Μᾶς καταστρέφουν ἀτιμωρητί τό ἐνδοθήλιο τοῦ γλωσσικοῦ μας DNA – Β’ μέρος

Του Κώστα Δούκα*

Τό ἒγκλημα συνετελέσθη καί ἡ γλῶσσα μας, ὓστερα ἀπό τόσους αἰῶνες ἀδιάλειπτης πρακτικῆς, ἀψόγου γραμματικῆς καί συντακτικοῦ, ἒγινε μονοτονική ἀπό μία περιστασιακῆς μεταμεσονύκτιας πλειοψηφίας κυβέρνησι τοῦ Ἀ. Παπανδρέου. Μέ ὑπουργό Παιδείας τόν Ἐλ. Βερυβάκη, πού ὑποστηρίχθηκε ἀπό τήν διάδοχη κυβέρνηση Κων. Καραμανλῆ μέ ὑπουργό Παιδείας τόν Γεωρ. Ράλλη. Γιά νά γίνη νόμος τοῦ κράτους καί ν᾽ ἀρχίση ἡ καταστροφή τῆς γλώσσας μας.

Δεν γνωρίζουν

Ἒτσι τά παιδιά μας σήμερα, ἀλλά καί οἱ μεγαλύτεροι, δέν γνωρίζουν γιατί λέμε ἒφιππος καί ὂχι ἒπιππος, ἐφημερίδα καί ὂχι ἐπημερίδα, ἐφοπλιστής καί ὂχι ἐποπλιστής, ἐφαλτήριο  καί ὂχι ἐπαλτήριο, ἐφορμῶ καί ὂχι ἐπορμῶ κ.λπ. Ἡ γλῶσσα μας, ἡ κοινή ὁμιλουμένη σήμερα, εἶναι ἀποτέλεσμα γλωσσικῆς ἐπικοινωνίας καί συνεννοήσεως, πού ὑπακούει σέ μία σειρά ἀπό κανόνες καί ἐνεργεῖ σάν σύνολο καλοκουρδισμένου ρολογιοῦ. Ὃμως ἒχει κι αὐτή μικρά ἐξαρτήματα, τά γράμματα, τά ὁποῖα ὁ Ὃμηρος κατονομάζει ὣς “σήματα” στήν ραψωδία Ζ τῆς Ἰλιάδος. Ἀλλά σήματα τά ὀνομάζει καί ὁ μεγάλος γλωσσολόγος μας Ἀχιλλέας Τζάρτζανος καί γιά τήν ἀκρίβεια “γραπτά σημεῖα“. Μέ αὐτά τά σήματα παριστάνουμε τούς φθόγγους. Κάθε γράμμα εἶναι ἓνας φθόγγος πού παριστάνεται μέ γραπτά σημεῖα. Ὁ Θεός γιά παράδειγμα ἒχει τέσσερις φθόγγους. Αὐτά τά γνωρίζετε. Ἲσως ὃμως δέν γνωρίζετε ὃτι δέν ὑπάρχει γλῶσσα στόν πλανήτη, πλήν τῆς ἑλληνικῆς, πού νά ἒχη τρία οὐρανικά σύμφωνα, τρία χειλικά καί τρία ὀδοντικά, δύο ἒρρινα, δύο ὑγρά καί ἓνα συριστικό.

Μηχανισμός τῆς γλώσσας μας

Ἐδῶ στηρίζεται ὁ μηχανισμός τῆς γλώσσας μας. Ὃπως τό κύτταρο στηρίζει τήν ὓπαρξί του στά νουκλεϊκά ὀξέα. Τά σύμφωνα αὐτά , διότι περί συμφώνων πρόκειται, 17 συνολικά, κατατάσσονται σέ κατηγορίες καί λειτουργοῦν σάν μηχανισμοί τῆς ὁμιλίας μας καθώς συνηχοῦν μέ τά 7 φωνήεντα. Ὃλες οἱ ἂλλες γλῶσσες ἒχουν 6 φωνήεντα. Αὐτό τό ἐπί πλέον φωνῆεν εἶναι πού κάνει τήν διαφορά πού ὑπάρχει μεταξύ τοῦ πρώτου ἀεροπλάνου τῶν ἀδελφῶν Ράϊτ καί ἑνός F35 στέλθ. Κι αὐτό δέν εἶναι ὑπερβολή ὃπως θά δῆτε. Ἐμεῖς ἒχομε τρεῖς φθόγγους πού ἀκούγονται ὡς ι: Τό ἦτα, τό ἰώτα καί τό ὓψιλον, πέραν τῶν διφθόγγων ει καί οι καί υι πού κι αὐτοί ἀκούγονται ὡς ι. Καί γιατί αὐτό; Διότι ἡ γλῶσσα μας εἶναι μουσική, φωνηεντική.

Φωνηεντική γλώσσα

Δηλαδή ἡ γλῶσσα μας, συνηχοῦσα ἁρμονικά μέ ἂλλους φθόγγους βάσει κανόνων, ἐπιτρέπει στόν ὁμιλοῦντα νά ἀναπνέη περισσότερο. Νά αἱματώνεται καλύτερα ὁ ἐγκέφαλος καί, κατά συνέπεια, νά ἀποδίδει τό τελειότερο καί τό ἀκριβέστερο τῆς διανοίας. Καί ἰδοῦ ἀναλυτικότερα τί σημαίνει φωνηεντική ὁμιλία: Πῶς θά λέγαμε στήν ἀρχαία ἑλληνική: “Σάν τήν αὐγή, γιέ μου, εἶσαι πάντα”. Ἀκοῦστε καί θαυμάσατε: Οἷα Ἠώ, ὦ υἱέ, ἀεί εἶ. Ἀκούσατε κανένα σύμφωνο; Ὂχι βέβαια. Μέ 14 φωνήεντα φτιάχθηκε ἡ φράσις αὐτή, ἀλλά οἱ δίφθογγοι δέν εἶναι τοποθετημένοι εἰκῆ καί ὡς ἒτυχεν, δηλαδή χωρίς σχέδιο, τυχαίως, ἀσκόπως, ματαίως.

Δέν φθάνει τό ὀξυγόνο

Ἐνῶ μία γυναῖκα πού θέλει ν᾽ ἀγοράση κάποια καλά καλλυντικά, θά πρέπει νά προφέρη τήν λέξι Swartspkof, ἢτοι νά χρησιμοποιήση 8 σύμφωνα καί μόλις 2 φωνήεντα. Μά πέντε τέτοιες λέξεις ἂν προφέρης, ἒσκασες. Τό ὀξυγόνο δέν φθάνει μέχρι τά ἐλάχιστα αἱμοφόρα ἀγγεῖα τοῦ ἐγκεφάλου. Κι ἂν μιλᾶς μιά ὁλόκληρη ζωή μ᾽ αὐτόν τόν τρόπο, ἡ τραχύτητα τῆς γλώσσας σου μονιμοποιεῖται στόν ὑποαιματωνόμενο ἐγκέφαλο, ὁ χαρακτῆρας σου γίνεται σκληρός, ἀπότομος, ὃπως ἡ ὁμιλία σου.  Ἀνάλογα διαμορφώνεται ἡ ψυχολογία σου. Ἡ ἰσχαιμία, στιγμιαία μέν ἀλλά διαρκής σέ ὃλη τήν διάρκεια τοῦ βίου τοῦ ὁμιλοῦντος, μπορεῖ νά προκαλέση πολλά δεινά.

Φωνηέντων κυριαρχία

Ξέρετε πῶς λεγόταν τό νησί τῆς Κίρκης στήν Ὀδύσσεια; Αἰαία. Τρία ἂλφα, δύο ἰώτα. Ξέρετε πῶς λέγονται στόν κατάλογο τοῦ Ἡσιόδου οἱ γυναῖκες πού τεκνοποιοῦσαν μέ τούς ἀθανάτους θεούς; Αἱ Ἠοῖαι. Δηλαδή οἱ ἐκεῖνες. Λέει στήν “Θεογονία” ὁ Ἡσίοδος: ἀείσατε ἡδυέπειαι Μοῦσαι (τραγουδῆστε,Μοῦσες, μέ τήν γλυκειά φωνή σας). 16 φωνήεντα καί μόλις 6 σύμφωνα τοποθετημένα στήν κατάλληλη θέσι. Στόν Ὃμηρο οἱ δύο κόρες τοῦ Διός πού βοηθοῦν τίς γυναῖκες νά ξεγεννήσουν μέ τούς μικρότερους δυνατούς πόνους εἶναι αἱ Εἰλιθύιαι. Ἀπό τό ρῆμα ἒρχομαι, ἒλθετε. 9 φωνήεντα καί μόλις 2 σύμφωνα. Ἡ Εὒβοια ἒχει 5 φωνήεντα καί 1 σύμφωνο. Καί βλέπετε πόσο ὡραῖα ἀκούγεται ἡ λέξι.

Μαζί μ᾽ ἐμᾶς, ὁλόκληρη ἡ οἰκουμένη

Αὐτή τήν φωνηεντική γλῶσσα μᾶς κληροδότησαν οἱ προπάτορές μας καί μ᾽ αὐτή πορευόμαστε. Καί μαζί μ᾽ ἐμᾶς, ὁλόκληρη ἡ οἰκουμένη. Καθώς ἡ ἑλληνική ἒχει ἐμφυλοχωρήσει σέ ὃλες τίς διεθνεῖς γλῶσσες διδασκομένη στά πανεπιστήμια μέ τόν προσήκοντα σεβασμό.  Σᾶς τά λέω αὐτά ὂχι γιά νά σᾶς γυρίσω πίσω στήν ἀρχαία ἐποχή. Ἡ κάθε γλῶσσα ἒχει βάσεις, προϊστορία καί ἀντοχή στούς αἰῶνες. Δέν εἶναι κάτι τό μόνιμο καί τό ἂκαμπτο. Προσαρμόζεται ἀναλόγως σέ κάθε ἐποχή γιά νά ἐξυπηρετήση σύγχρονες ἀνάγκες, ὃπως τά νομίσματα. Ἂλλη γλῶσσα λαλοῦσαν ὁ Σοφοκλῆς, ὁ Σωκράτης, ὁ Περικλῆς, ὁ Θουκυδίδης, ἂλλη ὁ Ἡρόδοτος, ἂλλη ὁ Ἀλέξανδρος, διαφορετική οἱ Βυζαντινοί. Ὃμως δέν ἐκφεύγει τῶν καταβολῶν της. Καί αὐτό τό πλεονέκτημα πρέπει νά διαφυλάξουμε ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ. Ἀντί ὃμως νά κάνουμε αὐτό, ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι Ἓλληνες τήν καταστρέφουμε. Καί νά πῶς.

Τρία σύμφωνα

Ὃλες οἱ ἑλληνικές λέξεις λήγουν σέ ἓνα ἀπό τά ἑξῆς τρία σύμφωνα: Τό ν (θεράπων, ταμεῖον, ἂμβων, βραβεῖον, τεκμήριον), τό ρ (ρήτωρ, ἂκτωρ, πράκτωρ, δέλεαρ, ἧπαρ, διδάκτωρ ἢ δόκτωρ ἂν θέλετε). Καί τό σ ( θεός, πλοῦτος, δεσμός, ἀσκός). Μπορεῖ ὃμως νά λήγουν καί σέ ξ (ἃρπαξ, κόλαξ, ἂναξ, ἂνθραξ), ἢ σέ ψ (ἂραψ, μύωψ κλπ.). Ὃμως τόσο τό ξ, ὃσο καί τό ψ εἶναι διπλᾶ γράμματα, κ+σ= ξ καί π+σ=ψ, ὃταν με τό μονοτονικό καταργήθηκαν καί οἱ κλήσειςι . Κἒγιναν ὃλα πρωτόκλιτα, δηλαδή κόλακας, ἂμβωνας, ἂνακτας, μύωπας κλπ.

Δέν ἐνοχλεῖ κανένα

Ἒρχεται λοιπόν ἡ σύγχρονη καθομιλουμένη καί μετατρέπει τά ἂραψ σέ ἀράπης, ἀλλά ἀποφεύγουν νά λένε τήν λέξι γιά νά μή τούς ποῦν…ρατσιστές. Ἀλλά ἡ ἐλληνική γλῶσσα τούς δίνει τήν δυνατότητα νά μή ποῦν οὒτε ἂραψ οὒτε ἀράπης, ἀλλά ἂραβας. Ἀπό ποῦ προέκυψε αὐτό τό βῆτα, πού δέν ἐνοχλεῖ κανένα; Ἰδοῦ τόμεγαλεῖο τῆς γλώσσας μας. Δίνει τό δικαίωμα ἐπιλογῆς ἀνάμεσα στά χειλικά σύμφωνα, πού εἶναι τό π, τό β καί τό φ. Διαλέγετε καί παίρνετε. Ἂν δέν σᾶς ἀρέσει ἡ ἀρχαιοτέρα λέξις ἂραψ, ἐπειδή ἡ ἀρχαία γλῶσσα ἒχει πεθάνει κατά τήν Ρεπούση καί τίς συνομοϊδεάτισσές της, χρησιμοποιεῖτε τήν λέξι ἀράπης, πού δέν ἐνοχλοῦσε καθόλου τόν Ζαμπέτα στό γνωστό του τραγούδι οὒτε τό κοινό του. Γιατί ὁ ρατσισμός δέν εἶχε ἀκόμη “εὐαισθητοποιήσει” ἀκόμη τήν δημοκρατία μας.

Διαρκής προσαρμογή

Τότε ἂς προφέρετε ἂραβας, διαλέγοντας ἂλλο χειλικό, πού εἶναι πιό δημοκρατικό. Ἂν δέν μπορεῖτε νά πῆτε ἂναξ ἐπειδή ἀπεχθάνεσθε τήν βασιλεία, πῆτε ἂνακτας. Ἂν δέν θέλετε νά προφέρετε οὒτε τήν λέξι αὐτή, τότε μή λέτε οὒτε ἀνάκτορο οὒτε ἀνακτορική φρουρά οὒτε Παλαιά Ἀνάκτορα (τόν ναό τῆς δημοκρατίας) οὒτε ἀνακτοβούλιο ὃπως λέγαμε ἀκόμη μέχρι τόν Κων. Καραμανλῆ καί τόν Γεωρ. Παπανδρέου. Εἲπαμε: Στήν γλῶσσα δέν ὑπάρχει μονιμότητα.Ὑπάρχει διαρκής προσαρμογή στήν κάθε ἐποχή. Ἀλλά μέ κανόνες πάντοτε.

Αὐθαίρεσίες

Ὃμως αὐτός ὁ χωρισμός σέ τριάδες, σέ οὐρανικά, χειλικά καί ὀδοντικά μᾶς ἐπιφυλάσσει καί ἂλλες ἐκπλήξεις. Κανένας δέν ἒχει τό δικαίωμα νά ἀσχημονῆ αὐθαίρετα πάνω στήν γλῶσσα. Εἲτε αὐτὀς λέγεται δημοσιογράφος, ἢ πολιτικός, ἢ γιατρός,ἢ ἐπιστήμων, ἢ δικηγόρος ἢ καί δικαστής ἀκόμη, ἢ ὁποιοσδήποτε τέλος πάντων ἒχει τό προνόμιο νά ἐκφέρη δημόσιο λόγο. Νά κόβη αὐθαίρετα τό καταληκτικό σύμφωνο ἀπό τό τέλος τῆς κάθε λέξεως, ὑπακούοντας δέν ξέρω σέ ποιά κελεύσματα ἢ ὁδηγίες κάποιων, πού δουλειά τους εἶναι μᾶλλον νά διαστρεβλώνουν καί νά διαστρέφουν τήν καθομιλουμένη μας, παρά νά διορθώνουν τά κακῶς κείμενα. Ἰδίως οἱ δημοσιογράφοι πού ἐξ ὁρισμοῦ πρέπει νά εἶναι γλωσσαμύντορες.

Ὀλισθαίνουμε πρός τόν σολοικισμό

Πράγματι, τόν τελευταῖο καιρό ἒχουν ἀρχίσει, κυρίως οἱ δημοσιογράφοι, καί ντρέπομαι πού τό λέω διότι ἒχω περάσει κι ἐγώ ἀπό τά δημοσιογραφικά γραφεῖα ἐπί μία 35ετία, ἒχουν ἀρχίσει λοιπόν νά κόβουν ἀπό τίς λέξεις τό τελικό σῖγμα. Ἒτσι αὐθαίρετα. Ἡ ὁδό, ἡ λεωφόρο, ὁ ἐπί κεφαλῆ, ἡ πενταμελή, ἡ δυσώδη ὑπόθεση, ἡ περίοδο τό συνεπή κοινό κ.τ.τ. Ὀλισθαίνουμε δηλαδή πρός τόν σολοικισμό, ὃπως οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι πού ἳδρυσαν στήν Κιλικία τήν πόλι Σόλους καί μετέφεραν ἐκεῖ Ἀθηναίους ἀποίκους, οἱ ὁποῖοι μέ τά χρόνια λησμόνησαν τά ἑλληνικά. Μέ ἀποτέλεσμα νά μιλοῦν καί νά γράφουν λανθασμένα τήν ἑλληνική γλῶσσα.

*Ο Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ), ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών). Ασχολείται επί 40ετία με την ομηρική γραμματεία. Έχει μεταφράσει την Ιλιάδα και την Οδύσσεια σε πεζό λόγο και, τελευταία, σε έμμετρο μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.