Αν γυρίσουμε πίσω στους αιώνες θα διαπιστώσουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν αντιμετώπιζαν ζητήματα υγείας, όπως η άνοια. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το προσδόκιμο ζωής ήταν πολύ μικρότερο από το σημερινό, οπότε η ύπουλη αυτή ασθένεια δεν έβρισκε χώρο για να αναπτυχθεί!
Είναι όμως αυτός ο λόγος που οι αρχαίοι Έλληνες δεν βασανίζονταν από την άνοια; Ή υπάρχουν και άλλα δεδομένα;
Σήμερα αναγνωρίζουμε τα γηρατειά ως τον μεγαλύτερο “σύμμαχο” για την άνοια, κάτι που οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν την …τύχη ή την ατυχία να βιώσουν, αφού εκείνα τα χρόνια η γήρανση του πληθυσμού δεν υπήρχε ως φαινόμενο!
Κάποιοι πάντως, σύμφωνα με την ιστορία, είχαν την ευκαιρία να ζήσουν και να κλείσουν ακόμη και τα 100 τους χρόνια, άρα θα υπέθετε κανείς ότι θα βίωναν και τις συνέπειες του γήρατος στον οργανισμό τους, και μπορεί να υπέφεραν και από άνοια. Δηλαδή, την ασθένεια που πιστεύεται πως προκαλείται από μια ανώμαλη συσσώρευση πρωτεϊνών γύρω από τα εγκεφαλικά κύτταρα με την πάροδο του χρόνου.
Μελέτη άλλωστε, είχε αποκαλύψει πως η άνοια υπήρχε πολύ πριν αποκτήσει όνομα, με τους αρχαίους Αιγύπτιους να καταγράφουν συνθήκη εξασθένησης της μνήμης σε ανθρώπους που είχαν γεράσει. Οι αρχαίοι Έλληνες πάντως δεν φαίνεται να αντιμετώπισαν ποτέ την άνοια πρόσωπο με πρόσωπο.
Η αποκάλυψη για την εξαίρεση των αρχαίων Ελλήνων
Η τελευταία σχετική εργασία μελέτησε αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά ιατρικά κείμενα με αναφορές για φθορά νοητικών λειτουργιών. Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο Journal of Alzheimer’s Disease και υποδηλώνουν πως η ασθένεια που απασχολεί πια περισσότερους από 55.000.000 ανθρώπους παγκοσμίως, ενώ κάθε χρόνο δίνει σχεδόν 10.000.000 νέα περιστατικά, ήταν σπάνια πριν 2.000 με 2.500 χρόνια.
Τότε δηλαδή, που το προσδόκιμο ζωής ήταν από τα 20 έως τα 35 έτη, όπως έχουν ‘αποκαλύψει’ ευρήματα σε νεκροταφεία και τάφους αρχόντων που έχουν μελετηθεί.
Δεν υπάρχουν ωστόσο, στοιχεία για το προσδόκιμο των σκλάβων εκείνης της εποχής ή των εκπροσώπων κατώτερων κοινωνικών τάξεων.
Επίσης, αρχεία υποδηλώνουν πως ορισμένοι πολιτικοί ρόλοι δίνονταν μόνο σε ανθρώπους που είχαν ‘κλείσει’ τα 40 έτη, ενώ αναφέρονται και κάποιοι που γιόρτασαν τα 100α τους γενέθλια.
Σημειώνεται ότι τα αρχαία κείμενα που μελετήθηκαν ήταν ελληνορωμαϊκών συγγραφέων, από τον 8ο πΧ αιώνα έως τον 3ο αιώνα. Μεταξύ τους ήταν αυτά του Ιπποκράτη και των ακολούθων του. Υπήρχαν αναφορές σε παθήσεις των ηλικιωμένων (60ρηδων), όπως η κώφωση, η ζάλη και οι πεπτικές διαταραχές, αλλά όχι στην απώλεια μνήμης.
Αρχαία Ελλάδα-Τι δείχνει η μελέτη για την άνοια σε εκείνη την εποχή
Στη δημοσίευση της έρευνας αναφέρεται πως «καμία αρχαία περιγραφή της γνωστικής απώλειας δεν είναι ισοδύναμη με τα σύγχρονα κλινικά δεδομένα. Ο όρος ‘άνοια’ χρησιμοποιήθηκε περιστασιακά στην αρχαιότητα, αλλά δεν συνδεόταν πάντα με το γήρας.
Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ανέμεναν πνευματική ικανότητα πέραν της ηλικίας των 60 ετών. Αν και αναγνωρίστηκε κάποια απώλεια μνήμης, βρήκαμε μόνο τέσσερις αναφορές σοβαρής γνωστικής απώλειας που μπορεί να αντιπροσωπεύουν το Αλτσχάιμερ».
Όπως δήλωσε στο HealthDay ο Caleb Finch, επικεφαλής ερευνητής καθηγητής στη Γεροντολογική Σχολή Leonard Davis του University of Southern California «oι αρχαίοι Έλληνες είχαν πάρα πολύ λίγες αναφορές για κάτι που μοιάζει με ήπια γνωστική εξασθένηση.
Δεν παρατηρήθηκε κάτι που να πλησιάζει σε μεγάλη απώλεια μνήμης, ομιλίας και συλλογισμού -που προκαλούνται από το Αλτσχάιμερ και άλλους τύπους άνοιας».
Μια αναφορά που γίνεται στην αρχαία Ελλάδα είναι από τον Ιπποκράτη. Οι κοορτείς του περιείχαν λίγες μόνο περιγραφές ήπιας γνωστικής εξασθένησης σε ηλικιωμένους.
«Όταν φτάσαμε όμως, στους Ρωμαίους, ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις αναφορές εγκεφαλικών προβλημάτων που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας, χωρίς να μπορούμε να πούμε αν είναι Αλτσχάιμερ. Έτσι, εικάζουμε πως υπήρξε μια πρόοδος από τους αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους».
Ως παράδειγμα, έδωσαν οι ερευνητές έναν διάσημο γιατρό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τον Γαληνό, ο οποίος είχε παρατηρήσει πως στην ηλικία των 80 ετών μερικοί ηλικιωμένοι είχαν αρχίσει να δυσκολεύονται να μάθουν νέα πράγματα.
Υπήρχε και αναφορά ενός γερουσιαστή και διάσημου ρήτορα (Valerius Messalla Corvinus) που είχε ξεχάσει το όνομα του, ενώ ο Ρωμαίος λόγιος Κικέρων είχε γράψει πως «η ανοησία των ηλικιωμένων είναι χαρακτηριστικό των ανεύθυνων ηλικιωμένων, αλλά όχι όλων».
«Τα παλιά αρχεία επικεντρώνονται στις σωματικές αδυναμίες του γηράσκοντος πληθυσμού, αλλά δεν περιγράφουν συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ ή την άνοια -όπως είναι η απώλεια της μνήμης και της ομιλίας».
Οι “εχθροί” της πνευματικής διαύγειας
Οι τρέχουσες θεωρίες που αφορούν την άνοια, περιγράφουν ως κύριους εχθρούς την καθιστική ζωή και την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι διαφορετικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες μεταξύ των αρχαίων ημών προγόνων και της αρχαίας Ρώμης, έπαιξαν ρόλο στις διαφορές που παρατηρήθηκαν.
Μαζί με την περισσότερη ρύπανση -προϊόν της αύξησης των κατοίκων στις ρωμαϊκές πόλεις- όπως διαβάσατε ήδη, οι Ρωμαίοι εκτίθενταν -προφανώς εν αγνοία τους- σε νευροτοξικό μόλυβδο (μέσω της χρήσης σκευών μαγειρέματος και σωλήνων νερού) και ενός πρόσθετου μολύβδου (οξικό μόλυβδο) που έκανε πιο γλυκό το κρασί τους.
«Ζουν υπό συνθήκες υψηλής θνησιμότητας από συχνές λοιμώξεις και ελάχιστες καρδιαγγειακές παθήσεις με σωματικά απαιτητικές ζωές» όπως αναφέρει η δημοσίευση της πρόσφατης μελέτης.
Οι Tsimane εμφανίζουν αυξημένη ήπια γνωστική εξασθένηση μετά την ηλικία των 60 ετών και οι λίγες περιπτώσεις άνοιας, δεν είναι κλινικά σύμφωνες με το Αλτσχάιμερ.
Τα ποσοστά άνοιας για άτομα 65 ετών και άνω είναι μόλις 1%, γεγονός που ενισχύει τη θεωρία που θέλει την καθιστική ζωή και την ατμοσφαιρική ρύπανση να είναι σημαντικοί παράγοντες για τη γνωστική έκπτωση.
Η μελέτη ολοκληρώνεται με την επισήμανση πως «περαιτέρω ιστορική ανάλυση μπορεί να διατυπώσει κρίσιμες υποθέσεις σχετικά με τη νεωτερικότητα του υψηλού επιπολασμού της άνοιας».
με Αριθμό Μητρώου 12691
