Γλυφοσάτη: Ένα ζιζανιοκτόνο ύποπτο για καρκινογενέσεις

Ο Νίκος Κατσαρός, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, Διευθυντής Τμήματος Διατροφολογίας New York College και πρώην Πρόεδρος ΕΦΕΤ, μιλά στην Κλεονίκη Καρρά.

Στις 9 Αυγούστου 2018 οι ένορκοι του δικαστηρίου του Σαν Φρανσίσκο καταδίκασαν την αμερικανική εταιρεία αγροχημικών και γεωργικής βιοτεχνολογίας Monsanto σε πρόστιμο 290 εκατομμυρίων δολαρίων επειδή δεν ενημέρωσε για την επικινδυνότητα του ζιζανιοκτόνου της Roundup που έχει ως ενεργό συστατικό την γλυφοσάτη στην οποία οφείλετο ο καρκίνος (μη Hodgkin λέμφωμα) του Αμερικάνου κηπουρού σχολείου κ. Τζόνσον ηλικίας 46 ετών και πατέρα δύο παιδιών.

Οι ένορκοι αποφάνθηκαν ότι η Monsanto ενήργησε κακοβούλως,δηλαδή γνώριζε για την επικινδυνότητα του και δεν ενημέρωσε και συνεπώς συνέβαλε σημαντικά στην ασθένεια του μηνυτή. Η Monsanto αντέδρασε άμεσα λέγοντας: «Θα υποβάλουμε έφεση, οι ένορκοι έχουν άδικο και η απόφαση τους δεν αλλάζει το γεγονός ότι 800 επιστημονικές μελέτες και τα συμπεράσματα της Αμερικανικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (Environmental Protection Agency, EPA), του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (National Institute of Health,NIH) και άλλες Κανονιστικές Αρχές σε ολόκληρο τον κόσμο μεταξύ αυτών και η (σ.σ.αμαρτωλή) Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (European Food Safety Authority,EFSA) υποστηρίζουν πώς η γλυφοσάτη δεν προκαλεί καρκίνο».

Σύμφωνα με τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης υπάρχουν άλλες 400 περιπτώσεις πολιτών με καρκίνο (μη Hodgkin λέμφωμα) που εκκρεμούν στα δικαστήρια. Μετά την λήξη των δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας της Monsanto για την γλυφοσάτη, πολλές άλλες εταιρείες παράγουν γλυφοσάτη ως ενεργό συστατικό ζιζανιοκτόνων με διάφορα εμπορικά ονόματα.

Στην χώρα μας κάθε χρόνο εισάγονται περίπου 800 .000 κιλά ζιζανιοκτόνων από 61 διαφορετικές εταιρείες παραγωγής με ενεργό συστατικό την γλυφοσάτη.

Το αμαρτωλό παρελθόν της γλυφοσάτης

Η γλυφοσάτη είναι ένα ζιζανιοκτόνο που παρασκευάσθηκε το 1970 από τον χημικό John E. Frank της Monsanto. Η γλυφοσάτη κυκλοφόρησε το 1974 με το εμπορικό όνομα Roundup, καταστρέφει ζιζάνια και αγριόχορτα κάθε είδους που υπάρχουν όχι μόνο σε δενδροκαλλιέργειες αλλά και σε εθνικές οδούς γήπεδα, πάρκα δενδροστοιχίες και όπου αλλού. Η γλυφοσάτη κυκλοφορεί ως ενεργό συστατικό ζιζανιοκτόνων με διάφορες εμπορικές ονομασίες σε περισσότερες από 130 χώρες και χρησιμοποιείται σε ευρύ φάσμα καλλιεργειών. Το 2007 η γλυφοσάτη ήταν το πιο διαδεδομένο ενεργό συστατικό ζιζανιοκτόνων στις ΗΠΑ και ένα από τα πιο διαδεδομένα στον κόσμο.

Τι προκαλεί

Η γλυφοσάτη μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στα μάτια και την επιδερμίδα, βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα, στα νεφρά, στο καρδιαγγειακό σύστημα, το συκώτι, το αμυντικό σύστημα, το ενδοκρινικό σύστημα, νευρολογικές διαταραχές και καρκινογενέσεις.

Η γλυφοσάτη, είναι μια οργανοφωσφορική ένωση της οποίας, το πρώτο συνθετικό γλυ- προέρχεται από το αμινοξύ γλυκίνη που το χρησιμοποιεί ο οργανισμός για την σύνθεση πρωτεϊνών, παρουσία γλυφοσάτης όμως ο οργανισμός κάνει το μοιραίο λάθος χρησιμοποιώντας την γλυφοσάτη αντί γλυκίνης με αποτέλεσμα την σύνθεση πρωτεϊνών μη λειτουργικών. Αυτή είναι μία από τις επικρατέστερες θεωρίες μηχανισμού δράσης της γλυφοσάτης.

Που χρησιμοποιείται

Ως ενεργό συστατικό ζιζανιοκτόνων χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 70 είδη καλλιεργειών. Μεταξύ αυτών:

• αμπέλια,
• πορτοκαλιές,
• λεμονιές,
• αμυγδαλιές,
• ροδακινιές,
• μηλιές,
• ντοματιές,
• πιπεριές,
• αγγούρια,
• κολοκύθια,
• μελιτζάνες,
• αβοκάντο,
• κερασιές,
• σιτάρια,
• βρώμη,
• κριθάρι κλπ.

Επίσης χρησιμοποιείται στο πράσινο: πεζοδρομίων, εθνικών οδών, αθλοπαιδιών, παιδικών χαρών, γηπέδων, νοσοκομείων, κλπ.

Τέλος στις ΗΠΑ είναι το πλέον διαδεδομένο συστατικό ζιζανιοκτόνων που χρησιμοποιούνται στους κήπους κατοικιών. Η κατανάλωση του Roundup αυξήθηκε κατακόρυφα όταν η Monsanto ανακοίνωσε ότι εκτός από τις συμβατικές καλλιέργειες το ζιζανιοκτόνο αυτό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό όταν χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων σπόρων (μεταλλαγμένων).

Επίσης συνετέλεσε στην αύξηση της κατανάλωσης των ζιζανιοκτόνων με γλυφοσάτη όταν η Monsanto συνέστησε στους γεωργούς σιτηρών, βρώμης, καλαμποκιού, κλπ να ραντίζουν όταν οι καρποί είναι ώριμοι δηλαδή , λίγο πριν την συγκομιδή. Έτσι όμως τα δημητριακά (cereal) ψωμί, κουλούρια, και όλων των ειδών τα αρτοσκευάσματα που καταναλώνουν και μικρά παιδιά, να περιέχουν αυξημένες ποσότητες υπολειμμάτων γλυφοσάτης. Δεν  είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με μετρήσεις καταναλωτικών οργανώσεων σε δείγματα ούρων πολιτών παρατηρήθηκε αύξηση κατά 1200% μεταξύ των ετών 1993 και 2016.

Τα αδρανή συστατικά

Για να ενεργοποιηθεί η γλυφοσάτη στα ζιζανιοκτόνα πρέπει να προστεθούν ορισμένες ουσίες που ονομάζονται έκδοχα και οι βιομηχανίες τα ονομάζουν αδρανή συστατικά, αλλά πολλές φορές κάθε άλλο παρά αδρανή είναι. Ένα από αυτά ο POE 16 Γάλλοι ερευνητές ανακοίνωσαν ότι είναι πιο τοξικό από το ενεργό συστατικό την γλυφοσάτη.

Η αμφισβήτηση

Πράγματι η Monsanto έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται ότι κρατικοί οργανισμοί όπως η Επιτροπή Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων η αμαρτωλή EFSA κλπ υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει σχέση μεταξύ καρκίνου και γλυφοσάτης. Αποσιωπά όμως το γεγονός ότι οι οργανισμοί αυτοί λαμβάνουν υπόψη τους, κατά κύριο λόγο τις μελέτες…που τους υποβάλουν οι ίδιες οι εταιρείες, πριν καταλήξουν σε συμπεράσματα.

Ανεξάρτητα Ινστιτούτα όπως η Διεθνής Επιτροπή για την Έρευνα στον Καρκίνο ( International Agency for the Researchon Cancer,IARC) επιτροπή του ΟΗΕ, κατέταξε την γλυφοσάτη στην κατηγορία 2 (class 2A) δηλαδή ύποπτη για καρκινογένεση . Η καθηγήτρια Beata Ritz του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια επεσήμανε ότι από τις δημοσιευμένες μέχρι τώρα εργασίες συμπεραίνει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ γλυφοσάτης και καρκίνου (nonHodgkin λέμφωμα) και ότι η μελέτη του 2017 του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας NIH, είχε σημαντικά λάθη και παραλήψεις.

Η Επιτροπή Τροφίμων και Φαρμάκων, FDA είχε υποσχεθεί να κάνει μετρήσεις  σε φρούτα και λαχανικά, αλλά την μια χρονιά δεν έκανε διότι το κόστος των αναλύσεων ήταν… μεγάλο και τον άλλο χρόνο ανακοίνωσε ότι δεν υπήρχε λόγος για μετρήσεις αφού η γλυφοσάτη ήταν… ασφαλής. Το ίδιο συνέβη και με το Υπουργείο Γεωργίας (USDA) των ΗΠΑ.

Σημερινή κατάσταση

Η Monsanto οριστικά εξαγοράστηκε το 2017 από την γερμανική πολυεθνική Bayer έναντι 63 δις. δολαρίων. Η αρμόδια Επιτροπή Εφέσεων -που αποτελείται από …εμπειρογνώμονες των 28 χωρών -μελών της Ε.Ε. και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή- ενέκρινε με την απαιτούμενη ειδική πλειοψηφία την επέκταση της αδείας χρήσης της χημικής ουσίας στην επικράτεια της Ε.Ε. για ακόμη πέντε χρόνια μέχρι το 2023 αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τα ψηφίσματα εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών. Η Γαλλία είναι η μόνη χώρα μέλος που έχει απαγορεύσει από το 2017 την χρήση ζιζανιοκτόνων που περιέχουν γλυφίσατε.

Πρόταση

Α. Η πολιτεία να κάνει δειγματοληπτικούς ελέγχους στα ούρα πολιτών αγροτικών περιοχών ιδιαίτερα στην Κρήτη, σε φρούτα και λαχανικά, στο έδαφος και στο νερό για υπολείμματα γλυφοσάτης.

Β. Να προχωρήσει στην απαγόρευση χρήσης ζιζανιοκτόνων που περιέχουν γλυφοσάτη στο πράσινο σχολείων, παιδικών σταθμών, αθλοπαιδιών ,νοσοκομείων, στους κήπους κατοικιών κλπ.

Γ. Να προχωρήσει με βάση την αρχή της πρόληψης και την αρχή της προφύλαξης στην απαγόρευση της χρήσης ζιζανιοκτόνων που περιέχουν γλυφοσάτη στην επικράτεια, όπως έκανε η Γαλλία.

Δ. Με βάση τις δύο παραπάνω αρχές να προτείνει στην Ε.Ε. την επανεξέταση χρήσης της γλυφοσάτης.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Νίκος Κατσαρός, αναφέρει το εξής:

«Στις 9 Μαρτίου  2019 κατόπιν προσφυγής ευρωβουλευτών όχι Ελλήνων στο ευρωπαϊκό δικαστήριο αυτό αποφάσισε ότι η ευρωπαϊκή αρχή ασφαλείας τροφίμων ήταν υποχρεωμένη να δημοσιοποιήσει όλα τα έγγραφα (κάτι που αρνιόταν μέχρι σήμερα) σχετικά με την επικινδυνότητα τοξικότητα και καρκινογενέσεις από κορυφαίους επιστήμονες και οργανισμούς για να κρίνει η ευρύτερη επιστημονική κοινότητα αλλά και το ευρύτερο κοινό την επικινδυνότητα της γλυφοσάτης.

Αυτό συγχρόνως δείχνει και την υποκρισία του ευρωπαϊκού οργανισμού για την ασφάλεια των τροφίμων ότι ακριβώς έκανε και με τα μεταλλαγμένα που επέτρεψε να επισημαίνονται τα μεταλλαγμένα τρόφιμα όχι όμως και τα προϊόντα ζώων (αυγά, γάλα κλπ) που καταναλώνουν μεταλλαγμένες ζωοτροφές. Προτείνω, η χώρα μας μετά την δημοσιοποίηση των εγγράφων να κάνει επιτροπή αξιολόγησης και να αποφασίσει για την μονομερή απαγόρευση της γλυφοσατης  στην χώρα μας όπως έκανε και η Γαλλία πριν δυο χρόνια. Δυστυχώς στην χώρα μας κανένα Γεωπονικό Πανεπιστήμιο η ερευνητικό κέντρο δεν ασχολήθηκε με την επικινδυνότητα η μη της γλυφοσατης παρόλο που καταναλώνονται περίπου 800 τόνοι ετησίως».

Και καταλήγει: «Εάν σας ενδιαφέρουν οι Κανονισμοί Ασφάλειας Τροφίμων και τα λουκάνικα, φροντίστε να μάθετε πως φτιάχνονται».