Βρέ ποῦ κατάντησε τό “ἒρως ἀνήκατε μάχαν…”

Ἀπό τό “ἒρως ἀνίκατε μάχαν…” τοῦ Σοφοκλέους φθάσαμε στό “ἒρως ἀνίκατε αἰδώ” τῶν ἠθοποιῶν καί τῶν – λεγομένων – ἀνθρώπων τῆς τέχνης, τοῦ θεάτρου καί τοῦ πολιτισμοῦ- ὂχι φυσικά ὃλων, νά ἐξηγούμεθα.

Μετά τό τσουνάμι τῶν καταγγελιῶν περί προχρονολογημένων ἢ καί ἐμπιπτουσῶν ἀκόμη στήν τσιμπίδα τοῦ νόμου λόγω μή παραγραφῆς σεξουαλικῶν παρενοχλήσεων καί κακοποιήσεων ἀνηλίκων γυναικῶν καί ὂχι μόνο, ἀποκαλύπτεται ἂλλη μία σκοτεινή πτυχή τοῦ λεγομένου δημοκρατικοῦ, ἠθικοῦ καί …ἀγγελικά πλασμένου κόσμου μας.

Οἱ ἂνθρωποι τῆς τέχνης καί ἰδιαίτερα τοῦ θεάτρου πού κατηγοροῦνται δημόσια, ἐπειδή ἀκριβῶς ἀσχολοῦνται μέ τόν θεατρικό λόγο, θά ἒπρεπε νά εἶχαν διαβάσει Εὐριπίδη, Μαίνανδρο, Ἀριστοφάνη, Ἰσοκράτη, Σοφοκλῆ, Ἡρόδοτο κα, καί θά ἒπρεπε κάτι νά εἶχαν συγκρατήσει στό μυαλό τους γιά τό τί πίστευαν οἱ ἀρχαῖοι διανοούμενοί μας γιά τήν γυναῖκα. Ὃλοι τήν θεωροῦν πλάσμα ἀδύναμο, ἀνίσχυρο, ἀνυπεράσπιστο καί ὑποταγμένο στόν ἂνδρα ἀφέντη. Στό “ἀρσενικό’ γενικότερα. Ἀλλά δέν φαίνεται νά συμβαίνει αὐτό.

Οἱ ἀρχαῖοι μας σοφοί εἶχαν βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα γιά τήν φύση τῆς γυναίκας καί την δυναμικότητά της – πῦρ, γυνή καί θάλασσα. Ἡ γυναῖκα εἶναι ὂν πανίσχυρο καί, παρά τήν φυσική παθητικότητά της, μπορεῖ νά διεκδικήσει καί νά κερδίσει τά δικαιώματά της.

Πολλοί ἀπό τούς “πέφτουλες” γιά παράδειγμα πού ἐκμεταλλεύθηκαν τήν δεσπόζουσα θέση τους για νά ὑποχρεώσουν διά τῆς βίας νεαρές κοπέλες – καί ὂχι μόνο- νά ὑποκύψουν σέ κάθε εἲδους βία καί σεξουαλικό καταναγκασμό, ἒστω καί “τῶ καιρῶ ἐκείνω”, θά ἒπρεπε νά θυμοῦνται τό τοῦ Μενάνδρου, τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς νεωτέρας Ἀθηναϊκῆς Κωμωδίας ὃτι “ὃταν γεράσεις νά μή κάνεις νιοῦ καμώματα, κι οὒτε νά λερώνεις τά ἂσπρα σου μαλλιά”.

Οὒτε τόν Εὐριπίδη θυμοῦνται πού λέει στήν “Ἠλέκτρα” την ὁποία ἒχουν παίξει πολλές φορές στην Ἐπίδαυρο: “ἂνδρες πού δέν εἶναι παρά σάρκα χωρίς μυαλό, δέν διαφέρουν ἀπό τούς ἀνδριάντες πού εἶναι στημένοι στήν ἀγορά”.

Το πάθος καί ἡ διαστροφή εἶναι ἰσχυρότερα

Κι οὒτε ἒπρεπε να ξεχνοῦν μερικοί ἡλικιωμένοι, πού παρενοχλοῦσαν νεαρές καί ἂβγαλτες γυναῖκες το ἀπόφθεγμα τοῦ Ἀριστοφάνους: “αἰσχρόν νέα γυναικί πρεσβύτης ἀνήρ” (νεαρή γυναῖκα αἰσθάνεται ἀηδία καί ντροπή γιά τόν γέρο ἂνδρα).

Γιά τοῦτα καί γιά τ᾽ἂλλα, οἱ σύγχρονες γυναῖκες, τῆς σύγχρονης κοινωνίας μας μέ τίς πολλές παθογένειες, ἀποφάσισαν νά δείξουν τήν δύναμή τους μέ τά δικαιώματα πού δίνει σ᾽αὐτές ἡ νομοθεσία τοῦ καιροῦ μας, γιά νά ἀποδείξουν αὐτό πού πίστευαν ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι, τά ἒργα τῶν ὁποίων παίζουν στό θέατρο μερικοί κατηγορούμενοι ἠθοποιοί μας, χωρίς ὃμως καί νά διδάσκονται ἀπό αὐτά. Το πάθος καί ἡ διαστροφή εἶναι ἰσχυρότερα.

Γυναικεία συμπεριφορά

Φαίνεται λοιπόν ὃτι τήν γυνακεία δύναμη ἀλλά καί τήν πανουργία εἶχαν ἐπισημάνει οἱ ἀρχαῖοι Ἓλληνες καί εἶχαν συμπυκνώσει την γυναικεία συμπεριφορά σέ πολλά γνωμικά, ρητά καί θεατρικές ἀτάκες.

• Εὐριπίδης: “Τέρψη προερχομένη ἀπό ἀνήθικη ἡδονή ποτέ δέν διαρκεῖ πολύ”.
• Ἀριστοφάνης: “Ἐξ αἰτίας τῆς ἀκολασίας καί τῆς αὐθάδειας τῶν γυναικῶν ἒχουν ἀφανισθεῖ πολλές τυραννίδες”.
• Μένανδρος: – “Ἡ μητέρα ἀγαπᾶ τά παιδιά της περισσότερο ἀπό τόν πατέρα, γιατί αὐτή γνωρίζει ὃτι εἶναι δικά της, ἐνῶ ἐκεῖνος ἁπλῶς τό φαντάζεται”.
  – “Θάλασσα καί γυναῖκα μοιάζουν στόν θυμό”.
  – “Πολλά εἶναι τά θηρία τῆς ξηρᾶς καί τῆς θάλασσας, τό πιό τρομερό ὃμως ἀπό ὃλα εἶναι ἡ γυναῖκα”.

 Πρός τό παρόν δέν εἶναι γνωστό πόσες ἀπό τίς ὑποθέσεις αὐτές ἀπό το τσουνάμι τῶν καταγγελιῶν θά φθάσουν τελικά στήν δικαιοσύνη καί πόσοι θα τιμωρηθοῦν ποινικά, λόγω παραγραφῆς πολλῶν ἀδικημάτων. Ὃμως καί ἒτσι, ἀποκαλύφθηκε ὃτι “κάτι σαθρό ὑπάρχει στό βασίλειο τῆς Δανιμαρκίας”.

Καί ὃσοι ἀπό τούς ἐνεχομένους στα σκάνδαλα αὐτά ἒχουν ἢδη ὑποστεῖ τήν κοινωνική κατακραυγή, -παρά τό τεκμήριον τῆς ἀθωότητος πού ἐπικαλοῦνται οἱ δικηγόροι τους-πολλοί θά ἢθελαν νά ἀκούσουν τό …ἀντιφεμινιστικό (για τούς καιρούς μας) ἀπόφθεγμα τοῦ Ἱππώνακτος πού λέει:

“δύ᾽εἰσίν ἣδισται ἡμέραι γυναικός· ὃταν γαμεῖ τίς, κακφέρη τεθνηκυΐαν” (δύο εἶναι οἱ πιό γλυκές ἡμέρες τῆς γυναίκας, ὃταν τίς παντρεύεσαι καί ὃταν τίς θάβεις).

Κι ὃμως, αὐτός ὁ …ἀφιλότιμος Ἱππώναξ δέν ἦταν κάποιος τυχαῖος στό θέατρο. Ἀνεκάλυψε ἓνα ἐντελῶς νέο μετρικό δάκτυλο στήν ποίηση πού ἒμεινε στήν ἱστορία τοῦ θεάτρου.

*Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος (μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας (μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σέ πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.