Δρ.Αν.Μοσχοβάκη:Οι κίνδυνοι πίσω από τις πλημμύρες-Τα μολυσμένα νερά “κρύβουν” λοιμώξεις!

Της Δρ.Αν.Μοσχοβάκη *

Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία και τα νερά που εξακολουθούν να λιμνάζουν στην ενδοχώρα ελλοχεύουν σοβαρούς υγειονομικούς κινδύνους, καθώς έχουν μετατραπεί σε μολυσμένα νερά αφού αναπτύσσονται λοιμώξεις από τις οποίες κινδυνεύουν οι πλημμυροπαθείς.

Πρόκειται για μία “υγειονομική βόμβα”, που οι αρχές καλούνται να “απενεργοποιήσουν” άμεσα, καθώς οι λοιμώξεις από τις πλημμύρες όσο τα νερά παραμένουν στάσιμα αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία των κατοίκων. Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία και τα νερά που αρνούνται να υποχωρήσουν αποτελούν μία τέτοια περίπτωση για τον φόβο οι λοιμώξεις να απειλούν άμεσα τους κατοίκους αλλά και τα κατοικίδια των ανθρώπων στις πλημμυρισμένες περιοχές.

Λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου: Πολλά προσβεβλημένα άτομα δεν αναπτύσσουν συμπτώματα. Σε μικρότερο ποσοστό εμφανίζεται πυρετός με συμπτώματα ίωσης (π.χ. καταβολή, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, διαταραχές γαστρεντερικού). Εξάνθημα ή ήπια νευρολογικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν. Η σοβαρή μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα από τον ιό είναι σπανιότερες. Τα συχνότερα νευρολογικά σημεία στις περιπτώσεις αυτές είναι η αυχενική δυσκαμψία και η σοβαρή διαταραχή του πνευματικού επιπέδου. Σπασμοί, παραλύσεις, μυϊκή αδυναμία είναι σημεία νευρολογικής προσβολής. Η ηλικία άνω των 70 ετών και η καταστολή του ανοσοποιητικού αποτελούν κύριους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση σοβαρής νόσου.

Δάγκειος πυρετός: Το κουνούπι που προκαλεί τον δάγκειο πυρετό συνήθως αναπαράγεται κοντά σε κατοικίες χρησιμοποιώντας το γλυκό νερό που λιμνάζει. Εισβάλλει με κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό άλγος και ισχυρή μυαλγία, οσφυαλγία, δερματική υπερευαισθησία, εξάνθημα, ανορεξία, ναυτία, έμετο. Σε σοβαρές περιπτώσεις εμφανίζεται αιμορραγικό εξάνθημα και αιμορραγίες σε διάφορες εστίες του σώματος.

Ελονοσία: Η ελονοσία μεταδίδεται με το τσίμπημα του θηλυκού ανωφελούς κώνωπα. Τέσσερα είδη του γένους plasmodium κλασσικά προκαλούν όλα τα είδη της ελονοσίας στον άνθρωπο. Το falciparum είναι υπεύθυνο σχεδόν για όλες τις πιο σοβαρές περιπτώσεις της νόσου. Το vivax είναι εξίσου σύνηθες με το falciparum. Το ovale και το malariae είναι λιγότερο κοινά αίτια της νόσου. Το knowlesi είναι περιστασιακός πρόξενος μοιραίων περιστατικών της νόσου.

Η οξεία προσβολή χαρακτηρίζεται από πυρετό, ατονία, εφίδρωση που προσομοιάζει με ίωση. Τα εμπύρετα επεισόδια πολλές φορές ακολουθούνται από διαστήματα απυρεξίας, κατά την διάρκεια των οποίων ο ασθενής νοιώθει καλά. Πονοκέφαλος, κακουχία, μυαλγίες, αρθραλγίες, βήχας, θωρακικός πόνος, κοιλιακός πόνος, ανορεξία, ναυτία, πυρετός, διάρροια, είναι συχνά. Ο κίνδυνος να εκδηλώσει κάποιος ελονοσία διαρκεί δύο μήνες έως και δύο χρόνια από τη στιγμή του τσιμπήματος του κουνουπιού, ανάλογα με το στέλεχος. Λόγω των αλλοιώσεων που προκαλεί στα ερυθροκύτταρα κυρίως το πλασμώδιο falciparum (αλλά όχι μόνο), ενδέχεται να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές με αναιμία, δυσλειτουργία όλων των οργάνων, νευρολογικές αλλοιώσεις και διαταραχές συνείδησης, σπασμοί, κώμα, υπόταση, πνευμονικό οίδημα, νεφρική ανεπάρκεια, αιμόλυση, υπογλυκαιμία, ηπατική δυσλειτουργία, ανωμαλίες πηκτικότητας, επιλοιμώξεις.

Κάλα Αζάρ: Η βασική οδός μετάδοσης είναι από το σκύλο στον άνθρωπο μέσω της σκνίπας. Το καλά αζάρ χαρακτηρίζεται από εμπύρετα επεισόδια με μακρές περιόδους απυρεξίας και απώλεια βάρους. Προοδευτικά αναπτύσσεται διόγκωση του σπλήνα. Το υπεύθυνο παθογόνο είναι παράσιτο που μολύνει κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος προκαλώντας χρόνια λοίμωξη και εξαντλώντας προοδευτικά τις αμυντικές εφεδρείες του οργανισμού. Εάν δεν χορηγηθεί θεραπεία, ο θάνατος επέρχεται λόγω εξαντλήσεως του οργανισμού ή παρεμπίπτουσας λοίμωξης.

Τα ακάθαρτα ύδατα, ενδέχεται να προκαλέσουν παθολογικά προβλήματα ακόμη και με την άμεση επαφή, χωρίς κατάποση, όπως φλεγμονές δέρματος, αυτιών αναπνευστικού συστήματος ή οφθαλμών. Ωστόσο τα πιο κοινά από τα λοιμώδη νοσήματα που συνδέονται με τις πλημμύρες ιδιαιτέρως κατά την οξεία φάση του πλημμυρικού φαινομένου σε ευάλωτους πληθυσμούς, είναι φυσικοί ακόλουθοι προσβολής από τη στοματική οδό ή από ανοιχτές πληγές ή κατά την χρησιμοποίηση υδάτων σε δραστηριότητες καθαριότητας:

Η απλή γαστρεντερίτιδα και άλλες γαστρεντερίτιδες: Η γαστρεντερίτιδα είναι τοπική προσβολή του εντέρου από παθογόνους μικροοργανισμούς και εκδηλώνεται με έμετο, κοιλιακό πόνο, κακουχία, πυρετό, διάρροια. Η απλή γαστρεντερίτιδα αποτελεί αυτοπεριοριζόμενο σύνδρομο που διαρκεί μερικές ημέρες, δεν έχει έντονα συμπτώματα  και υφίεται πλήρως. Γαστρεντερίτιδες από ειδικά παθογόνα είναι οι λοιμώξεις από έλμινθες (σκουλήκια), η γαστρεντερίτιδα από διαφόρους τύπους σαλμονέλλας, η γαστρεντερίτιδα από σιγκέλλα, οι λοιμώξεις από πρωτόζωα όπως αμοιβάδες, κρυπτοσπορίδια, Giardia. Ακόμη και η απλή κοινή γαστρεντερίτιδα μπορεί να απειλήσει την ζωή, όταν πρόκειται για ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν το ανοσοποιητικό σας σύστημα αντιδρά με επάρκεια και εμφανίσετε αίμα στα κόπρανα, υψηλό πυρετό, ακατάσχετη διάρροια, μυϊκούς πόνους, έντονη εξάντληση, εικόνα σκουληκιών στα κόπρανα, υπόταση ή παρατεταμένα συμπτώματα, ενδέχεται να πάσχετε από γαστρεντερίτιδα σοβαρότερης μορφής.

Ο τυφοειδής πυρετός: Ο τυφοειδής πυρετός ή εντερικός πυρετός είναι μια δυνητικά θανατηφόρα πολυσυστημική λοίμωξη. Ο όρος προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη νέφος, που περιγράφει την διανοητική σύγχυση και τα νευρολογικά συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την ασθένεια. Προκαλείται κυρίως από τον ορότυπο Salmonella enterica typhi και σε μικρότερο βαθμό, τον ορότυπο S enterica paratyphi A, B και C. Τα συμπτώματα διάρροιας συχνά ελλείπουν και συνηθέστερα υπάρχει δυσκοιλιότητα υψηλός πυρετός και κοιλιακός πόνος κεφαλαλγία. Οι φλεγμονώδεις μάζες Peyer που προκαλεί η ασθένεια περιορίζουν τον αυλό του εντέρου και ευθύνονται για την δυσκοιλιότητα που ταλαιπωρεί αρκετούς ασθενείς κατά τη διάρκεια της ασθένειας. Κατά την διαδρομή της νόσου, προοδευτικά εμφανίζεται επίμονη κόπωση, εξάνθημα, λήθαργος, παραλήρημα νευροψυχιατρικές επιπλοκές.

Η λεπτοσπείρωση: Η λεπτοσπείρωση είναι μια μολυσματική ασθένεια των ανθρώπων και των ζώων που προκαλείται από παθογόνες σπειροχαίτες του γένους Leptospira . Η αποβολή οργανισμών από ούρα μολυσμένων ζώων ιδιαίτερα θηλαστικών και τρωκτικών είναι η πιο σημαντική πηγή μόλυνσης. Η λεπτόσπειρα μπορεί να επιβιώσει σε γλυκό νερό έως και 16 ημέρες και στο έδαφος έως και 24 ημέρες. Μεταδίδεται στους ανθρώπους μέσω ούρων ζώων ή νερού ή χώματος μολυσμένου με ούρα ζώων, που έρχονται σε επαφή με τα μάτια, το στόμα, τη μύτη ή δερματικές πληγές. Οι δερματικές πληγές ενδέχεται να είναι επιπόλαια γδαρσίματα σε υγιές δέρμα, ή επιφανειακά δαγκώματα ζώων ή να πρόκειται για εμβάπτιση μούλιασμα δέρματος σε μολυσμένο νερό.

Η φυσική πορεία της λεπτοσπείρωσης εμπίπτει σε 2 διακριτές φάσεις. Η οξεία φάση της νόσου διαρκεί 5-7 ημέρες και ακολουθείται από μια περίοδο βελτίωσης 1-3 ημερών κατά την οποία η θερμοκρασία του σώματος ελαττώνεται και ο ασθενής μπορεί να γίνει απύρετος και σχετικά ασυμπτωματικός. Στη συνέχεια, η λεπτοσπείρωση είτε υποχωρεί σε μια σχετικά ασυμπτωματική ασθένεια είτε εξελίσσεται σε πιο σοβαρή ασθένεια. Η λεπτοσπείρωση εισβάλει με πυρετό που συνοδεύεται από ρίγη, έντονο πονοκέφαλο, έντονους μυϊκούς πόνους πόνος (συνήθως στη γάμπα και την οσφυϊκή περιοχή), κοιλιακό άλγος, κόκκινα μάτια, ξηρό βήχα, έμετο, κοιλιακό άλγος και διάρροια.  Εάν η νόσος εξελιχτεί σε σοβαρή ασθένεια εμφανίζεται μηνιγγίτιδα και νευρολογικά συμπτώματα. Η κλασική μορφή σοβαρότατης μορφής, είναι γνωστή ως νόσος του Weil και χαρακτηρίζεται από ηπατική βλάβη με ίκτερο, νεφρική προσβολή, πνευμονική δυσλειτουργία και αιμορραγία. Ο θάνατος είναι εξαιρετικά σπάνιος σε περιπτώσεις χωρίς ίκτερο.

Η ηπατίτιδα Α: Ο ιός της ηπατίτιδας Α είναι ένα είδος ιού της τάξης των Picornavirales , της οικογένειας Picornaviridae. Συνήθως μεταδίδεται με την κατανάλωση τροφής ή πόσιμου νερού μολυσμένου με μολυσμένα κόπρανα. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω στενής επαφής με μολυσμένο άτομο.  Αρκετοί ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα. Επί συμπτωμάτων εμφανίζονται αδιαθεσία αρκετών εβδομάδων, ανορεξία, ναυτία, έμετος, απώλεια όρεξης διάρροια, πυρετός και κοιλιακό άλγος. Ο ίκτερος αναπτύσσεται σε πιο σοβαρές περιπτώσεις. Σοβαρές περιπτώσεις οξείας ηπατίτιδας μπορεί να εξελιχθούν σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια , που χαρακτηρίζεται από απώλεια της λειτουργικότητας του ήπατος. H ηπατίτις Α μπορεί να προληφθεί με κατάλληλο εμβόλιο.

Η πολιομυελίτιδα: Η οξεία πολιομυελίτιδα προκαλείται από τον ιό της πολιομυελίτιδας. Η πολιομυελίτιδα είναι εξαιρετικά μεταδοτική. Η ασθένεια μεταδίδεται κυρίως μέσω της κοπράνων-στοματικής οδού , με την κατάποση μολυσμένης τροφής ή νερού. Οι περισσότεροι ασθενείς (95%) με λοιμώξεις από τον ιό της πολιομυελίτιδας είναι ασυμπτωματικοί ή έχουν μόνο ήπια συστηματικά συμπτώματα, όπως φαρυγγίτιδα ή γαστρεντερίτιδα. Η ασύμμετρη αδυναμία, η μυϊκή ατροφία και οι παραλύσεις είναι χαρακτηριστικά σοβαρότερων κλινικών εκδηλώσεων και ενδέχεται να αναπτυχθούν προοδευτικά κατά την διαδρομή της νόσου. H πολιομυελίτιδα  μπορεί να προληφθεί με κατάλληλο εμβόλιο.