Ὁμιλεῖτε Ἑλληνικά;

Του Κώστα Δούκα

Η ΔΟΤΙΚΗ ΠΟΥ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕ ΤΟ ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟ ΖΕΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕΙ.

ΠΑΡΑΒΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ.

Ὃσοι διαβάζετε τά ἂρθρα μου, θά ἒχετε διαπιστώσει ὃτι συντάσσω τά κείμενά μου στό πολυτονικό καί στήν σωστή ἑλληνική γλῶσσα. Κι αὐτό τό κάνω ἐπειδή δύο γενεές ἀνθρώπων, ἀπό τήν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ ἒχουν γλωσσικό ἒλλειμμα καί ἡ ὁμιλία καί τά γραπτά γίνονται κάθε χρόνο φτωχώτερα καί πιό ἀξιοθρήνητα, ἐνῶ εἶναι διάχυτα πλέον τά πειστήρια τῆς γλωσσικῆς μας ἀφασίας, βοηθούντων καί τῶν greeklish.

Τό κατάντημα αὐτό εἶχε γίνει ἢδη ἀντιληπτό ἀπό τά πρῶτα χρόνια καθιέρωσης τοῦ μονοτονικοῦ, σέ σημεῖο μάλιστα πού ἀκόμη καί ἡ σοβαρή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ εἶχε ἐξαγγείλει ὃτι θά ἐπέστρεφε στό πολυτονικό, ἀλλά τελικά φαίνεται ὃτι ἐπεκράτησαν «ψυχραιμότερες» σκέψεις καί τό σχέδιο ναυάγησε. Ἒτσι, μόνο ἡ ΕΣΤΙΑ διατηρεῖ τό πολυτονικό ἀπό ὁλόκληρο τόν Ἑλληνικό Τύπο , πού παραδόξως κατά τό πλεῖστον φέρει…ξενικούς τίτλους, πλήν τῶν παλαιοτέρων ἱστορικῶν ἐφημερίδων, διασώζοντας μία γλωσσική παράδοση 2.500 ἐτῶν.

Καί βλέπουμε σήμερα τά ἀποτελέσματα τοῦ μονοτονικοῦ, ἡ καθιέρωση τοῦ ὁποίου ὂχι μόνον ὑπῆρξε ἀνοσιούργημα καί σκάνδαλο ὀλκῆς, ἀλλά καί ἀντισυνταγματικό, ἀφοῦ ἡ κυβέρνηση τοῦ ΠΑΣΟΚ πού τό καθιέρωσε δέν ρώτησε τόν λαό διά δημοψηφίσματος. Τό σχετικό ν)δ εἰσήχθη πρός συζήτηση σέ θέμα νόμου μέ τήν μέθοδο τῆς «προσκολλήσεως» σέ ἂσχετο θέμα νόμου. Καί εἰσήχθη πρός ψήφιση τίς μεταμεσονύκτιες ὧρες, ὃταν ἡ πλειονότητα τῶν βουλευτῶν ἀπουσίαζε. Καί ἀκόμη εἰσήχθη πρός ψήφιση αἰφνιδίως κι αὐτό ἒγινε ἐκ τοῦ πονηροῦ, διότι ἂλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ ἀναγνώριση μιᾶς πραγματικότητας πού ὑπάρχει καί λειτουργεῖ, ὃπως ἒγινε μέ τήν δημοτική γλῶσσα (πού τελικά εἶναι μικτή μέ τήν ἀνάμιξη πολλῶν ἀρχαίων λέξεων καί ἐκφράσεων), κι ἂλλο ἡ αὐταρχική ἐπιβολή μιᾶς ἀνύπαρκτης πραγματικότητας.

Γιά τήν ἐπιβολή τοῦ μονοτονικοῦ κατεστράφησαν χιλιάδες χιλιάδων ἐκπαιδευτικῶν βιβλίων, πού ἦσαν γραμμένα στήν δημοτική ἀλλά σέ πολυτονικό καί ξαναστοιχειθετήθηκαν μονοτονικά, ἐνῶ τρομοκρατήθηκε ὁλόκληρος ὁ δημόσιος τομέας, καί ἰδιαίτερα ὁ ἐκπαιδευτικός, μή τυχόν καί ὑπάρξει ἀντίδραση καί δέν ἐφαρμοσθεῖ τό μονοτονικό. Καί βλέπουμε σήμερα τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα: Ἡ σορός, πού σημαίνει φέρετρο, νεκρική λάρνακα, «πολιτογραφήθηκε» ὡς πτῶμα. Ἑλληνοφανεῖς λέξεις προστίθενται καθημερινά στό λεξιλόγιο τῶν Ἑλλήνων, ἐνῶ εἶναι σόλοικες καί ἀνύπαρκτες, ὃπως: Ὑπερβαρότητα, ἐπαναληψιμότητα, εὐθραυστότητα, ἐνεργότητα, τοῦ διεθνές δικαίου, οἱ πληγέντες ἐπιχειρήσεις, τίς ἑπομένες ἡμέρες, οἱ εὒζωνες (ἀντί οἱ εὒζωνοι, εὒζωνες εἶναι οἱ γυναῖκες), τοῦ αὒξων ἀριθμοῦ, ὃλοι εἶναι ἀπών κλπ.

Τό τελικό σῖγμα κόβεται αὐθαιρέτως ἀπό τούς ἒχοντες δημόσιο λόγο, ὃπως; ἡ ὁδό, ἡ λεωφόρο, ἡ διεθνή, ἡ συνεπή, ἡ νόσο κλπ.

Περί τῆς δοτικῆς, πού δίνει χρῶμα καί ἐπισημότητα στήν ὁμιλία μας, δέν γίνεται πιά καμμία συζήτηση. Ἁπλῶς τήν ἀφήνουν  στήν διακριτική εὐχέρεια τοῦ λαοῦ, πού τήν χρησιμοποιεῖ κατά κόρον ἀνά πᾶσα στιγμή στήν καθημερινή του ὁμιλία ὃπως:

Δόξα Σοι ὁ Θεός.

Ἐν ἀνάγκη.

Ἐν πάση περιπτώσει.

Ἐν εὐθέτω χρόνω.

Ἐν τόπω καί χρόνω.

Εἰρήσθω ἐν παρόδω.

Ἐν θερμῶ, ἐν ψυχρῶ.

Ἐν συναυτουργία.

Λόγω τιμῆς.

Ἐν ἀδίκω, ἐν δικαίω.

Ἐν τῶ μέσω.

Ἐν βρασμῶ ψυχῆς.

Ἐν ἀντιθέτω περιπτώσει κλπ.

Μεγαλοδημοσιογράφοι, στήν δοτική ἀναζήτησαν τούς τίτλους τῶν τηλεοπτικῶν ἐκπομπῶν τους: Ἐνώπιος ἐνωπίω, ἐν Ἀθήναις…

Καταργοῦνται αὐθαίρετα τά διπλᾶ σύμφωνα: Καμία ἀντί καμμία, περιτός ἀντί περιττός κλπ. Κανείς δέν ἐξηγεῖ στόν λαό τήν ἀξία τῶν διπλῶν συμφώνων στήν ἒκφραση τοῦ καθημερινοῦ λόγου καί στήν δημιουργία παραγώγων λέξεων. Μόνο ἓνα παράδειγμα (ἀπό τά ἂπειρα πού ὑπάρχουν) θά ἀναφέρω. Ἡ γλῶσσα λέγεται καί γλῶττα. Κανείς δέν ἐξηγεῖ γιατί ἐναλλάσσονται τά διπλᾶ αὐτά σύμφωνα, ἀλλά ὁ καθημερινός λόγος ὑποχρεώνει τούς ὁμιλητές νά ἐπιλέγουν κάθε φορά τά ἀνάλογα σύμφωνα. Μπορεῖ νά μή λέμε γλῶττα ἀλλά λέμε μεταγλωττίζω καί ὂχι μεταγλωσσίζω. Λέμε ἐπιγλωττίδα καί ὂχι ἐπιγλωσσίδα. Λέμε εὐγλωττία, ἀλλά γλωσσάριο, γλωσσοδέτης, γλωσσοκοπάνη, γλωσσοῦ κλπ.

Τό ἲδιο γινόταν καί στήν ἀρχαῖα γλῶσσα, τόσο ὡς πρός τά σύμφωνα ὃσο καί πρός τά φωνήεντα, τά ὁποῖα παθαίνουν διάφορες τροπές, ἀλλά πάντα μέ γραμματικούς κανόνες. Στήν Ἀττική διάλεκτο κάθε ἀρχικό μακρό α μέ τόν καιρό ἒγινε η καί ἒχομε Ἓλληνες καί ὂχι Ἓλλανες, ὃπως ἒλεγαν οἱ Δωριεῖς καί οἱ Αἰολεῖς καί στρατηγός, ὁδηγός, κυνηγός κλπ. (καί ὂχι στραταγός, ὁδαγός, κυναγός ὃπως πάλι οἱ Δωριεῖς καί οἱ Αἰολεῖς). Ἀπό τήν ἂλλη ὃμως λέμε στήν Ἀττική διάλεκτο σήμερα Ἑλλανοδίκης, Ἑλλανόδικος Ἐπιτροπή, καί ὂχι Ἑλληνοδίκης, Ἑλληνόδικος Ἐπιτροπή.

Η ΜΕΤΟΧΗ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΥ

Ὁ Μ. Βέντρις πού ἀποκρυπτογράφησε  τήν Γραμμική Γραφή Β´ , σέ μία πινακίδα τῆς Πύλου βρῆκε μία λέξη μέ τήν ἠχητική ἀξία ke-ka-u-me-no. Δηλαδή κεκαυμένος. Ἀλλά ἡ λέξη αὐτή εἶναι ἡ σημερινή μετασχηματισθεῖσα μετοχή παθητικοῦ παρακειμένου. Ὃμως ἡ ΓΓΒ ἀπέχει ἀπό τήν ἐποχή μας 5.000 χρόνια τουλάχιστον. Σήμερα ἡ μετοχή παθητικοῦ ἢ μέσου παρακειμένου εἶναι «ψωμοτύρι» στήν καθημερινή ὁμιλία μας, ἀφοῦ χωρίς αὐτή δέν μποροῦμε νά ἐκφρασθοῦμε σωστά. Ἡ γλῶσσα μας πηγαίνει μόνη της. Ὡστόσο κανείς δέν ἐξηγεῖ στήν σπουδάζουσα νεολαία πόσο σημαντική εἶναι αὐτή ἡ μετοχή παθητικοῦ παρακειμένου (ΜΠΠ) στήν καθημερινότητά μας.

Ὃταν λέμε γεγονός, αὐτή ἡ λέξη εἶναι ΜΠΠ, πού ἒχει πάρει πιά σημασία οὐσιαστικοῦ (ὃπως ἡ αἲθουσα τοῦ Ὁμήρου πού συνοδευόταν ἀπό τήν λέξη στοά καί σήμαινε «φωτεινή αἲθουσα» ἀπό τό ρῆμα αἲθω=ἀστράπτω, λάμπω). Ὁ αἲθων, ἡ αἲθουσα, τό αἶθον.

Οἱ ΜΠΠ ἒχουν τήν κατάληξη –μένος: Κατεψυγμένος, φυλαγμένος, ριζωμένος, διωγμένος κλπ. Ἀλλά οἱ μονοτονιστές, μέ τό πρόσχημα ὃτι θά κόψουν τούς τόνους καί τά πεύματα, ἀχρήστευσαν ὃλους τούς γραμματικούς κανόνες καί αἰσθάνονται ἀποστροφή πρός τόν ἀναδιπλασιασμό πού ἀπαιτεῖ ἡ μετοχή μέσου ἢ παθητικοοῦ παρακειμένου. Ὃμως ὁ λαός, πού φέρει μέσα του τό γλωσσικό DNA  ἐδῶ καί χιλιάδες χρόνια, γνωρίζει καί τόν ἀναδιπλασιασμό καί τήν μετοχή. Μπορεῖ νά μή λέει δεδιωγμένος (ἀπό τό διώκω) οὒτε πεφυλαγμένος (ἀπό τό φυλάσσω). Ὃμως λέει κατεψυγμένος, τεθωρακισμένος, πεπειραμένος, κεκορεσμένος, κεκαλυμμένος, εἰλημμένος (ἀπό τό λαμβάνω), ἀπεσταλμένος, προσκεκλημένος, πεπραγμένα, διακεκριμένος, ἐκτεταμένος, δεδομένος, ἐφθαρμένος, ἐπιπλωμένος, ἐμβολιασμένος, καί πλῆθος ἂλλω λέξεων.

Ἀλλά ὑπάρχουν καί ρήματα πού σχηματίζουν τήν μετοχή τοῦ παθητικοῦ παρακειμένου χωρίς ἀναδιπλασιασμό ὃπως ἐγχειρίζομι ἐγχειρισμένος, ἀηδιάζω ἀηδιασμένος, ἐπαναστατῶ ἐπαναστατημένος, ἐπιπλώνω ἐπιπλωμένος, ἐνθουσιάζομαι ἐνθουσιασμένος, ζαλίζομαι ζαλισμένος, καπνίζομαι καπνισμένος, μεταχειρίζομαι μεταχειρισμένος, ὑποχρεοῦμαι ὑποχρεωμένος καί πλῆθος ἂλλων.

῝Ολ᾽ αὐτά ὃμως ὑπόκεινται σέ γραμματικούς κανόνες, πού δέν διδάσκονται πιά στά σχολεῖα. Τά ὀλέθρια ἀποτελέσματα τά βλέπουμε ὃλοι σήμερα. Καί δέν θά σταματήσουμε νά στηλιτεύουμε ἐκείνους πού ἒχουν δημόσο λόγο ἀπό τά ΜΜΕ πού μεταδίδουν λανθασμένη τήν πανάρχαια Ἑλληνική γλῶσσα στό πανελλήνιο μέ σολοικισμούς, ἂγνοια τῶν γραμματικῶν κανόνων καί καθημερινή ὑποβάθμιση τῆς γλῶσσας μας ἡλικίας πολλῶν αἰώνων.

Μπορεῖ ἡ Ἑλλάδα νά ὑφίσταται πολλά δεινά καί νά ὑποστεῖ στό ἐγγύς μέλλον πολλά περισσότερα, ἀλλά ἡ καταστροφή τῆς γλώσσας μας ἀποτελεῖ μεῖζον κακό.

Ὁ Ὀδυσσέας Ἐλύτης εἶχε δηλώσει: «Ἐγώ εἶμαι ὑπέρ τοῦ παλαιοῦ συστήματος, ἐναντίον τοῦ μονοτονικοῦ καί ὑπέρ τῆς διδασκαλίας τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν. Εἶναι ἡ βάση γιά νά ξέρεις τήν ἐτυμολόγηση τῶν λέξεων. Ἡ σημερινή κακοποίηση τῆς γλώσσας μας μέ ἐνοχλεῖ αἰσθητικά. Θέλω νά δῶ γραμμένο καφενεῖον καί ἀς μή προφέρουμε τό ν. Τώρα ὃλες οἱ λέξεις ἒχουν μία τρύπα».

Καί ὁ φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης εἶχε τονίσει μεταξύ ἂλλων: «Τώρα γιά τό μονοτονικό. Ἂν δέν θέλετε, κύριοι τοῦ Ὑπουργείου, νά κάνετε φωνητική ὀρθογραφία, τότε πρέπει νά ἀφήσετε τούς τόνους καί τά πνεύματα, γιατί αὐτοί πού τούς βάλανε ξέρανε τί κάνανε. Δέν ὑπῆρχαν στά ἀρχαῖα ἑλληνικά γιατί ἁπλούστατα ὑπῆρχαν μέσα στίς ἲδιες τίς λέξεις. Αὐτοί οἱ Κριαράδες καί ἂλλοι(…) πού ἒκαναν αὐτές τίς μεταρρυθμίσεις δέν ξέρουν τί εἶναι γλῶσσα…».

Ἐμεῖς θά συνεχίσουμε ἐπισημαίνοντας τίς καθημερινές γλωσσικές παρεκτροπές, πού ἀπειλοῦν άκόμη καί τήν ἐθνική μας ὑπόσταση.

Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος  (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας  (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σε πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.