Όταν το ‘επιτρέπεται’ αντικαθιστά το ‘απαγορεύεται’ στην προστασία του περιβάλλοντος

 Κώστας Κασσιός, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ

Αν είχαμε τη δυνατότητα να καταγράψουμε και να απαριθμήσουμε σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο και μέσα από την πολύχρονη και ατέλειωτη νομοθετική παράθεση το πόσες φορές σε λέξεις ή προτάσεις συναντάμε τη λέξη ‘απαγορεύεται’ στα περιβαλλοντικά θέματα, θα μέναμε έκπληκτοι με τον ατέλειωτο αριθμό που θα καταμετρούσαμε. 

Η απαγορευτική διάσταση και διάθεση με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος στις νομοθεσίες , στις συμπεριφορές , στις καθημερινές μας δραστηριότητές συνιστούν ένα κυρίαρχο στοιχείο .Θα ανέμενε λοιπόν κανείς ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά μετά τα τόσα ‘απαγορεύεται’ σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου θα συνέβαλε ώστε ο πλανήτης μας γη να βρίσκονταν σε άριστη κατάσταση αφού το ρήμα ‘απαγορεύεται’ το συνοδεύει πάντα και το ουσιαστικό ‘περιβάλλον’.

Δυστυχώς όμως με όλα αυτά τα απαγορεύεται και με όλες τις νομικές διατάξεις για την επιβολή ποινών στους παραβάτες και τις στρατιές των περιβαλλοντικών ‘φυλάκων’ τα προβλήματα στην προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος αντί να μειώνονται πολλαπλασιάζονται τόσο που ήδη ακουμπούν στα όρια τη ίδιας της ύπαρξής του.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα και η απορία ποιος να είναι ένας από τους λόγους που να κάνει το κοινωνικό σύνολο στην πλειονότητά του που παρά τις απαγορεύσεις και την ποινικοποίηση των περιβαλλοντικών παραβάσεων να μην υπακούει και αντί να προστατεύει να αδιαφορεί ή και ακόμα να καταστρέφει το περιβάλλον?

Πολλοί θα ισχυριστούν ότι η ανυπακοή μπορεί να προκύπτει από την απουσία της κατάλληλης   παιδείας, άλλοι να το αποδίδουν στην περιβαλλοντική άγνοια ή σε παγιωμένες κοινωνικές συνήθειες και καλλιέργειες για το ανεξάντλητο του περιβάλλοντος ενώ άλλοι σε στρεβλές οικονομικές εκτιμήσεις περί αειφορίας.

Ας ανοίξουμε όμως μια παρένθεση και ας δούμε για λίγο την πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος όχι μέσα από το αντικείμενο που είναι η φύση και η προστασία του περιβάλλοντος αλλά μέσα από την ψυχολογία και ψυχοσύνθεση αυτού που μας ενδιαφέρει να τον αποτρέψουμε από το να καταστρέφει αλλά να σέβεται το περιβάλλον. Δηλ. του ανθρώπου, του πολίτη ,του τουρίστα ,του παιδαγωγού κοκ .

Να δούμε δηλ. αν θα μπορούσαμε να αλλάξουμε την συμπεριφορά του , τις απόψεις του , την παιδεία του και γενικότερα να καταστήσουμε τη διάθεσή του φιλικότερη για το περιβάλλον και την προστασία του.

Υπάρχει άραγε κάποιος τρόπος ή κάποια ‘συνταγή πανάκεια’ που να μπορεί να μεταβάλει και να βελτιώνει τον χρήστη άνθρωπο στις αρχές και δυνατότητες της περιβαλλοντικής προστασίας?

Νομίζουμε πως υπάρχει, αν ακριβώς απευθυνθούμε πλέον στον ‘άνθρωπο χρήστη’ και αν αντικαταστήσουμε   τη λέξη ‘απαγορεύεται’ που προκαλεί αντίδραση και αρνητικά αποτελέσματα τη λέξη ‘επιτρέπεται’.

Αν π.χ. αντί του ‘απαγορεύεται’ που σήμερα εφαρμόζουμε το αντικαθιστούσαμε με το ‘επιτρέπεται’ στη δημιουργία οικισμών μέσα σε δασικές εκτάσεις που όμως θα το καθορίζαμε με συγκεκριμένα και σαφή περιβαλλοντικά κριτήρια, ίσως η προστασία των δασών να ήταν αποτελεσματικότερη αντί των πυρκαγιών και εκχερσώσεων. Αν η ίδρυση βιοτεχνιών και βιομηχανιών με ειδικές περιβαλλοντικές προϋποθέσεις συνοδεύονταν από το ‘επιτρέπεται’ ώστε να αντικαθιστά το ‘απαγορεύεται’ ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος θα γινόταν πραγματικότητα. Αν στα σχολεία και γενικότερα στην περιβαλλοντική παιδεία κυριαρχούσαν οι συμβουλές , υποδείξεις και παραδείγματα στο τι ‘επιτρέπεται’ να γίνεται στο περιβάλλον αντί του ‘απαγορεύεται’ θα δημιουργούσαμε μια φιλική αύρα για το περιβάλλον από πολύ νωρίς στους νέους αντί του απωθητικού και συχνά προκλητικού για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία του ‘απαγορεύεται’.

Απαιτείται λοιπόν σήμερα στον 21ο αιώνα που βαδίζουμε ,ενός αιώνα με γεγονός την παγκόσμια ταχύτητα επικοινωνίας μια αλλαγή προσέγγισης του περιβαλλοντικού γίγνεσθαι . Θα πρέπει με καλλίτερη γνώση και εμπειρία πλέον στην αντίδραση της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και αντίληψης και με επίκεντρο τον ‘άνθρωπο’ να αντικαταστήσουμε το ‘απαγορεύεται’ με το ‘ επιτρέπεται’ , ώστε και αυτό ακόμα το Μήλο των Πρωτόπλαστων από το ‘απαγορευμένος καρπός’ με ποινές και συνέπειες παραβατικότητας   να γίνει καρπός ευδαιμονίας και απόλαυσης χωρίς επιπτώσεις με το αν επιτρεπόταν να φαγωθεί!

Τότε είναι σίγουρο ότι και η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος θα γιορτάζεται την 5η Ιουνίου κάθε χρόνο σαν το πανηγύρι της ανθρώπινης κατανόησης και αγάπης για το περιβάλλον με το ‘επιτρέπεται’ αντί της εχθρότητας και της ‘αμαρτίας’ του ‘απαγορεύεται’.