Ο μεγαλύτερος Ελληνας μαθηματικός, δάσκαλος του Αϊνστάιν, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Ο μεγαλύτερος Ελληνας μαθηματικός, δάσκαλος του Αϊνστάιν, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή!
Τρεις φορές ήλθε στην Ελλάδα να βοηθήσει και του γυρίσαμε την πλάτη!!!

Αρχές Φεβρουαρίου του 1950, η Ελλάδα έχανε τον μεγάλο μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, μια από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες που ανέδειξε στις επιστήμες και ο ανδριάντας του κοσμεί την κεντρική πλατεία Κομοτηνής. Αν και διέπρεψε στο εξωτερικό, όταν προσκλήθηκε στην Ελλάδα να δώσει τα φώτα του, πολεμήθηκε ύπουλα από το Αθηναϊκό καθηγητικό κατεστημένο! Γεννήθηκε  στο Βερολίνο το 1873 και ορφάνεψε από μάνα, σε ηλικία 6 ετών. Ο πατέρας του Στέφανος από τη Θράκη, υπηρέτησε ως πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Βερολίνο κι έτσι ο Κωνσταντίνος φοίτησε σε ευρωπαϊκά σχολεία. Στις Βρυξέλλες ανακάλυψε την κλίση του στα Μαθηματικά, αφού σε δυό χρονιές, βγήκε πρώτος σε μεγάλο  μαθηματικό διαγωνισμό.
Στο Βέλγιο σπούδασε μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή  και το 1895 μετέβη σε θείο του στα Χανιά, όπου γνωρίστηκε με τον νεαρό  επαναστάτη Ελευθέριο Βενιζέλο. Εργάστηκε στην  Αίγυπτο ως μηχανικός στο φράγμα του Ασουάν, αλλά  στα 27 του εγκαταλείπει το επάγγελμα του μηχανικού που δεν τον συγκινούσε και γυρίζει στη Γερμανία να συνεχίσει τα μαθηματικά και αναγορεύεται το 1904, διδάκτορας στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. ΄Ηλθε τότε στην Ελλάδα να εργαστεί και να προσφέρει, αλλά το καθηγητικό κατεστημένο  τον έστειλε στην επαρχία να διδάξει ως δάσκαλος! Γύρισε απογοητευμένος στο Γκέτινγκεν, νυμφεύθηκε την Ευφροσύνη Πετροκόκκινου και απέκτησαν τον Στέφανο και τη Δέσποινα ( σύζυγος του Λαρισαίου πολιτικού Ντίνου Ροδόπουλου, πρόεδρου της Βουλής επι ΕΡΕ).

Για μία δεκαετία δίδαξε  σε πανεπιστήμια και η φήμη του ως του πιο σπουδαίου μαθηματικού, απλώθηκε σ’ όλη τη Γερμανία! Συνδέθηκε φιλικά με τον Αϊνστάιν και ήταν ο καθοδηγητής του στην περίφημη θεωρία του χωροχρόνου, της σχετικότητος και αδικήθηκε, γιατί  έμεινε στο περιθώριο σε αντίθεση με τον Αϊνστάιν που προβλήθηκε υπερβολικά. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν, ότι  ο Καραθεοδωρή τον βοήθησε πολύ στην διατύπωση της ειδικής και γενικής θεωρίας της σχετικότητος και το μαρτυρούν οι επιστολές που αντάλλαξαν. Του έγραψε ο Αϊνστάιν: « Αγαπητέ συνάδελφε, βρίσκω θαυμάσιο τον υπολογισμό που κάνατε. Τώρα τα καταλαβαίνω όλα. Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα έχετε βρει έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν μάλιστα λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών τροχιών του χρόνου, θα υποκλιθώ ενώπιον σας» Του το έλυσε και υποκλίθηκε στο δάσκαλό του, με τη δήλωση του 1955 « εγώ, η μαθηματική επιστήμη, η Φυσική, η σοφία του αιώνα μας, του χρωστάμε πολλά!»

Το 1920, με προτροπή του Βενιζέλου, οργάνωσε το Ιόνιο Πανεπιστήμιο Σμύρνης, αλλα η μικρασιατική καταστροφή τον στέλνει στην Ελλάδα, όπου φέρνει με μεγάλο κίνδυνο στην Αθήνα, τη βιβλιοθήκη και τα εργαστηριακά όργανα του Πανεπιστημίου. Διορίζεται καθηγητής, αλλά και πάλι το καθηγητικό κατεστημένο, τον στέλνει να διδάξει μαθηματικά στους πρωτοετείς φοιτητές της Χημείας!… Απογοητευμένος φεύγει  το 1924  στην Γερμανία, αναλαμβάνει καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μονάχου και δυο χρόνια μετά, η Ακαδημία Αθηνών τον ανακηρύσσει αθάνατο για την τάξη των θετικών επιστημών. Η μεγάλη του φήμη δεν τον αφήνει ήσυχο. Τον καλούν για διαλέξεις σε  20 Αμερικανικά Πανεπιστήμια!

Το 1930, ο Βενιζέλος τον διορίζει κυβερνητικό επίτροπο στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Το 1932  επιστρέφει στο Μόναχο και δυο μήνες πριν πεθάνει στις 2-2-1950 κάνει την τελευταία επιστημονική του διάλεξη. Προσεχώς θα αναφερθούμε και σε άλλη μεγάλη μαθηματική διάνοια που διέπρεψε στην Ευρώπη, στον Στέφανο Κυπάρισσο (1857-1917)

Το καύχημα της Κομοτηνής

Το πόσο υπερήφανοι είναι οι Κομοτηναίοι για τον Καραθεοδωρή, το διαπίστωσα σε πρόσφατη επίσκεψη μου στην πόλη τους. Ρώτησα μια συμπαθέστατη κυρία, Νίτσα τη λέγανε, πού βρίσκεται η κεντρική πλατεία. Με μεγάλη προθυμία με οδήγησε εκεί, αλλά επέμενε να μου δείξει τον ανδριάντα του Καραθεοδωρή: « ΄Εχουμε κι αυτό στην πόλη μας!» μού είπε με περισσή υπερηφάνεια! « Αυτός δίδαξε στον Αϊνστάϊν τη θεωρία της σχετικότητος. Έχουμε Σύνδεσμο Φίλων Καραθεοδωρή, Μουσείο με πλούσια εκθέματα για τον μεγάλο έλληνα μαθηματικό, όπως φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα και αλληλογραφία του με Αϊνστάιν και Βενιζέλο… Αξίζει να τα δείτε!..» Τα είδα και την ευχαριστώ πολύ!!!

1) Ο Κων. Καραθεοδωρή όταν ήρθε στην Ελλάδα να βοηθήσει και να  διδάξει

2) Το άγαλμα του Καραθεοδωρή δεσπόζει στην κεντρική πλατεία Κομοτηνής