Ηφαίστεια πάγου 7.000 μέτρων στον νάνο πλανήτη Πλούτωνα

Το διαστημόπλοιο New Horizons επέστρεψε εικόνες και δεδομένα σύνθεσης από τα εδάφη στον Πλούτωνα, με ορατές ενδείξεις πρόσφατης δραστηριότητας  μεγάλων παγωμένων ηφαιστείων δημιουργώντας λεκάνες πρόσκρουσης με διάμετρο περίπου 1.000 χιλιομέτρων.

Κρυοηφαιστειακή δραστηριότητα, ηφαίστεια δηλαδή που ξερνάνε πάγο, έχουν παρατηρηθεί σε αρκετά μέρη στο ηλιακό μας σύστημα. Το εντυπωσιακό όμως στην περίπτωση του Πλούτωνα είναι ότι παρόμοια χαρακτηριστικά δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στο ηλιακό σύστημα. Ενώ, το παράδοξο για τον νανο-πλανήτη με τον βραχώδη πυρήνα, είναι ότι υπήρχαν προηγούμενες εκτιμήσεις που θεωρούσαν ότι η θερμότητα στο εσωτερικό του (άρα και η ηφαιστειακή δραστηριότητα) θα βρισκόταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Κέλσι Σίνγκερ του ερευνητικού Ινστιτούτου Southwest Research του Κολοράντο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Communications», ανέλυσαν εικόνες μιας περιοχής στα νοτιοδυτικά της παγωμένης πεδιάδας Σπούτνικ (Sputnik Planitia), η οποία καλύπτει μια αρχαία μεγάλη λεκάνη πρόσκρουσης έκτασης περίπου 1.000 χιλιομέτρων. Η εξέταση της γεωμορφολογίας και της σύστασης της καλυμμένης με πάγους περιοχής δείχνει ότι δημιουργήθηκε από κρυοηφαιστειακή δραστηριότητα.

Τα μοντέλα προβλέπουν ότι η παλιρροιακή εξέλιξη του Πλούτωνα και του Χάροντα προχώρησε γρήγορα μετά την κρούση και οποιαδήποτε παλιρροιακή θέρμανση θα έπρεπε να είχε τελειώσει πολύ νωρίς στην ιστορία τους. Παρά αυτούς τους περιορισμούς, η μοντελοποίηση υποδηλώνει ότι ένας υπόγειος ωκεανός πλούσιος σε νερό θα μπορούσε δυνητικά να παραμείνει μέχρι σήμερα στον Πλούτωνα. Η ύπαρξη ωκεανού γενικά προσδιορίζεται στα 100–200 km ή περισσότερο κάτω από την επιφάνεια του Πλούτωνα, στη βάση του παγωμένου κελύφους.

Η περιοχή των υποτιθέμενων κρυοηφαιστειακών εδαφών που συζητούνται εδώ βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του στρώματος πάγου Sputnik Planitia.

Ηφαιστειακοί κώνοι ύψους 7 χιλιομέτρων

Στην περιοχή υπάρχουν πολλοί ηφαιστειακοί κώνοι ύψους έως επτά χιλιομέτρων και διαμέτρου 10 έως 150 χιλιομέτρων.

Ενδεικτικά, ο όγκος του λεγόμενου ηφαιστειακού όρους Ράιτ (Wright Mons) του Πλούτωνα, είναι παρόμοιος με εκείνον του Μάουνα Λόα της Χαβάης, ενός από τα μεγαλύτερα ηφαίστεια στη Γη.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η δημιουργία της περιοχής θα χρειάστηκε αρκετά διαφορετικά σημεία κρυοηφαιστειακής δραστηριότητας και ένα μεγάλο συνολικό παγωμένων υλικών που εκτινάχθηκαν από τα ηφαίστεια.

Επίσης η περιοχή δεν έχει κρατήρες πρόσκρουσης, αντίθετα με άλλες περιοχές του Πλούτωνα.

Γι’ αυτό οι ερευνητές συμπέραναν ότι η κρυοηφαιστειακή δραστηριότητα στη συγκεκριμένη περιοχή, είναι σχετικά πρόσφατη στην ιστορία του Πλούτωνα και μια ένδειξη ότι πιθανώς το εσωτερικό του μικρού απομακρυσμένου πλανήτη έχει περισσότερη θερμότητα από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά

Οι πιο εξέχουσες και μεγαλύτερης κλίμακας δομές στην κρυοηφαιστειακή περιοχή είναι μεγάλες ανυψώσεις ή σωροί υλικού που χωρίζονται από μεγάλες κοιλότητες.

Η διαμόρφωση των μεγάλων ανυψώσεων δίνει την εντύπωση δακτυλιοειδών χαρακτηριστικών με βαθιές κεντρικές κοιλότητες σε δύο περιπτώσεις. Αυτά τα χαρακτηριστικά ονομάζονται Wright και Piccard Montes.

Ωστόσο, περαιτέρω «επιθεώρηση» των δεδομένων που έστειλε ο New Horizons  της NASA υποδηλώνει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι ή να μην είναι δακτυλιοειδή και αντ’ αυτού μπορεί απλώς να έχουν προκύψει από τη συγχώνευση πολλών παρακείμενων ανυψώσεων.

Τέλος, αν και δεν υπάρχουν εμφανείς ενδείξεις κατευθυντικότητας ροής ή κέντρων διάχυσης θραυσμάτων η εξαερισμού που μπορεί να έχουν σχηματιστεί, υπάρχουν ωστόσο, ορισμένες ενδείξεις ότι μπορεί να έχουν συμβεί πολλαπλά συμβάντα.

Επίσης, δεν υπάρχουν προφανείς ενδείξεις εκρηκτικού ηφαιστείου, όπως μοτίβα βαλλιστικών αποθέσεων, ή πιο απότομοι κώνοι. Ενώ, δεν είναι γνωστή η πλήρης έκταση των εδαφών που έχουν αναδυθεί, καθώς αυτά τα εδάφη συνεχίζονται προς τα νότια έως ότου δεν είναι πλέον ορατά στο φως της ομίχλης .