Η αλλαγή της ώρας προκαλεί χάος στο εσωτερικό μας ρολόι ή όπως λέγεται επιστημονικά στον κιρκάδιο ρυθμό μας με κίνδυνο ακόμα και για πρόκληση εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ο κιρκάδιος ρυθμός καθορίζει τους ρυθμούς της ζωής μας, επηρεάζοντας τα πάντα, από το πόσο καθαρά σκεφτόμαστε και πότε το πεπτικό μας σύστημα είναι έτοιμο για φαγητό, μέχρι το πότε οι μύες μας είναι πιο δυνατοί.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το ηλιακό φως προκαλεί στον εγκέφαλο να στείλει σήματα εγρήγορσης που μας κρατούν ενεργούς.
Τη νύχτα, το σύστημα – που παρομοιάζεται με τον περίπλοκο μηχανισμό στο εσωτερικό ενός ρολογιού – πυροδοτεί την παραγωγή μελατονίνης, μιας ορμόνης που προάγει τον ύπνο.
Ο ίδιος ο ρυθμός είναι επίσης βασικός για το μεταβολισμό μας, τη θερμοκρασία του σώματος και τα επίπεδα των ορμονών.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Ράσελ Φόστερ, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος έχει συγγράψει ένα βιβλίο για το θέμα, ο συνδυασμός της στέρησης ύπνου και της διαταραχής του κιρκάδιου ρυθμού μπορεί, δυνητικά, να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο αυξημένος κίνδυνος οφείλεται θεωρητικά στην παράπλευρη επίδραση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό θρόμβων αίματος και να εμποδίσει τη ροή του αίματος στις αρτηρίες που οδηγούν στον εγκέφαλο.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αρχίσουν να πεθαίνουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, γεγονός που προκαλεί τα χαρακτηριστικά σημάδια ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως η ασαφής ομιλία και η αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος.
Ο καθηγητής Φόστερ δήλωσε: «Βλέπουμε αυξημένη αρτηριακή πίεση. Για παράδειγμα, μεταξύ 6 π. μ. και 12 το μεσημέρι υπάρχει 50% μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθετε εγκεφαλικό επεισόδιο».
«Αν αναγκάζεστε να σηκώνεστε από το κρεβάτι ακόμη νωρίτερα, επιβαρύνετε περισσότερο το σύστημα, πράγμα που σημαίνει ότι είστε λιγότερο προσαρμοσμένοι για να το αντιμετωπίσετε».
Και πρόσθεσε: «Για τους περισσότερους από εμάς είναι μια χαρά, επειδή έχουμε έναν υγιή και εύρωστο μεταβολισμό, αλλά όταν είστε σε αυξημένο κίνδυνο, η μετάβαση στη θερινή ώρα μπορεί ουσιαστικά να προκαλέσει επιπλέον πιέσεις στη βιολογία μας και να μας κάνει πιο επιρρεπείς σε ασθένειες».
Μελέτες που υποστηρίζουν τις προειδοποιήσεις του καθηγητή Φόστερ.
Το 2016, οι ερευνητές που διερεύνησαν τη σχέση αυτή διαπίστωσαν αύξηση κατά 8% των εισαγωγών σε νοσοκομεία για εγκεφαλικά επεισόδια κατά το χρονικό διάστημα των δύο ημερών μετά την αλλαγή του ρολογιού προς τα εμπρός ή προς τα πίσω.
Τα αποτελέσματα της μελέτης, η οποία εξέτασε περισσότερα από 15.000 άτομα, έδειξαν επίσης ότι ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος για τους άνω των 65 ετών.
Καρδιακές προσβολές
Ο Δρ John O’Neill είναι άλλος ένας κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον περίπλοκο τομέα των κιρκάδιων ρυθμών, με έδρα το Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας του Συμβουλίου Ιατρικών Ερευνών στο Κέιμπριτζ που μελετά τον 24ωρο κύκλο σε όλα τα κύτταρα.
Οι μελέτες του έχουν υποδείξει ότι το άγχος που προκαλεί η αλλαγή της ώρας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής. Επιμένει όμως ότι η αλλαγή αυτή επηρεάζει την υγεία μόνο σε μικρή κλίμακα, με παρόμοιο τρόπο όπως το jet lag.
Ο ίδιος δήλωσε: «Αν οι κιρκαδιανοί ρυθμοί διαταράσσονται χρόνια, για παράδειγμα κατά την εργασία σε βάρδιες, γνωρίζουμε ότι αυτό είναι πραγματικά κακό για την υγεία μακροπρόθεσμα».
«Είναι πολύ σπάνιο να πεθάνει κάποιος από αυτό, αλλά ο κίνδυνος που συνδέεται με την εργασία σε βάρδιες είναι ισοδύναμος με το κάπνισμα τσιγάρων».
«Αυτό βλέπουμε όταν μετατοπίζετε τα ρολόγια κατά μία ώρα, είναι σαν να έχετε τζετ λαγκ μιας ώρας. Είναι πραγματικά μια τόσο μικρή πρόκληση για το κιρκάδιο σύστημα που η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων την αντιμετωπίζει απολύτως καλά».
Μια αμερικανική μελέτη που επικεντρώθηκε στο κατά πόσον η θερινή ώρα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών διαπίστωσε ότι αυτό όντως ισχύει.
Ο αριθμός των καρδιακών προσβολών που παρατηρήθηκαν μετά την αλλαγή της ώρας αυξήθηκε κατά 24%, σε σύγκριση με άλλες Δευτέρες κατά τη διάρκεια του έτους.
Το ποσοστό όμως μειώθηκε όταν τα ρολόγια γύρισαν μία ώρα πίσω, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2013.
Αν και υπάρχει κίνδυνος καρδιακών προβλημάτων από την αλλαγή των ρολογιών, ο Δρ O’Neill λέει ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος κατά τη μετάβαση στο καλοκαίρι.
Είπε: “Το κύριο πρόβλημα με τη βρετανική θερινή ώρα είναι ότι αυξάνει τη διαφορά μεταξύ του ηλιακού ρολογιού, στο οποίο τείνει να κλειδώνει το βιολογικό σας ρολόι, και του φυσικού ρολογιού που καθορίζει την καθημερινότητά μας”.
Αλλά μόνο οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς σε καρδιακές παθήσεις κινδυνεύουν, λέει.
Κατάθλιψη
Όπως ακριβώς μπορεί να επηρεάσει τη σωματική σας υγεία, η αλλαγή των ρολογιών και η διατάραξη του τρόπου ύπνου σας μπορεί να πλήξει και την ψυχική σας υγεία.
Ο καθηγητής Φόστερ υπογράμμισε ότι οι άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να χειροτερέψουν όταν στερούνται ύπνου.
Ο ίδιος δήλωσε: “Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η κατάθλιψη συνδέεται στενά με τη στέρηση ύπνου. Αν διαταράσσεται ο ύπνος σας και κοιμάστε λιγότερο και είστε ευάλωτοι, είναι πιο πιθανό να πέσετε σε αυτή την καταθλιπτική κατάσταση και να εμφανίσετε μια σοβαρή ψυχική ασθένεια όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή”.
Και πρόσθεσε: “Αν κοιμάστε λιγότερο, ο κουρασμένος εγκέφαλος έχει την τάση να θυμάται τις αρνητικές εμπειρίες αλλά να ξεχνά τις θετικές. Η κοσμοθεωρία σας με την έλλειψη ύπνου θα διαστρεβλωθεί. Όλη η άποψή σας για τον κόσμο μπορεί να είναι λίγο πιο αρνητική”.
Αλτσχάιμερ
Τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ μπορεί να επιδεινωθούν όταν τα ρολόγια πηγαίνουν μπροστά και πίσω, πιστεύουν ορισμένοι ειδικοί.
Ο καθηγητής Φόστερ εξήγησε το φαινόμενο στο βιβλίο του “Life Time”, το οποίο διερευνά τις επιπτώσεις της αλλαγής της ώρας.
Γράφει ότι το κλινικό προσωπικό έχει παρατηρήσει ότι τα συμπτώματα “sundowning”, τα οποία αναφέρονται σε μια κατάσταση σύγχυσης, άγχους, επιθετικότητας, βηματισμού ή περιπλάνησης που εμφανίζεται το βράδυ και νωρίς το βράδυ, είναι χειρότερα όταν αλλάζει η ώρα. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει το ηλιοβασίλεμα δεν είναι καλά κατανοητοί.
Όμως, η Εταιρεία Alzheimer λέει ότι μπορεί να οφείλεται στην κούραση, την πείνα, τον πόνο, την έλλειψη ηλιακού φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας και τη διαταραχή του ρολογιού του σώματος του ατόμου λόγω της βλάβης που υπέστη ο εγκέφαλος με την πάροδο του χρόνου.
Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD)
Οι λιγότερες ώρες ημέρας στο βόρειο ημισφαίριο μπορεί να οδηγήσουν σε “χειμερινή κατάθλιψη” ή εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD).
Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της κατάθλιψης και περιλαμβάνουν μόνιμα χαμηλή διάθεση και δυσκολία συγκέντρωσης.
Πιστεύεται ότι μία από τις αιτίες της SAD είναι η διαταραχή του εσωτερικού ρολογιού του σώματός σας. Το σώμα σας χρησιμοποιεί το ηλιακό φως για να χρονομετρήσει διάφορες σημαντικές λειτουργίες, όπως π. χ. το πότε ξυπνάτε, οπότε τα χαμηλότερα επίπεδα φωτός κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορεί να διαταράξουν αυτό το σύστημα και να οδηγήσουν σε συμπτώματα SAD, σύμφωνα με το NHS.
Τροχαία ατυχήματα
Η επιπλέον ώρα στο κρεβάτι μετά την αλλαγή ώρας έχει συνδεθεί με την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, σύμφωνα με έρευνα της Zurich insurance.
Η ασφαλιστική εταιρία ανέλυσε χιλιάδες αποζημιώσεις μεταξύ 2018 και 2020 και διαπίστωσε ότι πριν από την αλλαγή της ώρας το φθινόπωρο, το ένα τέταρτο των τροχαίων ατυχημάτων συνέβαινε μεταξύ 4-7 μ. μ.
Αυτό αυξήθηκε στο ένα τρίτο όλων των ατυχημάτων τον Νοέμβριο, με αποτέλεσμα να θεωρούν ότι ευθύνεται η αλλαγή της ώρας.
Ωστόσο, το Ίδρυμα RAC υποστηρίζει ότι για το θέμα αυτό ευθύνονται τα κρύα, βροχερά και σκοτεινά βράδια και όχι η κούραση των οδηγών.
Πώς να προσαρμοστείτε όταν αλλάζει η ώρα
Υπάρχουν τρόποι για να προετοιμαστείτε για την αλλαγή της ώρας στα τέλη Οκτωβρίου.
- Το να πηγαίνετε σταδιακά για ύπνο αργότερα μπορεί να σας βοηθήσει να αλλάξετε το ρολόι του σώματός σας.
- Το να τρώτε μια ώρα αργότερα από ό,τι συνήθως θα τρώγατε, θα σας βοηθήσει επίσης να προσαρμόσετε το πρόγραμμα του ύπνου σας.Ο καθηγητής Foster δήλωσε: “Πρέπει να έχετε επίγνωση των πιθανών συνεπειών, αν υπάρχει κίνδυνος υψηλής αρτηριακής πίεσης και καρδιακών προβλημάτων, πρέπει να το πάρετε προσεκτικά και να βεβαιωθείτε ότι δεν σηκώνεστε από το κρεβάτι και δεν το χειροτερεύετε”
Πρόσθεσε: “Ίσως να θέλετε να πάτε στη δουλειά λίγο αργότερα. Αν πηγαίνετε μισή ώρα αργότερα και το αλλάξετε μέσα στην εβδομάδα σε 15 λεπτά, τότε θα είναι πιο εύκολο για το σύστημά σας.
Ο Δρ O’Neil πιστεύει ότι “Τα πιο σημαντικά σήματα για το βιολογικό σας ρολόι είναι οι ώρες που βλέπετε φως και σκοτάδι και οι ώρες που τρώτε και νηστεύετε.
“Έχω πάντα την ίδια συμβουλή για την αλλαγή της ώρας όπως και για οποιαδήποτε άλλη εποχή του χρόνου, ότι είναι καλό να
- προσπαθείτε να διατηρείτε μια σταθερή ρουτίνα, ώστε να βλέπετε φως περίπου την ίδια ώρα κάθε πρωί,
- να παίρνετε πρωινό περίπου την ίδια ώρα
- και τη νύχτα να νηστεύετε και
- να βεβαιώνεστε ότι δεν εκτίθεστε σε έντονα φώτα”.
Με πληροφορίες από την Dailymail
με Αριθμό Μητρώου 12691
