Μετρό Θεσσαλονίκης: Εντυπωσιακός φωτισμός θα αναδείξει τα αρχαιολογικά ευρήματα

Στην τελική ευθεία με βούλα και υπογραφή του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) που ενέκρινε τις μελέτες φωτισμού  αλλά και τα γυάλινα στέγαστρα  για την ανάδειξη και προστασία  των σπουδαίων αρχαιοτήτων  που αποκαλύφθηκαν  στη διάρκεια κατασκευής των σταθμών «Αγία Σοφία» και «Βενιζέλου», εισέρχεται το  Μετρό Θεσσαλονίκης. Με τον τρόπο αυτό, το υπουργείο επιτυγχάνει όχι μόνο τη διάσωση των τεκμηρίων της ιστορικής διαχρονίας της πόλης, αλλά και αναδεικνύει τις αρχαιότητες, με σύγχρονες και σε πολλές περιπτώσεις πρωτότυπες λύσεις, δημιουργώντας αρχαιολογικούς χώρους, εντός του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.

Με τις εγκριθείσες μελέτες φωτισμού για την ανάδειξη των αρχαιοτήτων στον Σταθμό «Αγία Σοφία» και της κατασκευής στεγάστρων στον Σταθμό «Βενιζέλου», που εκπονήθηκαν από την Αττικό Μετρό σε στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, πετυχαίνουμε την ανάδειξη και τη νοηματική ενδυνάμωση των αρχαιολογικών χώρων, με τρόπο απολύτως τεκμηριωμένο, λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό, αρχιτεκτονικό, αλλά και το αστικό πλαίσιο, στο οποίο εντάσσονται, δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.

«Συγχρόνως, αναβαθμίζουμε τον περιβάλλοντα χώρο των σταθμών και την οπτική συσχέτισή τους με τα υφιστάμενα μνημεία της Θεσσαλονίκης», ανέφερε χαρακτηριστικά προσθέτοντας ότι το υπουργείο Πολιτισμού,  συστηματικά και εντός του χρονοδιαγράμματος, προχωρεί στην ολοκλήρωση ενός εξαιρετικά σύνθετου αρχαιολογικού έργου, στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, που όμοιό του δεν έχει υλοποιηθεί, ως τώρα.

Όπως τόνισε η υπουργός πολιτισμού, «χάρη στις επίπονες και εντατικές προσπάθειες της ομάδας εργασίας, υπό τον συντονισμό των αρμόδιων διευθύνσεων του υπουργείου, δείχνουμε έμπρακτα τον σεβασμό μας στο παρελθόν της Θεσσαλονίκης και αποδεικνύουμε ότι με τις συγκεκριμένες επιλογές μας, με γνώση και αφοσίωση, αρχαία και Μετρό μπορούν να συνυπάρξουν».

Ουσιαστικά διασώζονται  τεκμήρια της ιστορίας 23 αιώνων της Θεσσαλονίκης, αναδεικνύονται οι  αρχαιότητες, με σύγχρονο και πρωτότυπο τρόπο, και αναβαθμίζεται  η όψη κομβικών σημείων του αστικού περιβάλλοντος.

Πολυπληθείς ομάδες εργασίας «υπογράφουν» τις μελέτες φωτισμού

Οι μελέτες για τον φωτισμό ανάδειξης των αρχαιοτήτων στον Σταθμό «Αγία Σοφία» και κατασκευής στεγάστρων προστασίας, στον Σταθμό «Βενιζέλου», έτυχαν της θετικής γνωμοδότησης από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Οι βασικές αρχές σχεδιασμού, οι προδιαγραφές για την εκπόνηση και των δύο μελετών, καθώς η παρακολούθηση της εξέλιξής τους, καθορίστηκε από ομάδες εργασίες αποτελούμενες από στελέχη της Αττικό Μετρό και εξωτερικούς συνεργάτες, στελέχη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και των πέντε αρμοδίων Διευθύνσεων του ΥΠΠΟΑ υπό την συντονιστική ευθύνη των Διευθύνσεων Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων. Η πρώτη μελέτη αφορά στον σχεδιασμό των στεγάστρων προστασίας στη βόρεια και νότια είσοδο του Σταθμού «Βενιζέλου» που χωροθετείται στην συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου. Η ανάγκη για την κατασκευή στεγάστρων στις εισόδους του Σταθμού προέκυψε εξαιτίας των αρχαιολογικών ευρημάτων που ήλθαν στο φως κατά τη διάρκεια κατασκευής του Σταθμού. Συγκεκριμένα, για τη θέαση των Αρχαιοτήτων δημιουργήθηκε επίπεδο αρχαιολογικού χώρου, οπότε και κατέστη αναγκαία η στέγαση των εισόδων στο επίπεδο της οδού.

Σταθμός «Βενιζέλου»:  ο μεγαλύτερος διεθνώς αρχαιολογικός χώρος ενταγμένος σε κοινωφελές έργο

Ο σχεδιασμός των στεγάστρων έγινε έτσι ώστε να είναι όσο πιο διακριτικά και διάφανα, λόγω της γειτνίασης τους με τα σημαντικά όμορα αρχαιολογικά μνημεία της Θεσσαλονίκης του 15ου αι., το Τζαμί «Χαμζά Μπέη» και το «Μπεζεστένι». Στο πλαίσιο αυτό προκρίθηκε η δημιουργία κεκλιμένων στεγάστρων με γυάλινη κατασκευή για να εξασφαλίζεται εκτός από την προστασία των χώρων του Σταθμού και του αρχαιολογικού χώρου, η απρόσκοπτη θέαση των παρακείμενων μνημείων χωρίς να δημιουργείται οπτικό εμπόδιο στη θέαση τους. Στον «Σταθμό Βενιζέλου» δημιουργείται ο μεγαλύτερος διεθνώς αρχαιολογικός χώρος ενταγμένος σε κοινωφελές τεχνικό έργο.

Η δεύτερη εγκεκριμένη μελέτη για τον Σταθμό «Αγία Σοφία», αφορά στον φωτισμό ανάδειξης των αρχαιοτήτων στη βόρεια και νότια είσοδο του Σταθμού, του στεγάστρου στη βόρεια είσοδο και της πλατείας Μακεδονομάχων. Η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί συνέχεια της εγκεκριμένης μελέτης για τη διαμόρφωση της βόρειας εισόδου του Σταθμού και την εγκατάσταση στεγάστρου στον χώρο αρχαιοτήτων, αλλά και της επανατοποθέτηση τμήματος της μαρμαρόστρωτης πλατείας και του στυλοβάτη στη νότια είσοδο του Σταθμού.

Οι βασικές αρχές σχεδιασμού του φωτισμού

Ο φωτισμός ανάδειξης του Σταθμού, αλλά και της πλατείας είναι διακριτικός ώστε να μην ανταγωνίζεται τον φωτισμό των αρχαιολογικών ευρημάτων, διατηρώντας, ωστόσο, ακέραιο το ενδιαφέρον των περαστικών. Στην πλατεία, ο λειτουργικός φωτισμός θα περιορισθεί στις οδεύσεις, σε προτομές και σε συγκεκριμένα στοιχεία της φύτευσης, οριοθετώντας έτσι τον χώρο.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε θετικά για τις μελέτες προστασίας, στερέωσης, συντήρησης επιφανειών, αποκατάστασης και ανάδειξης των αρχαιοτήτων στον Σταθμό «Αγία Σοφία», καθώς και για τις ηλεκτρομηχανολογικές και αρχιτεκτονικές μελέτες για τη διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου του κελύφους, που περιβάλλει τις αρχαιότητες, στον Σταθμό «Βενιζέλου». Η εκπόνηση των μελετών για τις αρχαιότητες στον Σταθμό «Αγία Σοφία», όπως και όσων μελετών προηγήθηκαν για τον ίδιο σταθμό (επανατοθέτηση του κρηναίου οικοδομήματος, κατασκευή στεγάστρου προστασίας των αρχαιοτήτων, κατασκευή διαδρόμου θέασης και κλίμακας καθόδου στο επίπεδο των αρχαιοτήτων για τη συντήρησή τους και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου), αποτέλεσε αντικείμενο επεξεργασίας, επίσης, κοινής ομάδας εργασίας.

Επιπλέον, οι αρχαιότητες που προέρχονται από τις ανασκαφές του Μετρό Θεσσαλονίκης θα φιλοξενηθούν σε δύο μουσεία, στο κτήριο Crossover στο «Σταθμό Σιντριβάνι» και σε ένα εκ των κτηρίων στρατωνισμού στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά.

 Στον σταθμό «Σιντριβάνι» ξαναζωντανεύει η οικοδομική  ιστορία  23 αιώνων της  Θεσσαλονίκης

Το μουσείο στο κτίριο του Crossover, το οποίο κατασκευάστηκε στο πλαίσιο των υποδομών του Μετρό, έχει ως κύριο άξονα αφήγησης την πολεοδομική εξέλιξη της πόλης, κατά μήκος της κεντρικής αρτηρίας της. Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί θα λειτουργεί αυτόνομα και, συγχρόνως, παράλληλα με το μουσείο, το οποίο διαμορφώνεται για να λειτουργήσει στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά, με αρχαιότητες από τις ανασκαφές του Μετρό.

Το κτίριο, στη διασταύρωση των τροχιογραμμών στον Σταθμό «Σιντριβάνι», προορίζεται να λειτουργήσει ως σύγχρονος μουσειακός χώρος έκθεσης και αποθήκευσης για τις αποσπασμένες αρχαιότητες και για ένα μέρος από τα 300.000 κινητά ευρήματα των ανασκαφών του Μετρό.  Η εγκριθείσα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο προωθημένη αρχιτεκτονική προμελέτη περιλαμβάνει όλες τις αναγκαίες τροποποιήσεις και προσθήκες για το κτίριο και τον περιβάλλοντα χώρο του. Όπως δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «το κτίριο στον Σταθμό “Σιντριβάνι” αποτελεί το ένα από τα δύο μουσεία που πρόκειται να φιλοξενήσουν τις αρχαιότητες που προέρχονται από τις ανασκαφές του Μετρό.

Το μουσείο, στο Crossover, αναδεικνύει την πολεοδομική εξέλιξη στο παλίμψηστο της Θεσσαλονίκης και συλλειτουργεί ως σύνολο με το μουσείο που προετοιμάζεται στο κτίριο του στρατωνισμού, στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά». Το κτίριο στον Σταθμό “Σιντριβάνι” αποτελεί τον ιδανικό χώρο για την ανάδειξη των αποσπασμένων αρχαιοτήτων από το σύνολο των ανασκαφών. Πρόκειται για πολύτιμο υλικό –τεκμήριο της ιστορίας της Θεσσαλονίκης–, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα προσέγγισής της μέσα από τις υποδομές της αρχαίας πόλης, τα δημόσια δίκτυα, την τεχνολογία των κατασκευών και την οικοδομική της ιστορία.