Το χρώμα μωβ όπως ξέρουμε δεν υπάρχει στο ουράνιο τόξο. Δεν υπάρχει το «P» (purple) στο ROYGBIV, που είναι το αρκτικόλεξο για την ακολουθία αποχρώσεων ενός ουράνιου τόξου: κόκκινο (Red), πορτοκαλί (Orange), κίτρινο (Yellow), πράσινο (Green), μπλε (Blue), λουλακί (Indigo) και βιολετί (Violet).
Το βιολετί πάλι δεν είναι το ίδιο με το μωβ. Στην πραγματικότητα, το βιολετί (μαζί με όλα τα άλλα χρώματα του φυσικού ουράνιου τόξου) έχει κάτι που το μωβ δεν έχει – το δικό του μήκος κύματος φωτός.
Ο εγκέφαλος δημιουργεί το μωβ χρώμα
Γιατί συμβαίνει αυτό; Τα μήκη κύματος του κόκκινου και του μπλε (ή του βιολετί) είναι δύο αντίθετα άκρα του φάσματος. Όταν βλέπετε και τα δύο αυτά μήκη κύματος στο ίδιο σημείο, τα μάτια και ο εγκέφαλός σας δεν ξέρουν πώς να τα διαχειριστούν, οπότε αντισταθμίζουν και τα συγκρουόμενα μήκη κύματος καταχωρούνται ως το χρώμα που ονομάζουμε «μωβ». Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει.
Ορατό φάσμα φωτός και περιορισμοί
Το ορατό φάσμα φωτός που ανιχνεύεται από τα ανθρώπινα μάτια καλύπτει μόνο ένα μικρό ποσοστό του μήκους κύματος (0,0035%, για την ακρίβεια).
Αυτά τα χρώματα γίνονται διαθέσιμα σε εμάς μέσω εκατομμυρίων πυκνά συσσωρευμένων φωτοϋποδοχέων που ονομάζονται «κώνοι», οι οποίοι ανταποκρίνονται στο φως που φτάνει στον αμφιβληστροειδή μας.
Μπορούμε να δούμε μόνο τα χρώματα που έχουν μήκη κύματος κατάλληλα για να αντιδράσουν οι κώνοι μας (μεταξύ 350 και 750 νανομέτρων). Γι’ αυτό δεν μπορούμε να αντιληφθούμε την «υπεριώδη» ή την «υπέρυθρη ακτινοβολία»-τα μήκη κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι πολύ μικρά για να τους ανιχνεύσουν οι κώνοι μας και τα μήκη κύματος της υπέρυθρης ακτινοβολίας είναι πολύ μεγάλα.
Οι κώνοι δεν «βλέπουν» τα χρώματα από μόνοι τους, αλλά στέλνουν ηλεκτρικά σήματα μέσω του οπτικού νεύρου σε ένα μέρος του εγκεφάλου που λέγεται «θάλαμος», όπου τα σήματα τίθενται σε επεξεργασία.
Μόλις αναλυθούν τα σήματα, αποστέλλονται στον «οπτικό φλοιό», ο οποίος αναλύει πόσοι κώνοι ενεργοποιήθηκαν από ένα μήκος κύματος φωτός, καθώς και τη δύναμη του σήματος από κάθε τύπο κώνου (και τύπο χρώματος). Ο εγκέφαλος στη συνέχεια καθορίζει ποιο χρώμα βλέπετε συγκρίνοντας τις διαφορές στην ένταση του σήματος, επιτρέποντάς μας να δούμε έως και ένα εκατομμύριο χρώματα.
Το μωβ χρώμα και η σύνθεση από αντίθετα μήκη κύματος
Το πρόβλημα με το μωβ είναι ότι δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένα χρώμα από μήκη κύματος που βρίσκονται σε αντίθετα άκρα του φάσματος. Το μικρότερο μήκος κύματος που ανιχνεύεται από τους κώνους «S» (το «βιολετί» φως) δεν έχει καμία επικάλυψη με το μεγαλύτερο μήκος κύματος που ανιχνεύεται από τους κώνους «L» (το «κόκκινο» φως).
Για να το αντισταθμίσει αυτό, ο εγκέφαλος «κλείνει» το φάσμα σε έναν κύκλο, κάνοντάς τα δύο άκρα να συναντηθούν στο μωβ. Είναι μια «ψευδαίσθηση» φυσικής και νευροεπιστήμης που μας κάνει να πιστεύουμε ότι βλέπουμε ένα «μη φασματικό» χρώμα.
Η κουλτούρα και το μωβ
Παρά το γεγονός ότι είναι μια κατασκευή του εγκεφάλου μας, περισσότερο σαν «χρωστική» – το μωβ έχει κερδίσει μια πλούσια φήμη ως το χρώμα της «βασιλικής» καταγωγής, της «ευγενείας», της «δύναμης», της «πολυτέλειας», της «αφοσίωσης», του φεμινισμού, του «μυστηρίου» και της «μαγείας». Ίσως η πιο κατάλληλη συσχέτιση να είναι η τελευταία.
