Οι καρχαρίες που υπάρχουν στις Ελληνικές θάλασσες

Οι καρχαρίες είναι στη κορυφή της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας. Η ονομασία καρχαρίας προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό “κάρχαρον” (= πριόνι), λόγω σχήματος και διάταξης των δοντιών του. Έχουν διαφοροποιηθεί σε περίπου 440 είδη με μέγεθος από 20 εκατοστά μέχρι 15 μέτρα (φαλαινοκαρχαρίας), και πολλά γνωστά είδη καρχαριών όπως ο λευκός καρχαρίας, ο καρχαρίας τίγρης, ο γλαυκοκαρχαρίας, ο καρχαρίας mako και ο σφυροκέφαλος εντυπωσιάζουν με την δύναμη, τα κυνηγετικά τους ένστικτα αλλά και τους μύθους που τα περιβάλλουν.

Μολονότι έχει δοθεί η εντύπωση ότι οι καρχαρίες είναι ανθρωποφάγα φονικά ζώα, ο άνθρωπος καταφέρνει να θανατώνει εκατομμύρια καρχαρίες ανά έτος ενώ μόνο 5-10 περιστατικά επιθέσεων σε άνθρωπο. Στις ελληνικές θάλασσες , υπάρχουν καρχαρίες που κολυμπούν σε μικρό βάθος και άλλοι που προτιμούν τα μεγάλα βάθη ξεπερνώντας και τα 2000 μέτρα.

Στα «ρηχά» του ελλαδικού χώρου ζουν αρκετά είδη καρχαριών, τα οποία δεν είναι απίθανο να βρεθούν και πολύ κοντά στην ακτή. Γνωστότερος απ’ όλους είναι ο λευκός καρχαρίας, άλλα είδη που μπορεί κανείς να δει στη χώρα μας είναι :

• Αλεπόσκυλος: Έχει μήκος έως 750 εκατοστά και μέγιστο βάρος 350 κιλά. Το επάνω τμήμα της «ουράς» του είναι μακρύτερο και από τον κορμό του και από το κάτω μέρος.

• Καρχαρινός τέφρος: Το χρώμα του είναι γκρίζο-καφετί ή μπρονζέ, άσπρο στην κοιλιά και με σκοτεινά σημάδια στις άκρες των πτερυγίων. Σπάνιο είδος στη Μεσόγειο. Μέγιστο δημοσιευμένο μήκος 250 εκατοστά και μέγιστο βάρος 120 κιλά. Το πρώτο ραχιαίο πτερύγιο είναι σχετικά μεγάλο με ημιδρεπανοειδές σχήμα.

• Κοκκοκεντροφορος: Μέγιστο μήκος 150 εκατοστά. Συνήθως αλιεύονται κοκκοκεντροφόροι καρχαρίες με μήκος από 60 έως 80 εκατοστά. Έχει εκτεθειμένες άκανθες και στα δύο ραχιαία πτερύγια. Η άκρη του θωρακικού πτερυγίου είναι αισθητά μυτερή. Οι άκρες των ραχιαίων και θωρακικών πτερυγίων είναι πιο σκουρόχρωμες από τα πτερύγια.

• Σαπουνάς: Ο δεύτερος μεγαλύτερος καρχαρίας του πλανήτη σε βιομετρικά μεγέθη, με μέγιστο δημοσιευμένο μήκος 9 μέτρα και βάρος 4 τόνους. Είδος όχι τόσο σπάνιο. Αλιεύονται καρχαρίες του είδους με μήκος περίπου 7 μέτρα. Το βασικότερο κριτήριο που είναι απόλυτα χαρακτηριστικό του είδους, εκτός του μεγάλου μεγέθους, είναι ότι πρακτικά οι βραγχιακές σχισμές καλύπτουν όλο το κρανίο.

• Επτακαρχαρίας: Μικρόσωμος, με μέγιστο δημοσιευμένο μήκος 140 εκατοστά. Περιστασιακά αλιεύονται άτομα με μήκος από 80 έως 120 εκατοστά. Κυριότερο κριτήριο αναγνώρισης είναι ότι αποτελεί το μοναδικό είδος της Μεσογείου που διαθέτει επτά (αντί για πέντε ή έξι) βραγχιακές σχισμές.

• Ρυγχοκαρχαρίας: Ένας καρχαρίας με μέγιστο μήκος 400 εκατοστά και μέγιστο βάρος 500 κιλά. Άτομα με μήκος περίπου 270 εκατοστά αλιεύονται περιστασιακά. Το δεύτερο ραχιαίο και τα εδρικά πτερύγια μόλις που διακρίνονται. Μεγάλα σχετικά μαύρα μάτια και μυτερό ρύγχος. Οι δύο λοβοί του ουραίου πτερυγίου είναι σαν μισοφέγγαρο, ο χαμηλότερος είναι ελαφρά μικρότερος του ανώτερου.

• Αστρογαλέος: Μέγιστο μήκος 140 εκατοστά, μέγιστο βάρος 5 κιλά. Τα άτομα που αλιεύονται συνήθως έχουν μήκος από 60 έως 80 εκατοστά. Τα νεαρά άτομα μετά τη γέννηση έχουν μήκος περίπου 30 εκατοστά. Παρουσιάζει χαρακτηριστικά άσπρα σημάδια στα πλευρά.

• Οξύνωτος: Ένας μικρός καρχαρίας με μέγιστο μήκος 150 εκατοστά. Το σώμα του είναι ασυνήθιστο για καρχαρίες λόγω μεγάλου ύψους. Το χρώμα είναι συνήθως γκρι ή καφέ-γκρι. Το ραχιαίο πτερύγιο μοιάζει με πανί πλοίου.

• Γαλάζιος Καρχαρίας: Μέγιστο μήκος 450 εκατοστά. Συνήθως εκείνα που αλιεύονται έχουν μήκος από 200 έως 250 εκατοστά. Χαρακτηριστικό το μπλε χρώμα του σώματος, σκούρο μπλε ραχιαία και γαλάζιο στα πλευρά, ενώ κοιλιακά είναι άσπρος. Εξαιρετικά μακρύ το θωρακικό πτερύγιο σε σχέση με το σώμα.

• Σφυροκέφαλος: Οι σφυροκέφαλοι είναι καρχαρίες εύκολα διακριτοί λόγω του ιδιαίτερου σχήματος του κρανίου τους. Η κοιλιακή όψη είναι χαρακτηριστική. Χαρακτηριστικό σχήμα κρανίου.

• Κεντρόνι: Μέγιστο δημοσιευμένο μήκος 160 εκατοστά και μέγιστο βάρος 9 κιλά. Περιστασιακά αλιεύονται άτομα με μήκος από 50 έως 60 εκατοστά. Στο πρώτο ραχιαίο πτερύγιο υπάρχει αγκάθι (εκτεθειμένη άκανθα). Στη ράχη και στις πλευρές υπάρχουν ακανόνιστα άσπρα σημάδια.

• Ρίνες: Χαρακτηριστικοί καρχαρίες με ιδιαίτερο σώμα. Πλατύ κεφάλι με ιδιαιτέρως μεγάλα θωρακικά και κοιλιακά πτερύγια, ενώ δεν υπάρχει εδρικό πτερύγιο. Τα δύο ραχιαία πτερύγια είναι πολύ μικρότερα.

Πηγή: alieia.minagric.gr, fishbase.org

Φωτογραφίες:sharksinGreece,fishbase.org,archipelago.gr,boat&fishing,Inaturalist,Isea