“Σέ προσκυνῶ γλῶσσα”, ἀλλά ντρέπομαι νά σέ κοιτάξω…

Του Κώστα Δούκα*

Και η γάγγραινα προχωρεί.

Ἡ κακοποίηση τῆς γλώσσας μας ἒχει φθάσει στό ἀπροχώρητο. Θαρρεῖς πώς κάποιος δίνει ἐντολές γιά τήν μετάλλαξή της. Ἀλλοιῶς δέν ἐξηγεῖται ὃτι ἀπό μέρα σέ μέρα μποροῦν καί συνεννοοῦνται κάποιοι πού ἒχουν τό προνόμιο τοῦ δημοσίου λόγου νά κόβουνε τό σῖγμα, νά κόβουνε τό νί, νά τονίζουν αὐθαίρετα τίς λέξεις, νά χρησιμοποιοῦν ἀνύπαρκτες λέξεις, νά παραβιάζουν ὃλους τούς κανόνες τῆς γραμματικῆς, μέ μιά λέξη νά ἀσχημονοῦν ἀτιμωρητί.

Ἡ κακοποίηση τῆς γλώσσας μας εἶναι καθημερινή, ἐπίμονη, κατευθυνόμενη, φθοροποιός καί ἀπειλεῖ σοβαρά τήν βιαία μεταλλαγή της στήν Ἑλλάδα, τήν χώρα πού γεννήθηκε πρό ἀμνημονεύτων αἰώνων, ἀντιστάσεως μή οὒσης. Μπορεῖ νά γίνονται καθημερινές ἐκπομπές μέ τόν τίτλο ποιήματος τῆς Κικῆς Δημουλᾶ, ἐπί προσωπικοῦ ἐπιπέδου δύο ἀτόμων, ἑνός καθηγητοῦ τῆς Γλωσσολογίας καί μιᾶς δημοσιογράφου, ἀλλά δέν γίνεται καμμία προσπάθεια νά διορθωθοῦν τά κακῶς κείμενα, πού συμβαίνουν ἐπί καθημερινῆς βάσεως (ἢ φάστ τράκ ἂν ἀγαπᾶτε). Οὒτε ἐπικρίνονται ἢ διορθώνονται οἱ καθημερινές κακοποιήσεις, πού ἀρχίζουν πλέον νά ἐνοχλοῦν καί τόν ἑλληνικό λαό, πού ἂλλοτε γελοῦσε μέ τούς ἀξέχαστους ἠθοποιούς τοῦ κινηματογράφου μέ τίς σκόπιμες διαστρεβλώσεις τοῦ καθημερινοῦ λόγου, ἐπειδή ἀκριβῶς γνώριζε τήν γλῶσσα του καί ἢξερε ὃτι οἱ ἀτάκες “ἒβγαζαν”γέλιο. Τώρα ὃμως κανείς δέν γελᾶ, γιατί ὁ καθένας καταλαβαίνει ὃτι κάποιοι ὑπονομεύουν τήν γλῶσσα του.

Ο ρόλος του διαδικτύου

Τούς δύο παρουσιαστές πού ἀσχολοῦνται (καί καλά κάνουν) ἐπαγγελματικά μέ τήν γλῶσσα, τούς ἀπασχολεῖ κυρίως ἡ μεταγλώττιση στά ἑλληνικά τῶν ὃρων στήν ἀγγλική πού ἒχει ἐπιβάλει τό διαδίκτυο. Τό κλίκ ἀγουέϊ, τό κλίκ ἰν σόπ, τό σόφτγουέαρ, τό χάρντγουέαρ τό λόκ ντάουν κ.τ.τ. Ἀλλά δέν πάσχει ἀπ᾽ αὐτά ἡ γλῶσσα μας. Ἒτσι κι ἀλλιῶς ἡ ἀγγλική ἒχει καθιερωθεῖ ὡς διεθνής γλῶσσα ἀνά τόν κόσμο καί ὃλοι, ποιός λίγο, ποιός πολύ, τήν καταλαβαίνουν καί τήν μιλοῦν. Μόνον ἓνας δέν τήν μιλάει: Ὁ Ἐρντογάν. Τό μόνο πού ξέρει αὐτός εἶναι νά…βγάζει γλῶσσα ἀπό πλανητάρχες μέχρι Μητσοτάκηδες και Δένδιες. Ἂν μεταγλωττίσουμε  τούς ὃρους τοῦ διαδικτύου στά ἑλληνικά, θά μπερδέψουμε ἁπλῶς τούς χρῆστες. Ἀσφαλῶς καί μεταφράζονται στήν παγκόσμια γλῶσσα πού λέγεται ΕΛΛΗΝΙΚΗ ὃλοι οἱ ὃροι πού ἐπέβαλε τό Ἰντερνετ. Ἡ παγκοσμιότητα τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας δέν θίγεται ἀπό τούς ὃρους τοῦ διαδικτύου καί τῆς διεθνοῦς χρηματαγορᾶς, οὒτε “σώζεται” ἀπό ἓνα ἐπίπλαστο γλωσσικό σωβινισμό ( ἢ παράλογο ἐθνικισμό ἂν ἀγαπᾶτε τόν Νικόλαο Σωβέν τοῦ Σκρίμπ, τοῦ κακολόγου καί φλυάρου ὑπερπατριώτου, πού ἒδωσε τό ὂνομά του στόν ὃρο.

Δέν θά σωθῆ ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἂν ποῦμε τόν ρατσισμό φυλετισμό, τό φάξ τηλεομοιότυπο, τό ἠ μέϊλ ἠλεκτρονικό ταχυδρομεῖο, τό φάστ τράκ γρήγορή διαδικασία, τό σόφτγουέαρ λογισμικό. Ἡ ελληνική διεθνής γλῶσσα βρίσκεται ἀτόφια καί κατά χιλιάδες μέσα στά λεξιλόγια τῶν “ξένων” εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν, στήν καθημερινή ὁμιλία τους, στά λεξικά τους, στήν “καταχρηστική” θά ἒλεγα χρήση τους.

Λανθασμένη εκφορά στο δημόσιο λόγο

Τό ἐρώτημα εἶναι τί θά κάνουμε μέ τούς σύγχρονους Ἓλληνες (δημοσιογράφους, πολιτικούς, ἐπιστήμονες, φοιτητές, καθηγητές κλπ.) πού ἒχουν δημόσιο λόγο καί μεταδίδουν ἀπό τά ἠλεκτρονικά Μέσα καθημερινά καί ἐν ριπῆ ὀφθαλμοῦ τήν λανθασμένη ἐκφορά καί γραφή τοῦ λόγου πανελληνίως. Σάν τούς ἀρχαίους Σόλους πού εἶχαν ξεχάσει τήν γλῶσσα τους, ἂν καί Ἀθηναῖοι, καί μιλοῦσαν τσάτρα πάτρα τά ἐλληνικά μέ σολοικισμούς. Συναισθανόμενος τίς σοβαρές ἐθνικές συνέπειες πού ἒχει γιά τόν λαό μας καί τήν χώρα μας ἡ καθημερινή διαστροφή τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας (κάτι πού τό κατάλαβε ἀκόμη καί ὁ…Ἐρντογάν, ἐπισημαίνοντας ὃτι  ἂν ἡ τουρκική γλῶσσα “μολυνθῆ” ἀπό τίς ξένες, ὁ λαός του θά χάσει τόν ἐθνισμό του), δέν ἒχω νά κάνω τίποτε περισσότερο ἀπό τοῦ νά παραθέτω τίς ἐκτρωματικές διαστροφές τοῦ Ἓλληνος Λόγου, ἀλλά ταυτόχρονα νά ἐπισημαίνω τά μέσα καί τούς “δράστες” πού ἀκούγονται καθημερινά ἀπό τά κανάλια, μέ τούς ἀνορθόγραφους μάλιστα ὑποτίτλους. Ἲσως ἒτσι συνειδητοποιήσουν τήν σοβαρότητα τῆς καταστάσεως καί ἀρχίσουν νά διαβάζουν ἀπό τήν ἀρχή τήν γραμματική καί τό συντακτικό καί ἀποφύγουν στό μέλλον νά ὑποπέσουν στά ἲδια λάθη, ἂν καί δέν τό πολυπιστεύω. Ἡ γλῶσσα μας ἀτυχῶς, μέσα στά τόσα δεινά πού κατατρύχουν τήν χώρα μας, ἒχει μολυνθῆ ἐπικίνδυνα ἀπό τήν γλωσσική γάγγραινα, πού προχωρεῖ ἐπικινδύνως. Τό προσκύνημά της δέν φθάνει. Χρειάζεται ἐπέμβαση, καί μάλιστα δραστική. Θά πράξω τό κατά δύναμη γιά τό νιού ρισέτ τῆς γλώσσας μας μέ συχνά ἂρθρα και μονότονη θεματολογία.

Γλωσσικά… μαργαριτάρια

Ἰδοῦ λοιπόν μία συγκομιδή ἀπό τά τελευταῖα μαργαριτάρια. Μέ ὀνοματεπώνυμο, μέσον καί ἡμερομηνία.

• Οἱ εὐπαθὴ ὁμάδες ( κυρία, πρόεδρος Μονογονεϊκῶν, ΑΡΤ 8/4/21)
• Ὁ πρωθυπουργός ἐπισκέφθηκε τά ἀδέσποτα τῆς Ἡλιούπολης καί συναντήθηκε μέ τούς ἁρμοδίους γιά νά τούς συνεχάρη (κυρία δημοσιογράφος ΕΡΤ 1, εἰδήσεις, 4/4/21).
• Ἡ ὑπόθεση Φουρθιώτη εἶναι ἐξαιρετικά δυσώδη ἀντί δυσώδης,(ΣΤΑΡ 24/4/21, ἐνῶ ὁ συντάκτης πού σπικάριζε διάβαζε κείμενο πού ἒλεγε δυσώδης).
• Ἡ μάχη στόν Γρανικό ποταμό ονομάσθηκε Γιανικός (“μορφωμένος” νέος στόν “Τροχό τῆς Τύχης” ΣΤΑΡ)
• Πληρώνω κάθε τρέχον λογαριασμό, ἀντί τρέχοντα (καταγγελία στό “Πενταπόσταγμα” καταναλωτοῦ 28/4/21).
• Γιά 6 μῆνες ἀφέμαξε (ἀντί ἀφαίμαξε) οἰκονομικά τούς φτωχοποιημένους Ἓλληνες, τίτλος “Προνιούς” 28/4/21, ὣρα 14:39).
• Καλύπτεται ἀπό τόν νόμο γιά τυχών (ἀντί τυχόν) λάθη. (“Προνιούς” 24/4/21 μέ τήν εὐκαιρία τῆς νομοθετικῆς ἀλλαγῆς τῶν λοιμωξιολόγων ἀπό κάθε εὐθύνη).
• Ἒβαλαν κάμερες γιά νά νοιώθουν πιό ἀσφαλές (ἀντί ἀσφαλεῖς) (δημοσιογράφος ρεπόρτερ ΣΤΑΡ 19/421 εἰδήσεις, 3 μμ).
• Μέχρι πρότινως (ἀντί πρό τινος), “Προνιούς” 17/4/21.
• Τῶν ἐντοπισθέντων σορῶν (ἀντί ἐντοπισθεισῶν, ΣΚΑΪ)
• Καταβάθρωση θεσμῶν (ἀντί καταβαράθρωση, εὐρωβουλευτίνα).
• Κανένα τμῆμα δέν ἒχει πλήρης ἐνημερωμένη ἐπιτροπή (ἀντί πλήρη)
• Προϊόντων τῶν ἡμερῶν, ἀντί προϊουσῶν (γιατρός σέ ἐκπομπή διαπρεποῦς δημοσιογράφου πού μιλέι πολύ καλά τά ἑλληνικά).
• Ἓνα ἀπό τά κατατεθέν σήματα (ἀντί κατατεθέντα, Ἓλληνας εὐρωβουλευτής).
• Ὃλοι εἶναι ἀπών (ἀντί ἀπόντες).
• Ἐξ αἰτίας τοῦ γεγονός (ἀρχηγός μεγάλου κόμματος).
• Αὐτός εἶναι ὁ νεονεποτισμός, λές καί ὑπάρχει νέος καί παλαιός ὃρος πλασθείς ἐκ τοῦ λατινικοῦ ΝΕPΟS, ἀνεψιός.
• 27 κυβερνήτων (ΣΚΑΪ εἰδήσεις 8/5/21).
• Ἒχουμε πρόβλημα μείζων σημασίας.
• Συντηρεῖ μία πενταμελής οἰκογένεια (ΣΤΑΡ 24/4/21 εἰδήσεις).
• Θεός θέλοντος βλέπει τό φῶς τῆς ἡμέρας (συμφωνία Τουρκίας καί Αἰγύπτου “Προνιούς” 5/4/21).
• Θά τόν συγχαροῦσα γιά τήν δουλειά του (ἢθελε νά πεῖ ὃτι θά τόν συνέχαιρε, φοιτητής σέ ἐκπομπή τοῦ ΣΤΑΡ).
• Ἀποδομεῖται τό πλοῖο στήν διώρυγα τοῦ Σουέζ, ἀντί ἀποκολλᾶται (ἂνκορμαν τοῦ ΟΠΕΝ 29/3/21).
• Εἲμαστε στό… πίνκ, ἀλλά δέν εἲμαστε ἀκόμη στήν κορφή (ἀρχηγός μεγάλου πολιτικοῦ κόμματος).
• Τό πιεσόμετρο αὐτό εἶναι ὁμιλόν ἀντί ὁμιλοῦν.
• Τόν γέλοντα στό πανελλήνιο προκάλεσε…(ἀντί τόν γέλωτα, “Προνιούς” 20/3/21).
• Αἳρονται καί φέρονται (ἀντί ἂγονται καί φέρονται, καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρῶν).
• Γιά νά καθιερωθῆ ἡ ἐθνική μας ἐπέτειο, ἀντί ἐπέτειος.
• Ἡ προσφορά περιελαμβάνει (ἀντί περιλαμβάνει) τά ρουχήματα (ἀντί ρουχισμό) (“πρωϊνάδικος” τοῦ ΜΕGA 25/3/21).
• Τά δύο μεγάλα κυβερνῶν κόμματα.
• Ἂμα δέν πληρώσετε καί… τά τρέχον!
• Τοῦ αὒξων ἀριθμοῦ (ἀντί τοῦ αὒξοντος).
• Οἱ προλαλήσαντες κυρίες (ἀντί προλαλήσασες, δασκάλα πού διδάσκει τά παιδιά μας).
• Εἶναι δύσκολη περίοδο (ἰατρός ἐμφανιζομένη καθημερινῶς στά κανάλια γιά τόν κορωναϊό).
• Ἒχουμε ἀσφαλή ἐμβόλιο, ἀντί ἀσφαλές, (πνευμονολόγος τοῦ ΣΩΤΗΡΙΑ. “Κόντρα” 31/12/20).
• Καμμία οἰκογένεια δέν θεωρεῖται ἀσφαλή (ἀντί ἀσφαλής, λοιμωξιολόγος-βεντέτα).
• Τό λεγόμενο τοῖχος ἀνοσίας (ἀντί τεῖχος “Προνιούς” 14/4/21).
• Ἂν όμι γένοιτο (ἀντί ὃ μή γένοιτο) (Μακελειό 12/4/21).
• Ἡ προσφορότητα (Ἐλέγκτικό Συνέδριο σέ σκεπτικό προσφάτου ἀποφάσεώς του).
• Ἐπείγων μήνυμα (ἀντί ἐπεῖγον) τοῦ Γραφείου Πολιτικῆς προστασίας (“Προνιούς” 17/3/21).
• Ὁ ἀντιπερασπισμός (ἀντί ἀντιπερισπασμός, ΣΚΑΪ 9/12/20 εἰδήσεις 2μμ).
• Τό…ποίηση καί τό …ότητα στίς νεοσύνθετες ἀνύπαρκτες σόλοικες λέξεις πᾶνε κι ἒρχονται ἀνεξέλεγκτα καί κατά τήν κρίση καί τήν ἐπινοητικότητα τοῦ καθενός νεογλωσσοπλάστη, ὃπως αὐθεντικοποίηση, ἀποφασιστικοποίηση, προτεραιοποίηση, εὐαλωτότητα, εὐθραυστότητα κ.λπ.
• Τό ἐπίρρημα ἀνεξαρτήτως ἒχει γίνει ἀνεξαρτήτου καί κολλάει ὁπουδήποτε, χρησιμοποιούμενο ἀπό δημοσιογράφους, ὑπουργούς, γιατρούς καί λοιπούς γραμματιζούμενους:
• Ἀνεξαρτήτου βαθμοῦ…
• Άνεξαρτήτου σκοποῦ…
• Ἀνεξαρτήτου ἡλικίας…
• Ἀνεξαρτήτου πλούτου… κ.λπ.

Σέ προσκυνῶ γλῶσσα. Ὂχι μόνο ἐπειδή σέ σέβομαι, ἀλλά καί γιατί ντρέπομαι νά σέ ἀντικρίσω, ἒτσι ὃπως σέ κατάντησαν οἱ γλωσσοκατεδαφιστές τῆς ἐποχῆς μας.

*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ), ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.