Εξουδετέρωσαν το μηχανισμό αντίστασης των κουνουπιών στα εντομοκτόνα

Την απενεργοποίηση του μηχανισμού ανθεκτικότητας που αναπτύσσουν τα κουνούπια στα εντομοκτόνα, κατάφεραν επιστήμονες του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας Ηρακλείου Κρήτης, συμμετέχοντας τα τελευταία χρόνια σε δύο μεγάλα προγράμματα των Bill Gates Foudation και της ΕΕ.

“Το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητάς μας αφορά τα κουνούπια της Αφρικής που είναι φορείς της ελονοσίας”, ανέφερε ο καθηγητής και διευθυντής του Εργαστηρίου Φαρμακολογίας, Ι. Βόντας, μιλώντας στο 19ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο της SOVE που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη. Το Εργαστήριο της Κρήτης συμμετέχει πάνω από μια 10ετία σε προγράμματα του Bill Gates Foudation και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα AvecNet, που επικεντρώνεται στην ανθεκτικότητα των κουνουπιών της Αφρικής, ύψους 12 εκατ. ευρώ.

“Οι πληθυσμοί των κουνουπιών μετά από πίεση που δέχονται από τα εντομοκτόνα αναπτύσσουν κάποιους μηχανισμούς ανθεκτικότητας. Μέσω αυτού του μηχανισμού παράγουν ορισμένα ένζυμα τα οποία είναι ικανά να αποτοξικοποιούν τα φάρμακα, να τα απενεργοποιούν και να τα κάνουν μη αποτελεσματικά”, σημείωσε ο κ. Βόντας.

Στο πλαίσιο αυτό εξήγησε ότι αρχικά στις έρευνες που γίνονται εντοπίζονται αυτά τα ένζυμα και χαρακτηρίζονται με διάφορες μοριακές μεθόδους και στη συνέχεια επιχειρείται η ανάπτυξη των ουσιών εκείνων που παρεμποδίζουν την δράση τους. “Αυτές οι ουσίες-παρεμποδιστές ενζύμων όταν ενσωματώνονται στα σκευάσματα τα καθιστούν και πάλι αποτελεσματικά εναντίον των ανθεκτικών κουνουπιών”, υπογράμμισε.

Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ερευνών από την Κρήτη έχουν συμπεριληφθεί σε μεγάλο πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστήμια, ινστιτούτα αλλά και μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες και συντονίζει στην Αφρική το Innovative Vector Control Consortium. Το πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ κι ένα χρόνο σε μια φτωχή χώρα της Αφρικής, στην Μπουργκίνα Φάσο, αφορά περιοχές με πληθυσμό περίπου 16 εκατομμυρίων και σύμφωνα με τον κ. Βόντα, “στις αρχές του 2016 θα υπάρχουν αποτελέσματα κατά πόσο μειώθηκε η ελονοσία και οι πληθυσμοί των κουνουπιών στη συγκεκριμένη χώρα”.

Το πρόβλημα της ανθεκτικότητας είναι τεράστιο στη μάχη της Αφρικής κατά των κουνουπιών του είδους Αnopheles gamb iae που μεταδίδουν την ελονοσία.”Μέσω των μοριακών διαγνωστικών δίδεται στις φαρμακευτικές εταιρείες η δυνατότητα πρόβλεψης της ανθεκτικότητας και επιλογής εναλλακτικού φαρμάκου ή τροποποίησης”, υπογράμμισε.

Ανθεκτικότητα σε πυρεθροειδή εντομοκτόνα διαπιστώθηκε και σε κουνούπια του είδους Culex pipiens που μελετήθηκαν την περίοδο 2007-2013 στην Κεντρική Μακεδονία. “Ενδεχομένως αυτή η ανθεκτικότητα να σχετίζεται με τις εφαρμογές από την καταπολέμηση της κουνουποκτονίας και από τις γεωργικές εφαρμογές”, ανέφερε ο κ Βόντας.

Ηλεκτροστατικό δίχτυ κατά των κουνουπιών

Ένα ηλεκτροστατικό δίχτυ, με εφαρμογές κατά της αλλεργίας, και εμποτισμένο με χαμηλής τοξικότητας εντομοκτόνο, που σκοτώνει τα κουνούπια, παρουσίασε στο συνέδριο ο Μπαρτ Νόουλς επικεφαλής ερευνητικής ομάδας από την Ολλανδία.

Το δίχτυ, που θεωρείται οικολογικό προϊόν τοποθετείται σε αεραγωγούς κάτω από τις στέγες αφρικανικών σπιτιών και σύμφωνα με τον Νόουλς εξολοθρεύει σε ποσοστό 80% τα κουνούπια χρησιμοποιώντας κατά 90% λιγότερη ποσότητα εντομοκτόνου.

Η εφαρμογή αυτή δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του κοινοτικού project Mosquito Contimination Device, ύψους 5,2 εκατ. ευρώ και στο οποίο με επικεφαλής ολλανδική εταιρεία συμμετείχαν ερευνητικές ομάδες από τις ΗΠΑ, Γερμανία, Βέλγιο και Τανζανία.

Το δίχτυ αυτό, που ενσωματώνεται σε σωλήνες, έχει ήδη τοποθετηθεί σε 2000 κατοικίες στην Τανζανία και στοιχίζει σε μια πενταμελή οικογένεια 25 ευρώ την πενταετία, ποσό πολύ μικρότερο συγκριτικά με τα 100 ευρώ που δαπανώνται ανά έτος για την αντιμετώπισης της ελονοσίας. Η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου προϊόντος για την μείωση της ελονοσίας, θα εκτιμηθεί όπως διευκρίνισε ο κ Νόουλς μετά την εγκατάστασή του σε 4000 σπίτια (20.000 ανθρώπους).

Επιχειρείται η πρόβλεψη επιδημίας

Το πότε μπορεί να ξεσπάσει μια επιδημία, εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, επιχειρεί να απαντήσει μια ερευνητική ομάδα του Κέντρου Ερευνών της ΕΕ (Ispra Ιταλία). Προς αυτήν την κατεύθυνση η ερευνητική αυτή ομάδα, επεξεργάζεται μοντέλα προσομοίωσης που επιχειρούν να προβλέψουν την εξάπλωση μιας λοιμώδους νόσου που μεταδίδεται από έντομα.

Όπως ανέφερε ο καθηγητής, Νικ Στυλιανάκης, στατιστικά στοιχεία και προηγμένα μαθηματικά μοντέλα συνδυάζονται αναζητώντας καταρχήν τους καθοριστικούς παράγοντες και τους μηχανισμούς που διέπουν την μετάδοση στον πληθυσμό, προκειμένου στη συνέχεια να δημιουργηθεί ένα άλλο νέο θεωρητικό μοντέλο που μπορεί να τα περιγράψει και να χρησιμοποιηθεί σε επόμενη επιδημία.

Λαμβάνοντας υπόψιν στοιχεία της “Οικοανάπτυξης ΑΕ” για τους πληθυσμούς κουνουπιών στην Κεντρική Μακεδονία την περίοδο παρουσίας του ιού του Δυτικού Νείλου (μετά το 2010) και τα κλιματολογικά στοιχεία αυτών των ετών, καθώς, και εξειδικευμένες μετρήσεις θερμοκρασίας-υγρασίας-αέρα-εδάφους κ.α., διατυπώθηκε ένα θεωρητικό μοντέλο για την συσχέτιση μιας επιδημίας με τις κλιματολογικές παραμέτρους. “Έτσι επιχειρούμε να απαντήσουμε το πότε μπορεί να ξεσπάσει μια επιδημία”, σημείωσε.