόνο ἀλλά καί ὑγρό ὀξυγόνο.

ΓΝΩΣΤΟ ΑΠΟ ΤΟΝ 19^ο ΑΙΩΝΑ ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ

Πάντως τό ὑδρογόνο γιά παραγωγή ἐνέργειας εἶναι γνωστό ἀπό τόν 19^ο αἰῶνα. Δέν εἶναι κάτι νέο δηλαδή. Τὀ ἐρώτημα εἶναι γιατί ἡ τεχνολογία δέν ἐξέλιξε ἀπό τότε τήν χρήση τῆς καθαρῆς αὐτῆς ἐνέργειας, γιά νά μή φθάσουμε στό σημερινό ἀδιέξοδο, ἀλλά ἀνέπτυξε τήν τήν χρήση τοῦ πετρελαίου, ἐνῶ εἶναι γνωστό, ὃπως εἲπαμε, ὃτι τά ἀποθέματά του ἒχουν ἡμερομηνία λήξεως σέ χρονικό διάστημα ἀμελητέο μπροστά στόν ἀνθρώπινο πολιτισμό, πού ὃπως λένε οἱ ἐπιστήμονες προώρισται νά ζήσει γιά πολλές χιλιάδες χρόνια ἂν δέν…αὐτοκαταστραφεῖ μέ τά πυρηνικά ὁπλοστάσια πού ἒχει ἀναπτύξει, ἢ δέν ἐπιστρέψει σέ ἓνα μεσαίωνα, ἂν ἡ καμπύλη τῆς ἐνέργειας δέν συμβαδίζει μέ τήν καμπύλη τῆς πληθυσμιακῆς ἀνάπτυξης.

Πάντως τό ὑδρογόνο δέν παράγεται μὀνο ἀπό τό νερό. Παράγεται καί ἀπό τό φυσικό ἀἐριο. Ὡστόσο χρειάζεται πρός τόν σκοπό αὐτό ἠλεκτρική ἐνέργεια. Ἂν ἡ ἐνέργεια προέρχεται ἀπό ἀνανεώσιμες πηγές, λέγεται «πράσινο» ὑδρογόνο. Φαίνεται λοιπόν ὃτι ὁ καυγάς γίνεται γιά τό «πράσινο» ὑδρογόνο καί εἶναι αὐτό πού θά πετύχει ὃλα τά κίνητρα. Ὃμως ὑπάρχουν καί ἀντίθετες γνῶμες μεταξύ τῶν «μεγάλων», πού λένε ὃτι πρέπει νά τύχει κινήτρων καί τό «γκρίζο» ὑδρογόνο πού παράγεται ἀπό τό φυσικό ἀέριο. Σήμερα για τό 99% τοῦ παραγομένου ὑδρογόνου χρησιμοποιοῦνται ὀρυκτά καύσιμα. Εἶναι φυσικό λοιπόν νά ἀνησυχοῦν οἱ ἀπειλούμενες μακροπρόθεσμα ἑταιρἰες φυσικοῦ ἀερίου, καί ζητοῦν κίνητρα γιά τό «γκρίζο» ὑδρογόνο.

Ὃπως ἀντιλαμβάνεται κανείς ἀπό ὃλες αὐτές οἱ πληροφορίες, ἡ ἐνεργειακή κρίση θά κρατήσει πολύ καί ἡ φτωχοποίηση τῶν λαῶν γιά μακρό χρονικό διάστημα εἶναι ὁρατή. Ἰδίως ὃταν καμμία πληροφορία δέν δίνεται πιά γιά τίς ἒρευνες γύρω ἀπό τήν σύντηξη, δηλαδή τήν χρήση τοῦ δευτερίου πού ὑπάρχει σέ ἀπεριόριστες ποσότητες στούς ὠκεανούς. Τοῦ βαρέως ὑδρογόνου δηλαδή.

 ΚΩΣΤΑΣ ΔΟΥΚΑΣ

*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ), ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.