ΥΠΕΝ: “Όχι” στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε 14 βραχονησίδες

Αρνητικά γνωμοδότησε το Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το έργο “Αιολικοί Σταθμοί Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) συνολικής ισχύος 486MW” σε 14 βραχονησίδες της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

Πρόκειται για τις νησίδες:

• Κούνουποι
• Σύρνα
• Πλακίδα
• Μεσονήσι
• Μεγάλο Σοφράνο
• Παχεία Ανάφης
• Μακρά, Λιάδι
• Κίναρος
• Λέβιθα
• Οφιδούσσα
• Κανδελιούσσα
• Περγούσσα
• Παχειά Νισύρου των ΠΕ Καλύμνου
• Θήρας
• Κω

Σε έγγραφό της προς τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, η εν λόγω υπηρεσία του ΥΠΕΝ, αναλύει λεπτομερώς τα χαρακτηριστικά των σχεδιαζόμενων πάρκων και επικαλούμενη μια σειρά από Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο, καταλήγει ότι όλες οι νησίδες εμπίπτουν σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000. Ανάλογο καθεστώς προστασίας (Ζώνες Ειδικής Προστασίας-ΖΕΠ και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης-ΕΖΔ) ισχύει και για τη θαλάσσια περιοχή γύρω από αυτές: Ειδικότερα, προστατεύονται για τη χλωρίδα, την ορνιθοπανίδα και την υπόλοιπη πανίδα τους καθώς και για τους τύπους οικοτόπων που φιλοξενούν.

Απειλή για τα πουλιά

Το έγγραφο επισημαίνει ότι οι επιπτώσεις των υπό εξέταση πάρκων “θα είναι σημαντικότατες και μη αναστρέψιμες“. Ειδικότερα για κάποια είδη πουλιών, όπως τον Μύχο και τον Αρτέμη, η διατήρηση απολύτου σκότους σε μεγάλη έκταση γύρω από τον χώρο των φωλιών είναι ένα από τα πιο ουσιαστικά διαχειριστικά μέτρα για τις αποικίες τους. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη φωτισμού επί των ανεμογεννητριών θα εκτοπίσει οριστικά τα δύο είδη, τόσο από τις νησίδες που προτείνονται τα έργα όσο και από τις γειτονικές.

Εκτός από τα είδη ορνιθοπανίδας που χαρακτηρίζουν τις νησίδες ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας, οι περιοχές αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο ως σταθμοί για τα μεταναστευτικά πτηνά, τα οποία δεν σταθμεύουν σε αυτές αλλά τις αξιοποιούν για να ανακτήσουν ευνοϊκές συνθήκες πτήσης από πάνω τους.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην περίπτωση Λιάδι-Κίναρος-Λέβιθα θα δημιουργηθεί
ένας φραγμός από 43 ανεμογεννήτριες εντελώς κάθετα στο κρίσιμο πέρασμα του Αιγαίου μεταξύ Κυκλάδων-Δωδεκανήσων. Αυτό σημαίνει ότι κάθε ομάδα αρπακτικών που θα διασχίζει τον μεταναστευτικό διάδρομο του ανατολικού Αιγαίου και συναντά ως πρώτη διαθέσιμη στεριά το σύμπλεγμα των νησιών από Λιάδι μέχρι Λέβιθα, θα προσπαθεί να καταφύγει σε αυτά και θα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τείχος από ανεμογεννήτριες
ακριβώς στα ψηλότερα σημεία των νησίδων, στα οποία θα πλησίαζαν για να πάρουν
ύψος προκειμένου να συνεχίσουν με τη μικρότερη δυνατή δαπάνη ενέργειας.

Αδιατάρακτο φυσικό περιβάλλον

Οι νησίδες, συνεχίζει, αποτελούν ειδική περίπτωση οικοσυστημάτων, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως οι ηπειρωτικές περιοχές.
Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το αδιατάρακτο του φυσικού περιβάλλοντος από την ανθρώπινη παρουσία. Στις 12 από τις 14 νησίδες, δεν έχει υπάρξει ανθρώπινη παρουσία εδώ και δεκάδες χρόνια, ενώ στην Κίναρο και στα Λέβιθα ζει, εδώ και δεκαετίες, από μία ολιγομελής οικογένεια κτηνοτρόφων (1-3 άτομα) σε πλήρη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.

Οι επιπτώσεις

• Καταστροφή ή αλλοίωση του οικότοπου προτεραιότητας 1120 από την κατασκευή λιμενικών έργων και από αγκύρωση καλωδίων στις νησίδες Κουνούποι, Σύρνα, Παχειά Ανάφης, Μακρά Ανάφης, Λιάδι, Κίναρο, Λέβιθα, Περγούσα και Παχειά Νισύρου (δηλ. σε 9 από τις 14 νησίδες).
• Καταστροφή του ενδιαιτήματος του είδους προτεραιότητας Silene holzmanii από την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στη νησίδα Μεγάλο Σοφράνο.
• Καταστροφή χώρου φωλεοποίησης σε όλες τις νησίδες: Το οδικό δίκτυο, οι
  κατασκευές και οι εκβραχισμοί θα καταστρέψουν ανεπανόρθωτα σημαντικότατα
  ενδιαιτήματα, ενώ στην περίπτωση του Αρτέμη, του Μύχου και του Αιγαιόγλαρου θα
  καταστρέψουν τον χώρο φωλιάσματος. Κατά συνέπεια, θα αχρηστευτεί ο ήδη
  περιορισμένος χώρος των νησίδων ως ασφαλής θέση αναπαραγωγής.
• Εκτοπισμός των ειδών και φραγμός στις πτητικές τους πορείες λόγω της λειτουργίας των Α/Γ. Οι θάνατοι από πρόσκρουση αναμένεται να είναι σημαντικοί, ιδιαίτερα στην περίπτωση των Μύχων και Αρτέμηδων, όταν επιστρέφουν το βράδυ στις φωλιές τους πετώντας κατά σμήνη πάνω από τις νησίδες.
• Εντονότατη όχληση σε όλα τα είδη και τους οικοτόπους των νησίδων από τη μεγάλη διάρκεια της κατασκευαστικής περιόδου καθώς το σύνολο των νησίδων θα έχει
  μεταβληθεί σε εργοτάξιο.
• Παγίωση της ανθρώπινης παρουσίας και εν τέλει απώλεια του ασφαλούς καταφυγίου των νησίδων με τη συνεχή παρουσία ανθρώπων, λιμανιών, θορύβου, φωτισμού, διευκόλυνση εισαγωγής θηρευτών (π.χ. αρουραίοι) και εν γένει διαταραχή του οικοσυστήματος.

Συμπεράσματα

“Η υλοποίηση των υπό εξέταση ΑΣΠΗΕ είναι πιθανό να προκαλέσει τον οριστικό εκτοπισμό της ορνιθοπανίδας από τις νησίδες. Εφόσον όμως και στην άμεση περιοχή προβλέπονται επίσης ΑΣΠΗΕ στα γύρω νησιά, τα πτηνά δεν θα μπορούν να βρουν εκεί καταφύγιο και είναι πολύ πιθανή η οριστική εξαφάνιση πτηνών σε όλη την περιοχή του κεντρικού Νοτίου Αιγαίου. Εκτός από τον πολύ περιορισμένο ζωτικό χώρο των νησίδων και την απουσία
εναλλακτικών θέσεων καταφυγής των πτηνών, οι μικρές ακατοίκητες νησίδες έχουν
μεγάλη αξία για την άγρια φύση ακριβώς επειδή μέχρι σήμερα διατηρήθηκαν χωρίς
ανθρώπινες παρεμβάσεις” επισημαίνει το έγγραφο. Προσθέτει επίσης ότι σε περίπτωση που η επένδυση υλοποιηθεί, “είναι πιθανόν να αλλοιώσει οριστικά και μη αναστρέψιμα αυτό το αδιατάρακτο των νησίδων, καταστρέφοντας αμετάκλητα τα προστατευόμενα οικοσυστήματα και εκδιώκοντας τα είδη της ορνιθοπανίδας, αίροντας ουσιαστικά το καθεστώς προστασίας και τους λόγους ένταξης αυτών των περιοχών στο δίκτυο Natura 2000″.