Δεν γνωρίζουν οι Έλληνες πόσο αλάτι καταναλώνουν!

“Μαύρα μεσάνυχτα” έχουν οι Έλληνες καταναλωτές όσον αφορά την ασφαλή πρόσληψη αλατιού, καθώς τη στιγμή που η ημερήσια κατανάλωσή του δεν πρέπει να ξεπερνάει το όριο των 5 γραμμαρίων, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), στην Ελλάδα είναι περίπου διπλάσια (!) με αποτέλεσμα η πλειοψηφία του πληθυσμού να αντιμετωπίζει κίνδυνο εκδήλωσης υψηλής αρτηριακής πίεσης, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Αυτό προκύπτει μεταξύ άλλων, από την 1η ημερίδα για τη μείωση του αλατιού που συνδιοργανώθηκε από τον Ενιαίο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον Πανελλήνιο Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων στο Αμφιθέατρο του Συνεδριακού Κέντρου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.

Κύριος στόχος της ημερίδας ήταν η ευαισθητοποίηση όλων και η ενημέρωση σχετικά με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και τη στρατηγική και τις δράσεις που έχουν υλοποιηθεί ή πρόκειται να υλοποιηθούν με σκοπό τη μείωση πρόσληψης αλατιού στην Ελλάδα την περίοδο 2016 – 2020.

Πόσο αλάτι καταναλώνουν οι Έλληνες;

Αίσθηση προκάλεσε η πανελλαδική έρευνα αναφορικά με τις γνώσεις, τη στάση και τη συμπεριφορά των Ελλήνων σχετικά με την κατανάλωση αλατιού, που εκπόνησε και παρουσίασε ο ΕΦΕΤ.

Σύμφωνα με δεδομένα της μελέτης ΥΡΙΑ, 41,7% των ενηλίκων στην Ελλάδα έχουν ενδείξεις υπέρτασης, με το ποσοστό να αγγίζει τους 4 στους 5 στις ηλικίες άνω των 65 ετών.

Παράλληλα, αδημοσίευτα διαθέσιμα δεδομένα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δείχνουν ότι σε τυχαίο δείγμα του γενικού πληθυσμού στη Βόρεια Ελλάδα, η κατανάλωση αλατιού είναι περίπου διπλάσια από τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).

Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ το 2012, η πρόσληψη αλατιού δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5g ημερησίως για τα άτομα άνω των 16 ετών, ενώ για τα βρέφη και τα παιδιά οι συστάσεις είναι ακόμα μικρότερες, ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες των παιδιών κάθε ηλικίας.

Η Διεύθυνση Διατροφικής Πολιτικής και Ερευνών του ΕΦΕΤ, από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων σε μελέτη που διεξήχθη σε εθνικά αντιπροσωπευτικό δείγμα ενηλίκων, μέσω τηλεφωνικής συνέντευξης, διαπίστωσε ότι το ευρύ κοινό:

• Γνωρίζει τη σχέση μεταξύ υψηλής κατανάλωσης αλατιού και αυξημένης αρτηριακής πίεσης, ενώ η γνώση για τη συσχέτιση μεταξύ αυξημένης πρόσληψης αλατιού και άλλων παθολογικών καταστάσεων είναι περιορισμένη.

• Θεωρεί ότι καταναλώνει τη σωστή ή λίγη ποσότητα αλατιού ημερησίως, αλλά δεν γνωρίζει ή έχει λανθασμένη εντύπωση για την ποσότητα αλατιού που συστήνουν οι ειδικοί.

• Θεωρεί ότι η κυριότερη πηγή αλατιού στην καθημερινή διατροφή του αποτελεί το αλάτι που προστίθεται κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος αγνοώντας τις κρυμμένες πηγές αλατιού στη διατροφή (ψωμί, τυριά κ.ά.).

• Έχει σε μεγάλο βαθμό τη συνήθεια να προσθέτει αλάτι κατά την παρασκευή του φαγητού του, ενώ ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν προσθέτουν αλάτι στο πιάτο τους στο τραπέζι.

• Μόνο ο ένας στους τέσσερις διαβάζει πάντα τις ετικέτες των τροφίμων ως προς την περιεκτικότητα σε νάτριο.

• Ένας στους δύο θεωρεί ότι τα γεύματα στα εστιατόρια, ταβέρνες κ.τ.λ. περιέχουν πολύ ή πάρα πολύ αλάτι, αλλά λιγότεροι επιθυμούν διατροφική ένδειξη στους καταλόγους εστιατορίων.

Οι άγνωστες πτυχές του αλατιού

Το μαγειρικό αλάτι είναι μια χημική ένωση που αποτελείται κατά 40% από νάτριο (Na) και κατά 60% από χλώριο (Cl). Δηλ. 1g αλατιού ισοδυναμεί με 0,4g νατρίου. Το νάτριο είναι το στοιχείο εκείνο που ενοχοποιείται για την υπέρταση.

Επιπλέον ενώ το νάτριο δεν είναι καρκινογόνο αυτό καθ’ αυτό, η υψηλή πρόσληψη αλατιού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο στομάχι σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες όπως πχ λοίμωξη με το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.

Πολλοί πιστεύουν ότι πετυχαίνουν χαμηλή πρόσληψη αλατιού/νατρίου, επειδή δεν προσθέτουν επιπλέον αλάτι στο πιάτο τους. Όμως εκτός από το επιτραπέζιο αλάτι, υπάρχουν πολλές τροφές που περιέχουν κρυμμένο προστιθέμενο αλάτι ή νάτριο.

Έρευνες σε Ευρωπαϊκά κράτη έχουν δείξει ότι το 70-75% του προσλαμβανόμενου νατρίου προέρχεται από επεξεργασμένες τροφές και από τα γεύματα εκτός σπιτιού (ενώ ένα 10-15% από φυσικές μη επεξεργασμένες τροφές και ένα 10-15% από την προσθήκη αλατιού κατά τη διάρκεια μαγειρέματος και στο τραπέζι).

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία της εν λόγω έρευνας, η γνώση και η συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στο αλάτι πρέπει να γίνουν πιο συνειδητές και να διαφοροποιηθούν αντίστοιχα από αυτές που ισχύουν έως σήμερα. Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι Έλληνες καταναλωτές πρέπει:

• να γνωρίζουν ότι οι ειδικοί συστήνουν 5 ή 6γρ. αλατιού ημερησίως, (1 κουταλάκι του γλυκού ισοδυναμεί με 5 γρ. αλατιού)

• να διαβάζουν τη διατροφική επισήμανση (ετικέτες τροφίμων)

• να γνωρίζουν ότι 1 γρ. αλατιού ισοδυναμεί με 0,4 γρ. νατρίου (όταν σε ένα τρόφιμο αναγράφεται η ποσότητα νατρίου, αυτή πρέπει να πολλαπλασιαστεί επί 2,5 για να γίνει η αναγωγή σε ποσότητα αλατιού)

• να μην προσθέτουν αλόγιστα αλάτι κατά το μαγείρεμα

• να είναι πιο ενήμεροι ως προς τα τρόφιμα που περιέχουν «κρυμμένο αλάτι»

Πως μπορώ να γνωρίζω εάν ένα τρόφιμο είναι υψηλό σε αλάτι/νάτριο;

Αναζητήστε στις ετικέτες συσκευασμένων προϊόντων τη διατροφική επισήμανση.

Εάν ένα τρόφιμο στα 100g περιέχει περισσότερο από 0,6g νατρίου (ή 1,5g αλατιού) τότε είναι υψηλό σε νάτριο/αλάτι.

Εάν ένα τρόφιμο στα 100g περιέχει 0,1g νατρίου (ή 0,3g αλατιού) ή λιγότερο, τότε είναι χαμηλό σε νάτριο/αλάτι.

Εάν η ποσότητα αλατιού ανά 100g είναι μεταξύ αυτών των τιμών, τότε το τρόφιμο περιέχει ένα μέτριο επίπεδο αλατιού.

Πολύ χαμηλό σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει όχι περισσότερο από 0,04g νατρίου ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού ανά 100g ή 100 ml.

Ελεύθερο σε νάτριο/αλάτι είναι ένα τρόφιμο το οποίο περιέχει όχι περισσότερο από 0,005g νατρίου ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού ανά 100g ή 100 ml.

Θυμηθείτε ότι η ποσότητα που καταναλώνετε από ένα συγκεκριμένο τρόφιμο, έχει αντίκτυπο στο πόσο αλάτι προσλαμβάνετε.

Η συμβολή της Ομοσπονδίας Αρχιμαγείρων Ελλάδας

Σημαντικές προτάσεις για τη μείωση του αλατιού στη μαγειρική κατέθεσε ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αρχιμαγείρων Ελλάδας και Πρόεδρος της Λέσχης Αρχιμαγείρων Ελλάδας

Μιλτιάδης Καρούμπας δίδοντας πρακτικές συμβουλές για να απομακρύνουμε την… αλατιέρα από το τραπέζι.

Σε ειδικό φυλλάδιο παρουσιάζονται όλες οι προτάσεις της Λέσχης Αρχιμαγείρων Ελλάδας για μυρωδικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντί του αλατιού σε μερικά από τα πιο συνήθη ελληνικά φαγητά, στο πλαίσιο του προγράμματος “GReat Kouzina” που αποσκοπεί να αλλάξει τον τρόπο που μαγειρεύουμε βελτιώνοντας την ποιότητα και την υγιεινή της ελληνικής κουζίνας.

Δείτε το επισυναπτόμενο φυλλάδιο με τα κατάλληλα μπαχαρικά ανά είδος φαγητού