“Από το αγρόκτημα στο πιάτο”: Η νέα στρατηγική της ΕΕ για τα τρόφιμα

Νέα στρατηγική για ένα δίκαιο, υγιές και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων, που φέρει την επωνυμία «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.  

Όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, η κρίση του κορωνοϊού υπογράμμισε τη σπουδαιότητα ενός εύρωστου και ανθεκτικού συστήματος τροφίμων το οποίο να είναι σε θέση να λειτουργεί σε οποιεσδήποτε περιστάσεις και να είναι ικανό να διασφαλίζει πρόσβαση σε επαρκή προσφορά τροφίμων σε προσιτές τιμές για τους πολίτες. “Μας έκανε, επίσης, να συνειδητοποιήσουμε τη στενή διασύνδεση της υγείας, των οικοσυστημάτων, των αλυσίδων εφοδιασμού, των καταναλωτικών προτύπων και των ορίων αντοχής του πλανήτη μας. Είναι σαφές ότι πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα για να παραμείνουμε υγιείς, τόσο εμείς όσο και ο πλανήτης. Η σημερινή πανδημία δεν είναι παρά ένα παράδειγμα. Η αυξανόμενη συχνότητα με την οποία εμφανίζονται ξηρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές και νέοι επιβλαβείς οργανισμοί μάς υπενθυμίζουν διαρκώς ότι το σύστημα τροφίμων μας απειλείται και πρέπει να καταστεί περισσότερο βιώσιμο και ανθεκτικό”.

Οι στόχοι

• Μείωση κατά 50% της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων και του κινδύνου που συνδέεται με αυτά και κατά 50% της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων έως το 2030.
• Μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών τουλάχιστον κατά 50%, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση της γονιμότητας του εδάφους. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η χρήση λιπασμάτων τουλάχιστον κατά 20 % έως το 2030.
• Μείωση κατά 50% των πωλήσεων αντιμικροβιακών φαρμάκων για τα εκτρεφόμενα ζώα και τις υδατοκαλλιέργειες έως το 2030.
• Αύξηση των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας έως το 25% της γεωργικής γης έως το 2030.

Τέλος, η στρατηγική περιλαμβάνει επίσης τον στόχο να έχουν όλες οι αγροτικές περιοχές πρόσβαση σε ταχείες ευρυζωνικές συνδέσεις έως το 2025, ώστε να καταστεί δυνατή η ψηφιακή καινοτομία.

Χρήση φυτοφαρμάκων

Με βάση την εμπειρία από την εφαρμογή της οδηγίας για την ορθολογική τους χρήση, είναι σαφές ότι μπορούν να γίνουν περισσότερα για τη μείωση του συνολικού κινδύνου και της χρήσης φυτοφαρμάκων με την προώθηση πρακτικών ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι χρησιμοποιούνται βιώσιμα, βιολογικά, φυσικά, άλλα μη χημικά μέσα και φυτοφάρμακα χαμηλού κινδύνου για την προστασία των καλλιεργειών. Η Επιτροπή θα λάβει ορισμένα μέτρα για την εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων και τη διατήρηση των εισοδημάτων των γεωργών, μεταξύ των οποίων είναι η αναθεώρηση της οδηγίας για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, η βελτίωση των διατάξεων για την ολοκληρωμένη φυτοπροστασία και η προώθηση της ευρύτερης χρήσης ασφαλών εναλλακτικών τρόπων προστασίας της συγκομιδής από επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες. Επίσης, η Επιτροπή θα διευκολύνει τη διάθεση στην αγορά φυτοφαρμάκων που περιέχουν βιολογικές δραστικές ουσίες και θα ενισχύσει την εκτίμηση επικινδυνότητας των φυτοφαρμάκων για το περιβάλλον.

Ρύπανση από θρεπτικές ουσίες

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν φιλόδοξα και εκτεταμένα μέτρα για την πλήρη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας σχετικά με τη ρύπανση από θρεπτικές ουσίες (N, P), ώστε να αποφεύγονται οι συναφείς διαρροές θρεπτικών ουσιών που ρυπαίνουν τον αέρα και το νερό και γίνονται επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η Επιτροπή θα αναπτύξει μαζί με τα κράτη μέλη σχέδιο δράσης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των θρεπτικών ουσιών με σκοπό τον περιορισμό και την αποτροπή της περαιτέρω ρύπανσης από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων και την προώθηση της ανακύκλωσης των θρεπτικών ουσιών που προέρχονται από διάφορα είδη οργανικών αποβλήτων όπως τα λιπάσματα. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ για «μηδενική ρύπανση».

Για να περιοριστεί περαιτέρω η χρήση των αντιμικροβιακών φαρμάκων και να προωθηθεί η συνετή και υπεύθυνη χρήση τους στα ζώα, οι νέοι κανονισμοί για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές, που θα ισχύουν από το 2022, θα προβλέπουν ευρύ φάσμα συγκεκριμένων μέτρων. Ο αντίκτυπός τους στο έδαφος θα μειώσει τη χρήση αντιμικροβιακών φαρμάκων στα εκτρεφόμενα ζώα, οι πωλήσεις των οποίων θα παρακολουθούνται σε ετήσια βάση.

Βιολογική γεωργία

Για να επιτευχθεί ο στόχος σχετικά με τη βιολογική γεωργία στην ΕΕ, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη του τομέα και να προωθηθεί η ζήτηση. Εκτός από τα μέτρα της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), όπως τα οικολογικά προγράμματα, οι επενδύσεις και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, και τα μέτρα της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ), η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία. Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να τονώσουν τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση για βιολογικά προϊόντα. Θα εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών μέσω εκστρατειών προώθησης και οικολογικών δημόσιων συμβάσεων.

Χρηματοδότηση

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ) θα εξακολουθήσουν να αποτελούν βασικά εργαλεία για τη στήριξη της μετάβασης σε βιώσιμα συστήματα τροφίμων, εξασφαλίζοντας παράλληλα αξιοπρεπή διαβίωση για τους γεωργούς, τους αλιείς και τις οικογένειές τους.

Η έρευνα και η καινοτομία είναι βασικές κινητήριες δυνάμεις για την επιτάχυνση της μετάβασης σε βιώσιμα, υγιεινά και χωρίς αποκλεισμούς συστήματα τροφίμων. Στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζων Ευρώπη, η Επιτροπή προτείνει να δαπανηθούν 10 δισ. ευρώ στην έρευνα και καινοτομία για τα τρόφιμα, τη βιοοικονομία, τους φυσικούς πόρους, τη γεωργία, την αλιεία, την υδατοκαλλιέργεια και το περιβάλλον, καθώς και για τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και για τις λύσεις που βασίζονται στη φύση για τα γεωργικά είδη διατροφής.

Το Ταμείο InvestEU θα ενθαρρύνει τις επενδύσεις στον αγροδιατροφικό τομέα , αίροντας τους κινδύνους για τις επενδύσεις από ευρωπαϊκές εταιρείες και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και τις επιχειρήσεις μεσαίας κεφαλαιοποίησης.

Το 2020 το πλαίσιο της ΕΕ για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων (ταξινομία της ΕΕ), καθώς και η ανανεωμένη στρατηγική για τη βιώσιμη χρηματοδότηση θα κινητοποιήσουν τον χρηματοπιστωτικό τομέα για να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μετάβαση και για να πραγματοποιηθούν πιο βιώσιμες επενδύσεις, μεταξύ άλλων στον τομέα της γεωργίας και της παραγωγής τροφίμων. Η ΚΓΠ πρέπει επίσης να διευκολύνει ολοένα και περισσότερο τις επενδύσεις για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και την επιτάχυνση του πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.