Γη: Στο …έλεος των εκρήξεων σουπερνόβα

Κατά τη διαδικασία της έκρηξης σουπερνόβα εκτινάσσονται στο διάστημα μεγάλες ποσότητες των στοιχείων Υδρογόνο, Ήλιο, Άνθρακα και Οξυγόνο και ταυτόχρονα σχηματίζονται όλα τα βαρύτερα στοιχεία του περιοδικού πίνακα.

Σ’ αυτή την εκρηκτική πυρηνοσύνθεση των σουπερνόβα οφείλουν την ύπαρξή τους οι πλανήτες όπως η Γη και η πιθανή ζωή που αναπτύσσεται πάνω σ’ αυτούς μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όμως παρά το τεράστιο χρονικό διάστημα που απαιτείται για να αναπτυχθεί η ζωή σε έναν κατοικίσιμο πλανήτη (όπως η Γη), θα μπορούσε να αφανιστεί απότομα εξαιτίας πάλι μιας έκρηξης σουπερνόβα και των ακτίνων Χ που εκπέμπει. Ακόμα κι αν ο πλανήτης απέχει πάνω από 100 έτη φωτός από το σουπερνόβα!
Οι Ian R. Brunton et al στην δημοσίευσή τους με τίτλο  «X’ –Ray –Luminous Supernovae: Threats to Terrestial Biospheres μελετούν την επίδραση της ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας που παράγεται από τα σουπερνόβα στις ατμόσφαιρες πλανητών που βρίσκονται στην γειτονιά τους.

Αν το άστρο που εκρήγνυται τύχει να περιβάλλεται από πυκνά σύννεφα αερίου, τα συντρίμμια της έκρηξης πέφτουν βίαια πάνω στο αέριο και το διεγείρουν με αποτέλεσμα να εκπέμπονται ακτίνες Χ ακραίας ισχύος, εξηγούν οι ερευνητές.

Οι ακτίνες Χ εξαπλώνονται στη συνέχεια σφαιρικά στο χώρο και, σε περίπτωση που πετύχουν κάποιο άτυχο πλανήτη, αλλάζουν δραστικά τη χημεία της ατμόσφαιρας, αναφέρει η NASA.

«Για έναν πλανήτη σαν τη Γη, η διαδικασία αυτή θα εξαφάνιζε ένα σημαντικό μέρος του όζοντος, το οποίο προστατεύει τη Γη από την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου» λέει ο Ίαν Μπράντον του Πανεπιστημίου του Ίλινοϊ στο Ουρμπάνα-Σαμπέιν, επικεφαλής της μελέτης, εγηξώντας γιατί η γη είναι στο …έλεος των εκρήξεων σουπερνόβα.

H ριπή ακτινοβολίας θα συνεχιζόταν για μήνες ή χρόνια και θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει την παραγωγή μεγάλης ποσότητας διοξειδίου του αζώτου στη ατμόσφαιρα, η οποία θα άρχισε έτσι να παίρνει καφετί χρώμα και να σκοτεινιάζει.

Η απώλεια του στρώματος του όζοντος και το σκοτείνιασμα του αέρα θα έπλητταν ένα μεγάλο μέρος των ζωντανών οργανισμών, ειδικά το φυτοπλαγκτό που βρίσκεται στη βάση του τροπικού πλέγματος. Λόγω της βλάβης στα φυτά, ο πλανήτης θα έχανε το πράσινο χρώμα τους και πιθανώς θα περνούσε σε φάση μαζικής εξαφάνισης ειδών, λένε οι ερευνητές.

Οι εκρήξεις σουπερνόβα

Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες έρευνες για τις δυνητικές επιπτώσεις των εκρήξεων  σουπερνόβα σε ζωντανούς πλανήτες εστίαζαν σε δύο άλλες φάσεις: την ισχυρή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται τις πρώτες μέρες και μήνες μετά την αρχική έκρηξη και τα πρωτόνια υψηλής ενέργειας που μπορεί να χρειαστούν χιλιάδες χρόνια για να φτάσουν στον πλησιέστερο πλανήτη.

Ο υπολογισμός του κινδύνου από τη φάση των ακτίνων Χ βασίστηκε σε παρατηρήσεις 31 υπερκαινοφανών αστέρων σε διάφορα στάδια της εξέλιξής τους. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι οι επιπτώσεις θα ήταν ολέθριες ακόμα και για πλανήτες που απέχουν 160 έτη φωτός από την έκρηξη.

Όπως σημειώνει η NASA, υπάρχουν «ισχυρές ενδείξεις» -όπως η παρουσία ραδιενεργών ισοτόπων του σιδήρου σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη- για σουπερνόβα που έσκασαν σε απόσταση μερικών εκατοντάδων ετών από τη Γη πριν από 8 εκατομμύρια και 2 εκατομμύρια χρόνια.

Σήμερα, σημειώνει η ομάδα, η Γη ευτυχώς δεν βρίσκεται κοντά σε ετοιμοθάνατα άστρα που θα μπορούσαν να αποστειρώσουν τον πλανήτη από απόσταση. Βέβαια, άλλοι πλανήτες που τυχαίνει να βρίσκονται στη γειτονιά μεγάλων γερασμένων άστρων ίσως είναι πιο άτυχοι.