Πρόγραμμα «Εξοικονομώ»: Στις 30.935 οι υπαγωγές και στις 18989 οι συνολικές εκταμιεύσεις

Ερώτημα 4: Όσον αφορά στα κύρια αίτια των καθυστερήσεων, δεδομένου ότι πρόκειται για μία δράση με ιδιαίτερο καινοτόμο χαρακτήρα, όπου για πρώτη φορά εντάσσονται σε συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. προγράμματα και επιδοτούνται πολίτες, με συνδυασμό κινήτρων που εμπεριέχουν τραπεζικό δανεισμό, προκειμένου να αναβαθμίσουν ενεργειακά τις οικίες τους, μπορούν, ενδεικτικά, να αναφερθούν τα εξής:

• Το γεγονός ότι τα κίνητρα παρέχονται μέσω συνδυασμού επιχορήγησης και υποχρεωτικού τραπεζικού δανεισμού. Η υποχρεωτική λήψη τραπεζικού δανείου καθιστά απαραίτητες τις διαδικασίες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας πολιτών και λήψης προέγκρισης δανείου που εφαρμόζουν οι συνεργαζόμενες τράπεζες, οι οποίες απαιτούν χρόνο και είναι δεσμευτικές βάσει των κανόνων λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος.
• Οι διαδικασίες σχεδιασμού και υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων από την Ε.Ε. έργων. Το εν λόγω σχήμα υλοποίησης και καταβολής κινήτρων βασίζεται στους κανόνες υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων έργων από την Ε.Ε., όπου απαιτείται η μέγιστη δυνατή διασφάλιση της ορθότητας υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, καθώς και η ύπαρξη σαφούς διαδρομής ελέγχου για τις επαληθεύσεις που διενεργούν τα αρμόδια Εθνικά και Κοινοτικά Όργανα.
• Η διαδικασία έγκρισης και κατανομής πιστώσεων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Λόγω των διαδικασιών κατανομής και υλοποίησης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων η ροή χρηματοδότησης προς τον Δικαιούχο του Προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον» ΕΤΕΑΝ Α.Ε. εμφανίζει χρονική υστέρηση ανά περιόδους.

Ερώτημα 5: Όσον αφορά στα μέτρα για την ταχύτερη προώθηση του Προγράμματος και την επαρκή χρηματοδότησή του, ήδη εξετάζονται σενάρια κάλυψης της χρηματοδότησης ή/και δυνατότητας αύξησης των κονδυλίων στις περιφέρειες που παρουσιάζουν υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον για το Πρόγραμμα, από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Επισημαίνεται ότι ήδη έχουν εξασφαλισθεί πρόσθετα κεφάλαια για το σκέλος της Άμεσης Ενίσχυσης στις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Νοτίου Αιγαίου ύψους 56 εκ. €, 18 εκ. €, και 0,6 εκ. € αντιστοίχως. Συνεπώς, ο συνολικός Προϋπολογισμός του Προγράμματος έχει διαμορφωθεί στα 470,6 εκ. €, ενώ καταβάλλεται προσπάθεια για εξεύρεση πρόσθετων κεφαλαίων στο πλαίσιο της Αναθεώρησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, η οποία θα λάβει χώρα εντός του 2013.

Ερωτήματα 6 και 7: Όσον αφορά στα μέτρα για την απλούστευση και επιτάχυνση των διαδικασιών, αλλά και για τη διευκόλυνση των ενδιαφερόμενων με χαμηλά εισοδήματα, προβλέφθηκε η δυνατότητα εγγυητή του δανείου, ενώ ήδη ο Οδηγός Εφαρμογής του Προγράμματος – ο οποίος τροποποιήθηκε ριζικά τον Μάρτιο του 2012 – βελτίωσε και κατέστησε ελκυστικότερους τους όρους συμμετοχής των πολιτών στο Πρόγραμμα, με την περαιτέρω ενίσχυση των ασθενέστερων οικονομικά ωφελούμενων με ποσοστό επιχορήγησης 70%. Με τη βελτίωση των όρων του Προγράμματος, παρατηρήθηκε εξαιρετικά έντονο ενδιαφέρον των ωφελούμενων και σημειώθηκε σημαντική αύξηση της συμμετοχής τους. Επισημαίνεται ότι από την τροποποίηση του Οδηγού του Προγράμματος, περισσότερο από το 60% των πολιτών που εντάχθηκαν ανήκουν στην κατηγορία Ωφελουμένων Α1 (χαμηλή εισοδηματική κατηγορία), πράγμα που αποδεικνύει ότι το Πρόγραμμα τυγχάνει ευρείας αποδοχής από τα εν λόγω οικονομικά στρώματα.

Συμπερασματικά, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το Πρόγραμμα λόγω του καινοτόμου χαρακτήρα του, παρά την αρνητική οικονομική συγκυρία, έτυχε μεγάλης αποδοχής από τους πολίτες και την αγορά, με απτά αποτελέσματα τόσο για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση εκπομπών CO2, όσο και για την αναζωογόνηση του κατασκευαστικού κλάδου. Θα πρέπει, τέλος, να υπογραμμιστεί ότι η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και η ενίσχυση των νοικοκυριών σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας αναδεικνύονται ως βασικές προτεραιότητες στην Προγραμματική Περίοδο 2014-2020.

Ερωτήματα 2 και 8:

Η πρόσκληση με Α.Π. 117721/Π126/27-3-2012 (κωδ. 1.13) του Υπουργού ΠΕΚΑ για υποβολή προτάσεων στο ΕΠ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» στον Άξονα Προτεραιότητας 1 «Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές – Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής – Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», ο οποίος συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Συνοχής, όπως τροποποιήθηκε την με Α.Π. 13129/578/18-6-2012 τροποποιημένη πρόσκληση (Κωδ. Τροπ. Πρόσκλησης: 1.13.α) και ισχύει, αφορά σε παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε υφιστάμενα δημοτικά κτίρια και υποδομές των ΟΤΑ Α’ Βαθμού, συμπεριλαμβανομένων των ανοικτών κτιριακών υποδομών (Πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΟΤΑ ΙΙ»). Ο συνολικός αριθμός των προτάσεων που υποβλήθηκαν (Ιούνιος – Ιούλιος 2012) από ΟΤΑ Α’ Βαθμού (εκτός των Δήμων και των Δημοτικών Ενοτήτων που επιχορηγούνται από το Πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» του ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα») ανέρχεται σε 139 με συνολικό προϋπολογισμό 50,96 εκ. € και αιτούμενη δημόσια δαπάνη 35,67 εκ €.

Η Α’ Φάση αξιολόγησης, που αφορά στον έλεγχο πληρότητας των φακέλων, πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Νοέμβριος 2012 – Απρίλιος 2013 και κατέδειξε κυρίως το ζήτημα του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και των επιμέρους ιδιαιτεροτήτων αυτού σχετικά με τη νομιμότητα και κυριότητα των προς χρηματοδότηση δημοσίων κτιρίων καθώς και την δυσκολία κάλυψης της ίδιας συμμετοχής (30% του αιτούμενου ΠΥ). Με στόχο τη συμπλήρωση όλων των προβλεπόμενων από την πρόσκληση δικαιολογητικών και σύμφωνα με την εγκεκριμένη διαδικασία αξιολόγησης, στάλθηκαν επιστολές στους εμπλεκόμενους Δήμους για συμπληρωματικά/διευκρινιστικά στοιχεία, ενώ έως σήμερα έχουν παραληφθεί τα αιτούμενα στοιχεία από 112 Δήμους.

Από την αξιολόγηση των σχετικών φακέλων με τα συμπληρωματικά στοιχεία, προκύπτει ότι πολλοί φάκελοι εξακολουθούν να παρουσιάζουν ελλείψεις κυρίως ως προς τις διαδικασίες που αφορούν στη νομιμότητα και κυριότητα των ακινήτων για τα οποία αιτούνται ενεργειακές παρεμβάσεις, καθώς και ως προς την κάλυψη της ιδίας συμμετοχής (30% του Π/Υ).

Η διαδικασία της Α’ φάσης αξιολόγησης αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Αυγούστου, ενώ μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αξιολόγησης για 20 αιτήσεις, οι οποίες θα προχωρήσουν άμεσα προς απόφαση ένταξης ή απόρριψης. Επισημαίνεται ότι η αξιολόγηση είναι άμεση και οι εντάξεις των έργων γίνονται σταδιακά.

Λαμβάνοντας, υπόψη τις δυσκολίες κάλυψης της ιδίας συμμετοχής από τους Δήμους, όπως προέκυψε από την Α’ Φάση αξιολόγησης καθώς και τη γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας και προκειμένου να διασφαλισθεί η υλοποίηση των προς ένταξη έργων, έχει δρομολογηθεί σχετική νομοθετική ρύθμιση για την κάλυψη από το πρόγραμμα του συνόλου του επιλέξιμου προϋπολογισμού των έργων.