Τέλος στο καθεστώς “ομηρίας” 7 εκατ. στρέμματα-Εκτός δασικών εκτάσεων υπαγορεύει η απόφαση του ΣτΕ  

Η απόφαση αυτή έρχεται να αναιρέσει ουσιαστικά όλα όσα η μέχρι πρότινος νομοθεσία περιέγραφε, σύμφωνα με την οποία εκατομμύρια στρέμματα γης εντάσσονταν με βάση τα γνωρίσματα της βλάστησης τους στη συνταγματική προστασία των δασικών εκτάσεων και στα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του δημοσίου.

Έτσι, τα φρύγανα και οι ασπάλαθοι, σύμφωνα με την τελευταία απόφαση του ΣτΕ, δεν δύναται να χαρακτηρίζονται πλέον δασική έκταση, αλλά απλώς χορτολιβαδική. Κι αυτό, γιατί σύμφωνα με τη δασική επιστήμη, αυτού του είδους η βλάστηση δεν αποτελεί βασικό συστατικό συγκρότησης δασικού οικοσυστήματος. Το σκεπτικό της απόφασης στηρίζεται στο γεγονός ότι τα φρύγανα-αν και έχουν ξυλώδη κορμό-δεν αποδίδουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα συνέθεταν την εικόνα του δέντρου, άρα και μίας δασικής έκτασης.

Σύμφωνα με την απόφαση του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ, που αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του, η προσφυγή φορέων των δασολόγων και γεωτεχνικών απορρίφθηκε, βάζοντας μία τελεία σε έναν χρόνιο αντίλογο με το ΥΠΕΝ. Υπό τη σκιά αυτής της απόφασης ανοίγει παράλληλα μία νέα συζήτηση γύρω από το ζήτημα της αναγνώρισης δικαιωμάτων ιδιωτών αλλά  Δημοσίου στους Δασικούς Χάρτες.

Σε κάθε περίπτωση η απόφαση αυτή του ΣτΕ αναμένεται να αποτελέσει «μπούσουλα» προκειμένου να αναμορφωθούν οι δασικοί χάρτες της χώρας σε μία νέα βάση δεδομένων,  απελευθερώνοντας παράλληλα πάνω από 7 εκατ. στρέμματα που βρίσκονταν για αρκετές δεκαετίες σε καθεστώς «ομηρίας».

Ποια τα βασικά γνωρίσματα της απόφασης του ΣτΕ

Συγκεκριμένα , σύμφωνα με την απόφαση του  Ε΄ τμήματος του ΣτΕ, που έκρινε ως «μη δασικές τις φρυγανώδεις εκτάσεις»:

-Βγαίνουν οριστικά εκτός δασικών χαρτών χιλιάδες στρέμματα κυρίως στην Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου αλλά και σε πολλές ακόμη περιοχές της Ελλάδας.

-Αποχαρακτηρίζονται οι εκτάσεις, οι οποίες είχαν χαρακτηριστεί δασικές λόγω της κάλυψής τους με ασπάλαθους και φρύγανα.

-Ισχυροποιείται η υπουργική απόφαση του ΥΠΕΝ, με την οποία ο αρμόδιος υφυπουργός Γιώργος Αμυράς αποδέχθηκε γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβούλιου Δασών (ΤΣΔ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ότι οι εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα και ασπάλαθους δεν συγκεντρώνουν τα κριτήρια, ώστε να χαρακτηρίζονται δάση ή δασικού χαρακτήρα.

Σημειώνεται ότι η απόφαση αυτή, μέχρι την εκδίκασή της υπόθεσης από το ΣτΕ ήταν ευάλωτη και δεν είχε ληφθεί υπόψη  από τις Δασικές Υπηρεσίες στις αναρτήσεις των Δασικών Χαρτών, που είναι πλέον προς αναμόρφωση αλλά και εξέταση χιλιάδων αντιρρήσεων σε νέα βάση.

Η απόφαση του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ

Η απόφαση του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ (ΣτΕ Ε΄ 725/2023), που εκδικάστηκε με πρόεδρο  την Π. Καρλή και εισηγητής τον  Σύμβουλο Επικρατείας Χρ. Ντουχάνη, η οποία έκρινε ως «μη δασικές τις φρυγανώδεις εκτάσεις» στην περίληψη της, όπως αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του ΣτΕ αναφέρει τα ακόλουθα:

-«Με την 725/2023 απόφαση του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι κατά το Σύνταγμα και το νόμο, ως βλάστηση που προσδίδει σε ορισμένη έκταση δασικό χαρακτήρα με τις νόμιμες συνέπειες, δηλαδή ως δασική βλάστηση, νοείται η αποτελούμενη από άγρια ξυλώδη φυτά με τα χαρακτηριστικά του δέντρου ή του θάμνου. Επομένως, άλλης μορφής άγρια βλάστηση, έστω και ξυλώδης, η οποία, όμως, δεν αποτελείται από δέντρα και θάμνους, δεν εμπίπτει στη συνταγματική έννοια του δάσους και της δασικής έκτασης, αν και ο κοινός νομοθέτης μπορεί να υπαγάγει εκτάσεις που καλύπτονται από άλλου χαρακτήρα βλάστηση, όπως η φρυγανώδης, πλήρως ή μερικώς και υπό τις προϋποθέσεις που κρίνει ο ίδιος νόμος, στη δασική νομοθεσία. Κατά συνέπεια, η φρυγανώδης βλάστηση, όπως αυτή οριοθετείται εννοιολογικά από την επιστήμη, δεν αποτελεί δασική βλάστηση, αλλά χορτολιβαδική, και δεν συγκροτεί δασικό οικοσύστημα, ακόμη και αν έχει ξυλώδη κορμό, αφού ο κορμός αυτός δεν έχει τα χαρακτηριστικά που θα προσέδιδαν στο φυτό το χαρακτήρα θάμνου ή δέντρου». 

Σε χρόνια διαμάχη δασολόγοι -ΥΠΕΝ

Το ζήτημα αυτό είχε προκαλέσει όλο αυτό το διάστημα τριγμούς όχι μόνο μεταξύ δασολόγων-υπουργείου Περιβάλλοντος, αλλά και στους κόλπους των δασολόγων. Ωστόσο αυτό που αποτέλεσε και το «έναυσμα», πάνω στην οποία βασίστηκε η απόφαση του ΣτΕ, ήταν η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβούλιου Δασών (ΤΣΔ), που αρχικά ήταν ομόφωνη. Στη συνέχεια βέβαια από την γνωμοδότηση αυτή αποσύρθηκε η υπογραφή του Δρ Γεώργιου Καρέτσου, μέλους της πενταμελούς σύνθεσης του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, ο οποίος διαφοροποιήθηκε από την υπόλοιπη επιτροπή. Ο ίδιος, επικαλούμενος την πάγια επιστημονική του άποψή, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι: …Τα φρυγανικά οικοσυστήματα είναι ότι, αποτελούν όψεις υποχώρησης των δασών και η ευχερής διασπορά του ασπαλάθου σε τέτοιες περιπτώσεις, φανερώνει την αμυντική αντίδραση της φύσης απέναντι στην υπερβόσκηση, που ασκείται από αιώνων στις περιοχές αυτές. Θεωρώ ότι, σοφά ο νομοθέτης προέβλεψε την προστασία τους και οποιαδήποτε άρση της δασικής μορφής, ενέχει τον κίνδυνο της απώλειας του χαρακτήρα μεγάλων δημοσίων εκτάσεων φρυγανικών σχηματισμών με τη συμμετοχή, έστω και μόνο του ασπαλάθου (πράγμα αμφίβολο), ο οποίος ουδέποτε αμφισβητήθηκε ότι αποτελεί δασικό, θαμνώδες είδος».

Από τη πλευρά τους οι Δρ. Νικήτας Φραγκισκάκης και Νικόλαος Μπόκαρης  εκπρόσωποι φορέων δασολόγων  (ΓΕΩΤΕΕ, ΠΕΔΔΥ) είχαν δηλώσει ότι:  «η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με αριθμό ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/35724/2004/16-4-21, με την οποία έγινε αποδεκτή η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών, δεν μπορεί από μόνη της να παράγει εφαρμοστέο δίκαιο και να τροποποιήσει το σχετικό με αριθμό  32/2016 Προεδρικό Διάταγμα και αυτό πρέπει να αποτελέσει άμεσα αντικείμενο της διοίκησης και της εκτελεστικής εξουσίας που θα πρέπει να επανεξετάσει στη βάση της επιστήμης της δασικής οικολογίας και την κανονικότητας του Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα». Εξέφρασαν δε την πεποίθηση ότι «Το ΥΠΕΝ προκειμένου να μειώσει τις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται από ομάδες θιγόμενων πολιτών σε διάφορες περιοχές της Χώρας μετά την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, που αφορούν κυρίως τον αποδιδόμενο από τους δασικούς χάρτες χαρακτηρισμό εδαφών ως δασικού χαρακτήρα (Δασών ή δασικών εκτάσεων), επέλεξε να προχωρήσει σε μια «εννοιολογική διολίσθηση» δηλαδή σε περιορισμό – έκπτωση των ειδών που συγκαταλέγονται στην άγρια ξυλώδη βλάστηση (που προστατεύονται από το σύνταγμα) και εξαιρεί αυθαίρετα τον ασπάλαθο (Calycotome villosa) από την συνεισφορά του ως είδος στην δημιουργία οργανικής ενότητας που με την αλληλεπίδραση του με την υπόλοιπη χλωρίδα και πανίδα δημιουργούν δασοβιοκοινότητα και δασογενές περιβάλλον (δηλαδή το δασικό χαρακτήρα των εκτάσεων)».

«Χαμόγελα» στο ΥΠΕΝ

Με θετικό μάτι υποδέχθηκε την γνωμοδότηση του ΣτΕ η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, με τον υφυπουργό Γιώργο Αμυρά να κάνει λόγο για  «νομοθέτηση για κάτι που «καίει» πάρα πολύ κόσμο: τους δασωθέντες αγρούς. Χωράφια που καλλιεργούσαν οι παππούδες μας και φαίνεται αυτό από τις αεροφωτογραφίες πχ. του 1946, αλλά στην συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και «δασώθηκαν», πλέον αποχαρακτηρίζονται από δασικά». Όπως ο ίδιος επεσήμανε «έτσι, 7 εκατομμύρια στρέμματα θα επανέλθουν ως αγροτικές εκτάσεις και δεν θα είναι πλέον δασικές. Υπήρχαν χωράφια που είχαν μόνο ασπάλαθους, με ύψος 20 εκατοστών και τίποτα άλλο και θεωρούνταν δασικά. Με αποφάσεις των αρμόδιων οργάνων, αυτό αλλάζει».