“Τόξο της Ανατολής”-Το μακρινότερο αστέρι που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα

Σύμφωνα με τον Διδάκτορα Φυσικής, Αλέξη Δεληβοριά, σε αυτή την εικόνα του γαλαξιακού σμήνους WHL0137-08 βρίσκεται ο γαλαξίας με την μεγαλύτερη παραμόρφωση εξαιτίας του φαινομένου της βαρυτικής εστίασης, που έχουμε ανακαλύψει στα πρώτα 1 δισ. χρόνια από την γέννηση του Σύμπαντος: το «Τόξο της Ανατολής». Στο εσωτερικό του γαλαξία αυτού βρίσκεται και το πιο μακρινό άστρο που έχουμε ανακαλύψει μέχρι σήμερα.

Το άστρο αυτό, που οι αστρονόμοι βάφτισαν Earendel, ανακαλύφθηκε το 2022 από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Χάρη στα δεδομένα που συνέλεξε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb γνωρίζουμε πλέον ότι το άστρο αυτό έχει τουλάχιστον διπλάσια θερμοκρασία από αυτήν του Ήλιου και φωτεινότητα περίπου 1 εκατ. φορές μεγαλύτερη.

Τόσο το Hubble όσο και το James Webb κατόρθωσαν να ανιχνεύσουν το άστρο Earendel ή Τόξο της Ανατολής, χάρη στην τυχαία, όσο και τυχερή για τους αστρονόμους, ευθυγράμμισή του πίσω από το γιγάντιο γαλαξιακό σμήνος. Το σμήνος αυτό, δηλαδή, που παρεμβάλλεται ανάμεσα στα διαστημικά μας τηλεσκόπια και στο άστρο, έχει τόσο μεγάλη μάζα, που παραμορφώνει την ίδια τη δομή του χώρου, λειτουργώντας σαν ένας μεγεθυντικός φακός, ο οποίος στρεβλώνει και μεγεθύνει το φως των ουράνιων σωμάτων που «κρύβονται» πίσω του. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται βαρυτική εστίαση.

Σε αυτή την εικόνα, που ελήφθη από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, ο παραμορφωμένος γαλαξίας, στο εσωτερικό του οποίου βρίσκεται και το άστρο Earendel, διακρίνεται σαν μια κόκκινη και καμπύλη γραμμή, κάτω και δεξιά από το κέντρο της εικόνας. Μπορείτε να τον εντοπίσετε, εάν προεκτείνετε την αιχμή περίθλασης που δείχνει προς την θέση της 5ης ώρας.

Υπενθυμίζουμε εδώ ότι οι αιχμές περίθλασης είναι «ακτίνες» φωτός, οι οποίες εκτείνονται από ένα άστρο σε μια εικόνα και δημιουργούνται από την αλληλεπίδραση της ακτινοβολίας του με κάποιο «εμπόδιο». Τις περισσότερες φορές το εμπόδιο αυτό είναι οι δομές στήριξης των κατόπτρων του τηλεσκοπίου που αποτύπωσε την συγκεκριμένη εικόνα (για περισσότερες πληροφορίες δείτε το ακόλουθο άρθρο: Οι αιχμές περίθλασης του άστρου V372 Ωρίωνα – ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ (eef.edu.gr)

Εάν, μάλιστα, μεγεθύνετε την εικόνα, το άστρο Earendel είναι η μεσαία από τις τρεις κουκκίδες που διακρίνονται στην δεξιά πλευρά του τόξου. Τέλος, οι μικρότερες κουκκίδες εκατέρωθεν του άστρου είναι δύο εικόνες του ίδιου αστρικού σμήνους, που έχει ηλικία τουλάχιστον 10 εκατ. ετών.

Με πληροφορίες από τη NASA, ESA, CSA