Το Σαν Χοσέ, το “Ιερό Δισκοπότηρο” των ναυαγίων βρίσκεται στο επίκεντρο διαμάχης για το ποιος έχει δικαιώματα στο ναυάγιο. Από τότε που το κολομβιανό ναυτικό ανακάλυψε πού βρισκόταν η ισπανική γαλέρα το 2015, η τοποθεσία του παρέμεινε κρατικό μυστικό. Οι προσπάθειες για τη συντήρηση του πλοίου και την ανάκτηση του πολύτιμου φορτίου του αποτελούν αντικείμενο διαμάχης για την Κολομβία που το εντόπισε, την Ισπανία που υποστηρίζει πως της ανήκει καθώς ήταν ισπανικό πλοίο, ομάδες ιθαγενών της Βολιβίας που το είχαν εντοπίσει πρώτοι και είχαν μάλιστα αποσπάσει μέρη από το φορτίο του, αλλά και μια ιδιωτική αμερικανική εταιρεία διάσωσης.
Η «φασαρία», φυσικά, γίνεται για τον χρυσό, το ασήμι και τα σμαράγδια, που μετέφερε και τα οποία πιστεύεται ότι αξίζουν έως και 17 δισ. δολάρια.Το φορτίο του Σαν Χοσέ περιλαμβάνει ακόμα αντικείμενα από γυαλί, πορσελάνη και δέρμα και οι ιστορικοί ελπίζουν ότι θα μπορούσε να συμβάλλει στην κατανόηση της λειτουργίας των παγκόσμιων εμπορικών δικτύων του 18ου αιώνα, την περίπλοκη αποικιακή ιεραρχία της Ισπανίας και τις ζωές των 600 ναυτικών στο πλοίο.
Όταν η Κολομβία προσπάθησε να χρηματοδοτήσει το κολοσσιαίο κόστος της ανάσυρσης του πλοίου, η Unesco και τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας την εμπόδισαν. Όμως, σήμερα, οκτώ χρόνια μετά την ανακάλυψη, Κολομβιανοί αξιωματούχοι ισχυρίζονται ότι η επιχείρηση θα μπορούσε να ξεκινήσει εντός Απριλίου, καθώς αίρονται οι αντιρρήσεις. «Δεν σκεφτόμαστε τον θησαυρό. Σκεφτόμαστε πώς να έχουμε πρόσβαση στις ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες του χώρου», δήλωσε στον Guardian η Alhena Caicedo, διευθύντρια του Κολομβιανού Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Ιστορίας.
Το Σαν Χοσέ επέστρεφε στην Ευρώπη με θησαυρούς για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του πολέμου της ισπανικής διαδοχής, όταν βυθίστηκε από μια βρετανική μοίρα το 1708, στα ανοιχτά της σημερινής Καρταχένα στην Κολομβία, στη θάλασσα της Καραϊβικής. Οι ιστορικοί λένε ότι το ναυάγιο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη πολλών στοιχείων για την ισπανική αυτοκρατορία στο απόγειο της ισχύος της – και τις κοινές, αλληλοκαλυπτόμενες ιστορίες της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής.
Σήμερα, η Κολομβία ελπίζει να ανασύρει το ναυάγιο και να το εκθέσει σε ένα ειδικά κατασκευασμένο μουσείο όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να εξερευνήσουν «όλα τα μυστικά του βυθού του ωκεανού». Πρόκειται ωστόσο για μία εξαιρετικά περίπλοκη επιχείρηση: Ελάχιστα πλοία της ιδιαιτερότητας του Σαν Χοσέ έχουν ποτέ ανασυρθεί από τον βυθό – και κανένα δεν έχει διασωθεί ποτέ από ζεστά τροπικά νερά, όπως αυτά της Καραϊβικής. «Αυτή είναι μια τεράστια πρόκληση και δεν είναι ένα έργο που έχει γίνει ποτέ. Κατά κάποιο τρόπο, είμαστε πρωτοπόροι», δηλώνουν οι αρχές της Κολομβίας.