Εἶχε διαταχθεῖ ἡ ἀνατίναξη τῆς Ἀκροπόλεως!…

Γράφει ο Κώστας Δούκας*

Ἡ Ἀκρόπολις, τό ἀγλάϊσμα τῶν αἰώνων καί τοῦ αἰωνίου πολιτισμοῦ, μπροστά στό ὁποῖο ὑποκλίνεται ὁλόκληρη ἡ οἰκουμένη, ἡ Ἀκρόπολις τοῦ Περικλέους καί τοῦ Φειδίου, τοῦ Ἰκτίνου καί τοῦ Καλλικράτη, ἡ Ἀκρόπολις, ὡς μνημεῖο καί ἒμβλημα πανανθρώπινου πολιτισμοῦ, ἒχει περάσει πολλές δοκιμασίες διά μέσου τῶν αἰώνων, ἐνῶ ἓνας ἐκ τῶν κυριωτέρων συντελεστῶν της, ὁ Φειδίας, ὁ μεγαλύτερος γλύπτης τοῦ ἀρχαίου κόσμου, τοῦ ὁποίου δέν ἒχει σωθεῖ οὒτε ἓνα ἒργο, κατηγορήθηκε ἀδίκως, φυλακίσθηκε καί πέθανε στήν φυλακή.

Στούς αἰῶνες πού ἀκολούθησαν, τό ἀθάνατο μνημεῖο ὑπέστη διάφορες φθορές, κυρίως ἀπό ἀνθρώπινη νοσηρή ὑπαιτιότητα, καθώς ὁ ἲδιος ὁ Ἐγκέλαδος ἒχει σεβασθεῖ τήν Ἀκρόπολι ἐπί 2.500 χρόνια.

Ἐπί Τουρκοκρατίας ἒπαθε τίς περισσότερες ζημιές. Μέχρι τζαμί ἒχτισαν οἱ Τοῦρκοι μέσα στόν περικαλλῆ Παρθενῶνα, ἐκεῖ ὃπου ἂλλοτε ἐδέσποζε τό τεράστιο χρυσελεφάντινο ἂγαλμα τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς, ἒργο τοῦ μεγαλοφυοῦς Φειδίου. Ὑπάρχει σχετική γκραβούρα στό THE PEYTIER ALBUM πού εἰκονίζει τήν ἀπελευθερωμένη Ἑλλάδα ἀπό τόν τουρκικό ζυγό καί τόν Μωριά, ὃπου ὁ καλλιτέχνης ἀπεικονίζει τό ἀηδές θέαμα νά κυριαρχεῖ τό τζαμί ἀνάμεσα στά ἐρείπια τοῦ Παρθενῶνος, ἀνάμεσα στούς γκρεμισμένους καί τούς διασωθέντες κίονες τοῦ περικαλλοῦς ναοῦ τῆς ἀρχαιότητος, ἀπό τήν βορειοδυτική πλευρά.  

Στούς νεωτέρους ἱστορικούς χρόνους, οἱ Τοῦρκοι εἶχαν ἀποθηκεύσει πυρίτιδα καί τό 1645 κεραυνός ἒπεσε πάνω στά Προπύλαια, τά ὁποῖα ἀνατινάχθηκαν.

Τό 1687 ὁ Ἑνετός Μοροζίνης, πού πολιορκοῦσε τήν Ἀκρόπολι, ἒρριξε μία βόμβα στήν πυρίτιδα πού ἦταν ἀποθηκευμένη στόν Παρθενῶνα καί κατέστρεψε τόν ναό.

Λίγα χρόνια ἀργότερα, ἀπό τό 1777 μέχρι τό 1803, ὁ γνωστός ἀρχαιοκάπηλος λόρδος Ἒλγιν ξήλωσε τήν Ζωφόρο, μετῶπες, ἀετώματα, μία Καρυάτιδα, ἓνα κίονα τοῦ Ἐρεχθείου καί τά ἒστειλε στό Λονδίνο, ἀπό ὃπου εἰς μάτην τά διεκδικοῦμε.

Κατά τήν Ἐπανάσταση τοῦ ᾽21, ἡ Ἀκρόπολις πολιορκήθηκε διαδοχικά ἀπό Ἓλληνες καί Τούρκους, γιά νά ὑποστεῖ καί νέες καταστροφές. Τό αἰώνιο παγκόσμιο πολιτιστικό μνημεῖο ἒμελλε νά πάθει πολλές νέες καταστροφές, τόσο κατά τήν διάρκεια τῆς Γερμανικῆς κατοχῆς, ὃσο καί τοῦ ἐμφυλίου πού ἀκολούθησε.

Ἀλλά τό χειρότερο ἦταν ὃτι κινδύνευσε νά…ἀνατιναχθεῖ ἀπό τούς Ἓλληνες κομμουνιστές (Ἒκδοση ΓΕΣ, Δεκ. 1945, σελ. 2). Κάποιος σύντροφος Μπαρτζώκας, ὓστερα ἀπό ἒγκριση ὁλοκλήρου τοῦ Πολιτικοῦ Γραφείου τῆς Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ ΚΚΕ, ἒδωσε ἐντολή στά τμήματα τοῦ ΕΛΑΣ γιά τήν ἀνατίναξη τῆς Ἀκροπόλεως. Τήν διαταγή αὐτή ἒλαβε τό τμῆμα πού τελοῦσε ὑπό τίς διαταγές τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ Ἰωάννη Λογοθέτη, ὁ ὁποῖος ὃμως ἀρνήθηκε νά τήν ἐκτελέσει. Ἂν τήν ἐκτελοῦσε, αὐτό θά ἦταν τό προοίμιο τῶν προσφάτων πολιτιστικῶν καταστροφῶν ἀρχαίων μνημείων ἀπό τούς Ταλιμπάν καί τούς τρομοκράτες τοῦ ISIS.

Ὁ ΕΛΑΣ πάντως εἶπε ὃτι δέν ἒρριξε οὒτε μία ντουφεκιά ἀπό τήν Ἀκρόπολι στά Δεκεμβριανά. Τίς περισσότερες καταστροφές τίς προκάλεσαν οἱ Ἂγγλοι. Οἱ ζημιές πού προκλήθηκαν στά τρία χρόνια τῆς κατοχῆς ἀπό τίς χῶρες τοῦ Ἂξονος ἦσαν πολύ λιγώτερες ἀπό ἐκεῖνες πού προκλήθηκαν στίς 25 ἡμέρες τῶν Δεκεμβριανῶν. Γιά ὃσους πάντως ἒχουν ἐνδιαφέρον γιά τήν ἱστορία τοῦ τόπου τούτου, μποροῦν νά δοῦν καί σήμερα μεγάλα σημάδια ἀπό σφαῖρες στίς προσόψεις τῶν δύο παλαιῶν πολυκατοικιῶν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, στήν λεωφόρο Ἀμαλίας, χρωματισμένες μέ μπέζ χρῶμα, ἀπέναντι ἀπό τήν Πύλη τοῦ Ἀνδριανοῦ. Οἱ ἰδιοκτῆτες τους δέν τίς ἐπιδιώρθωσαν ποτέ, παρά τήν συντήρηση τῶν κτιρίων, σέ ἀνάμνηση τοῦ ἐμφυλίου. Ἀκόμη τά μολύβια τῶν σφαιρῶν βρίσκονται σφηνωμένα μέσα στούς τοίχους τῶν κτιρίων.

Σύμφωνα μέ ἒκθεση τοῦ ἐφόρου Ἀρχαιοτήτων Γ. Μπακαλάκη, στήν εἲσοδο τῆς Ἀκροπόλεως ὃλμοι ἐξερράγησαν πρό τῶν Προπυλαίων. Ὃλοι οἱ κίονες καί οἱ τοῖχοι τῶν Προπυλαίων ἒπαθαν πολλές ζημιές ἀπό τά βλήματα καί τούς ὃλμους. Ἡ ἀνάρτηση ναρκῶν ἀπό τοῦ τοίχου τοῦ Πύργου τοῦ ναοῦ τῆς Νίκης καί οἱ ἀπό ἐκεῖ βολές ἐναντίον τοῦ λόφου τοῦ Φιλοπάππου, προκάλεσαν ζημιές σέ ὃλους τούς κίονες, ἀλλά καί στήν Ζωφόρο. Βλάβες ὑπέστη ὁ Παρθενῶν, γιατί εἶχαν ἐγκατασταθεῖ πολυβολεῖα στήν ΒΔ γωνία τοῦ πτεροῦ του καί γιατί ἂλλα πολυβολεῖα ἒβαλαν ἀπό τούς φεγγίτες τοῦ καμπαναριοῦ–μιναρέ.

Ὃλμος ἒπεσε στούς λίγους ὀρθοστάτες τοῦ βορείου τοίχου τοῦ σηκοῦ. Μεγάλη βλάβη ὑπέστη τό ὁριζόντιο γεῖσο στά δυτικά τοῦ ναοῦ. Ἐκεῖ ἐξερράγη μεγάλος ὃλμος. Ἂλλος ὃλμος ἒπεσε κοντά στήν ΒΑ γωνία τοῦ Παρθενῶνος καί πρό τῆς προστάσεως τῶν Κορῶν (τοῦ Ἐρεχθείου), διότι πολυβολεῖο εἶχε ἐγκατασταθεῖ μεταξύ τῶν Καρυάτιδων. Γιά τήν ἀσφάλεια τῶν πολεμιστῶν διαλύθηκε ὁλόκληρος ὁ μυκηναϊκός τοῖχος.

Νά δοῦμε τί ἐπιφυλάσσει ἀκόμη ἡ μοῖρα στό μοναδικό αὐτό ἀπομεινάρι τοῦ Χρυσοῦ Αἰῶνος, πού σήμερα ἀποφέρει τεράστια ἒσοδα στό Ἑλληνικό κράτος ἀπό τόν τουρισμό, καθώς ἐκατομμύρια τουρίστες ἀπό ὃλο τόν κόσμο συρρέουν ὁλοχρονίς στήν Ἑλλάδα γιά νά ἐπισκεφθοῦν καί ἀποθαυμάσουν τό ἀγλάϊσμα τῶν αἰώνων.

*Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος ( μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σέ πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.

Άρθρα του Κώστα Δούκα:

• Αρχαίες και Σύγχρονες αντιλήψεις για το Σύμπαν
• Η γη στα πρόθυρα υπερθέρμανσης ή παγετώνα;
• Ο Αλέξανδρος μιλούσε δωρικά και έγραφε αττικά
• Γιατί τα έργα του Φειδία ανήκουν στην Ελλάδα
• Ο χρόνος; Ποίος χρόνος;