Μετά από μαραθώνιο διαβουλεύσεων, η Διάσκεψη του ΟΗΕ στο Κατοβίτσε για το κλίμα, (COP24), φαίνεται να απέδωσε «καρπούς», τουλάχιστον ως προς τους κανόνες εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού, κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.Από τις 200 χώρες οι 196 συμφώνησαν. Εξαιρούνται ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα και Σουηδική Αραβία, οι οποίες επιφυλάχθηκαν να τοποθετηθούν, τον ερχόμενο Σεπτέμβρη, στη Σύνοδο Κορυφής του ΟΗΕ, για την αειφόρο ανάπτυξη.
Η συμφωνία της COP24 αφορά, ουσιαστικά, ένα εγχειρίδιο το οποίο περιλαμβάνει ένα σύνολο κανόνων που καθιστούν την συμφωνία του Παρισιού λειτουργική.
Ωστόσο και παρά την καθυστέρηση, 48 ωρών, με σκοπό τη δέσμευση για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων, τελικά δεν επετεύχθη η πολυπόθητη ομοφωνία. Οι χώρες παρέμειναν στις προβλέψεις της Συμφωνίας του Παρισιού και παρέπεμψαν στον ερχόμενο Σεπτέμβρη, την όποια, επικαιροποίηση της συμφωνίας για την υιοθέτηση πιο αυστηρών μέτρων.
Υπενθύμισαν, δε, τα σχέδια της Συμφωνίας του Παρισιού μέχρι το 2020 για την αναπροσαρμογή των στόχων τους, ώστε να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, παρότι πλέον οι αναληφθείσες δεσμεύσεις αποδεικνύονται ανεπαρκείς.
Το ενθαρρυντικό πάντως είναι, ότι έπειτα από συνομιλίες δύο εβδομάδων και εργασία δύο ετών, οι χώρες ξεπέρασαν τις πολιτικές διαφορές τους και συμφώνησαν σε ένα λεπτομερέστερο πλαίσιο για την υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού που έχει ως στόχο να περιοριστεί η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της Γης κατά «αρκετά λιγότερο» από 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Συγκεκριμένα απαιτείται μείωση κατά το ήμισυ των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα έως το 2020 συγκριτικά με τις εκπομπές που καταγράφηκαν το 2010, προκειμένου να διατηρηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη σε επίπεδα +1,5 ο C. Η παραπάνω απαίτηση βέβαια, έρχεται σε σύγκρουση με τις δεσμεύσεις των χωρών,που επιφέρουν ως αναπόφευκτη συνέπεια την άνοδο της θερμοκρασία κατά 3 οC, με τις θύελλες, τις ξηρασίες, τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες να αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τα επόμενα χρόνια.
Σε μία δυσμενή γεωπολιτική συγκυρία, που απορρέει από τα συμφέροντα των τεσσάρων μεγάλων χωρών, οι οποίες εμμένουν στην αρνητική τους θέση, τα υπόλοιπα κράτη επικεντρώθηκαν στην επεξεργασία των κανόνων,που θα επιτρέψουν την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού, προς μεγάλη ικανοποίηση των αντιπροσωπειών, τα οποία φάνηκαν να επικροτούν εν τέλει τα αποτελέσματα της Διάσκεψης.
«Ήρθε η ώρα να νικήσουμε την κλιματική αλλαγή»
Ο Αντώνιο Γκουτέρρες δήλωσε στο twitter: «Η έγκριση του προγράμματος εργασίας για την Συμφωνία του Παρισιού στο COP24 του Κατοβίτσε είναι η βάση για μια νέα διαδικασία για την κλιματική αλλαγή. Η φιλοδοξία θα είναι στο επίκεντρο της Διάσκεψης Κορυφής για το Κλίμα που συγκαλώ το Σεπτέμβριο. Ήρθε η ώρα να νικήσουμε την κλιματική αλλαγή».
The approval of the #ParisAgreement Work Programme at #COP24 in Katowice is the foundation for a new process in #ClimateAction.
Ambition will be at the centre of the Climate Summit I am convening in September. It's time to show strengthened ambition to defeat climate change.
— António Guterres (@antonioguterres) December 15, 2018
Ο Manuel Pulgar-Vidal, επικεφαλής της κλιματικής και ενεργειακής πρακτικής της WWF και πρώην πρόεδρος της COP20, δήλωσε τα εξής: «Οι ηγέτες του κόσμου έφτασαν στο Κατοβίτσε με το καθήκον να ανταποκριθούν στην τελευταία επιστημονική έκθεση, η οποία κατέστησε σαφές ότι έχουμε μόνο 12 χρόνια για να μειώσουμε τις εκπομπές κατά το ήμισυ και να αποτρέψουμε τις καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια υπερθέρμανση.
Έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο, αλλά αυτό που είδαμε στην Πολωνία αποκαλύπτει μια βασική έλλειψη κατανόησης από ορισμένες χώρες. Ευτυχώς, η Συμφωνία των Παρισίων αποδεικνύεται ανθεκτική στις «καταιγίδες της παγκόσμιας γεωπολιτικής λογικής». Τώρα χρειαζόμαστε όλες τις χώρες να δεσμευτούν για την αύξηση των φιλοδοξιών για το κλίμα πριν από το 2020, διότι διακυβεύεται το μέλλον του καθενός μας.
Η διάσκεψη αυτή έχει άμεση ευθύνη για τους ηγέτες ώστε να φθάσουν στη διάσκεψη κορυφής του κλίματος του Σεπτεμβρίου με βελτιωμένους κλιματικούς στόχους και τη δέσμευση τους για αλλαγές μέχρι το 2020. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτό, θα είναι μια αποτυχία στην πολιτική και ηθική ηγεσία», κατέληξε.
Ο Wendel Trio, Διευθυντής του Δικτύου Δράσης για το Κλίμα (CAN) Ευρώπη τόνισε: «Το αδύναμο αποτέλεσμα αυτής της COP αντιβαίνει στις αυστηρές προειδοποιήσεις της έκθεσης της IPCC και στην αυξανόμενη ζήτηση για δράση από τους πολίτες. Οι κυβερνήσεις καθυστέρησαν και πάλι την ανάληψη κατάλληλης δράσης για να αποφευχθεί η καταστροφική κλιματική αλλαγή.
Η ΕΕ πρέπει να προωθήσει και να οδηγήσει ως παράδειγμα, παρέχοντας μεγαλύτερη στήριξη στις φτωχές χώρες και αυξάνοντας την δέσμευση για το κλίμα πριν από τη σύνοδο κορυφής που συγκάλεσε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο του 2019».
Οι στόχοι της COP24
Η ανακοίνωση της COP24 εστιάζει κυρίως στην αναγκαιότητα ανανέωσης των στόχων τουλάχιστον έως το 2020. Παράλληλα, κρίνεται σημαντική η αναπροσαρμογή των στόχων, χωρίς κάποιο ορισμένο χρονοδιάγραμμα.
Παρ’ όλα αυτά, οι χώρες δεν ανέλαβαν καμία ενεργό δράση για το ζήτημα, επέλεξαν απλώς ν’ αναγνωρίσουν την έκθεση της διακυβερνητικής έκθεσης για την κλιματική αλλαγή, η οποία συνιστά τον θεμέλιο λίθο των διαπραγματεύσεων για το κλίμα.
H Κριστιάνα Φίγκερες, πρώην εκτελεστική γραμματέας της UNFCCC, υπό την οποία εγκρίθηκε η Συμφωνία του Παρισιού, δήλωσε: «Κανείς δεν είναι απόλυτα ικανοποιημένος με αυτό το βιβλίο κανόνων, αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα: τα θεμέλια των κανόνων εξακολουθούν να είναι η Συμφωνία των Παρισίων. Η Σύνοδος Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών του 2019 προσφέρει σε όλες τις κυβερνήσεις την ευκαιρία να υποβάλουν έκθεση σχετικά με την πρόοδο προς την κατεύθυνση νέων βελτιωμένων στόχων έως το 2020».
Οι ΗΠΑ αποχωρούν αλλά είναι ακόμα εδώ
Με τις ΗΠΑ, της Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία και την Κίνα να μην αποδέχονται το κείμενο του τελικού ανακοινωθέντος, οξύνθηκε η ήδη εμφανής απόσταση των απόψεων στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα.
Μολονότι, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρθηκαν από την συμφωνία του Παρισιού, εξακολουθούν να συμμετέχουν στις Διασκέψεις, δημιουργώντας όμως, κώλυμα στους κανόνες που αφορούν τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Στο μεταξύ η Κίνα «ανέβασε ταχύτητες», όπως δήλωσε η Υπουργός Περιβάλλοντος του Καναδά Κάθριν ΜακΚένα, η οποία θεωρεί ότι οι Κινέζοι επέδειξαν «ευελιξία».
Σύμφωνα με το Reuters, ο πρόεδρος της Πολωνίας υπερασπίσθηκε με νύχια και με δόντια την βιομηχανία του άνθρακα κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και αντιμετώπισε έντονη κριτική. Ο Μοχάμεντ Αντόφ, της ΜΚΟ Christian Aid υπογράμμισε « Είτε πρόκειται για την διαστροφή της αξιοποίησης της COP24 ως εμπορικής έκθεσης κάρβουνου… είτε για την αδιαφορία για τα φιλόδοξα αποτελέσματα, δεν θα θυμόμαστε με τρυφερότητα τους Πολωνούς».
Οι οικονομικές προϋποθέσεις και η ανησυχία των αναπτυσσόμενων χωρών
Μία ακόμα σημαντική ανησυχία των λιγότερο ισχυρών οικονομικά χωρών αποτελεί και ο τρόπος οργάνωσης των πόρων που έχει υποσχεθεί ο Βορράς για την εφαρμογή πράσινης οικονομίας από το 2025.
Κι ενώ οι χώρες του Βορρά υποσχέθηκαν ότι θα αυξήσουν σε 100 δις δολάρια ετησίως τη χρηματική βοήθεια για το κλίμα έως το 2020, μερικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, ανακοίνωσαν κατά την λήξη της Διάσκεψης νέες παροχές, κυρίως στο Πράσινο Ταμείο. Η Παγκόσμια Τράπεζα υποσχέθηκε 200 δις για την περίοδο 2021-2025.
Οι κανόνες των μηχανισμών ανταλλαγής ποσοστώσεων εκπομπών αερίου του άνθρακα δημιούργησαν σοβαρό εμπόδιο στις επί ώρες στις εργασίες, με την Βραζιλία να ηγείται της αμφισβήτησης. Το κυριότερο μέρος αυτού του πολύ τεχνικού θέματος, το οποίο βέβαια αποτελεί σημαντικότατη προϋπόθεση προκειμένου να υπολογιστούν τα ποσοστά εκπομπής ρύπων δύο φορές, παραλείφθηκε εν τέλει από το οριστικό κείμενο.
Αξιοσημείωτη είναι η δήλωση του πρωθυπουργού των Φίτζι, Φρανκ, Μπαϊνιμαράμα, πρόεδρος της COP23, το νησί με πληθυσμό κάτω του ενός εκατομμυρίου κατοίκων «δεν μπορεί να αναγκάσει κανέναν να μην κάνει ό,τι θέλει».
Τέλος η Χιλή ορίστηκε ως η επόμενη χώρα υποδοχής της COP25 με την Κόστα Ρίκα να διοργανώνει την προ-COP.
Επιμέλεια Κειμένου: Μαριάννα Μάργαρη /Κατερίνα Καλτσά
Πηγές: COP24, UNFCCC, ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters
με Αριθμό Μητρώου 12691
