Συμβολική η νέα Συνθήκη Απαγόρευσης Πυρηνικών όπλων;

Η διεθνής συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (TPNW) τέθηκε σε ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2021, μετά την επικύρωσή της από 50 χώρες του κόσμου και 75 χρόνια μετά τη χρήση πυρηνικών όπλων στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Σε αντίθεση με την υφιστάμενη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (ΝΡΤ, Νοn Proliferation Treaty), η νέα συνθήκη απαγορεύει συνολικά τα πυρηνικά οπλοστάσια. 

Οι 5 αναγνωρισμένες πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία), καθώς και οι 4 νέες (Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ, Βόρεια Κορέα) δεν υπέγραψαν τη νέα συνθήκη, ομοίως και οι χώρες του ΝΑΤΟ, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα.

Από τις ευρωπαϊκές χώρες, την συνθήκη επικύρωσαν η Αυστρία, η Ιρλανδία, το Βατικανό και η Μάλτα, ενώ από τους συμμάχους των ΗΠΑ, τη συνθήκη επικύρωσε μόνον η Νέα Ζηλανδία.

Σε όλες σχεδόν τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο, Φινλανδία, Ελλάδα κλπ.) εκτιμάται ότι η πλειοψηφία των πολιτών τάσσεται υπέρ της προσχώρησης στη συνθήκη, αλλά οι κυβερνήσεις αποφάσισαν… αλλιώς. Εάν γινόταν δημοψηφίσματα δεν θα υπήρχε χώρα στην Ευρώπη που να μην υποστήριζε την απαγόρευση των πυρηνικών. 

Τι απαγορεύει

Η συνθήκη απαγορεύει τη χρήση, την απειλή χρήσης, την ανάπτυξη, την παραγωγή, τη δοκιμή και την αποθήκευση πυρηνικών όπλων στο έδαφος των χωρών που την έχουν υπογράψει.

Ως εκ τούτου, η προσχώρηση σε αυτήν χωρών όπως η Γερμανία, η Ιταλία και το Βέλγιο, όπου φυλάσσονται αμερικανικά πυρηνικά όπλα, δεν μπορούν να υπογράψουν την συνθήκη.

Η κυβέρνηση Τράμπ είχε επιχειρήσει να δυναμιτίσει συνολικά τη διαδικασία υπογραφής και επικύρωσης, στέλνοντας επιστολές προς όλες τις κυβερνήσεις του πλανήτη.

Η εκστρατεία για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (ICAN, International Campaign for tha Abolishment of Nuclear Weapons), η φωνή της κοινωνίας των πολιτών που πίεσε για την υπογραφή της συνθήκης, τιμήθηκε το 2017 με βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. 

Παράλληλα πριν λίγες ημέρες, η Ρωσία καλωσόρισε την προθυμία της κυβέρνησης Μπάιντεν να επεκτείνει για πέντε χρόνια τη συνθήκη New START, που περιορίζει τις ενεργές πυρηνικές κεφαλές των δύο χωρών σε 1.550 από την κάθε πλευρά από τις 20.000 χιλιάδες περίπου που είχε καθεμιά.

Η υπογραφή της συνθήκης που αποτελεί, πιστεύω, το σημαντικότερο γεγονός από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πέρασε σχεδόν απαρατήρητο από πολιτικά κόμματα και Κινήματα Ειρήνης. Το γεγονός ότι δεν υπέγραψαν την συνθήκη οι χώρες του ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ δεν υποβαθμίζει την σπουδαιότητα του ,αφού λαοί, κινήματα και κυβερνήσεις έχουν όπλο να πιέζουν για την εφαρμογή της.

Στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα τα κινήματα ειρήνης, η ΚΙΠΑΕΑ (Κίνημα Πολιτών για  τον Αφοπλισμό και την Ειρήνη) που πρόσκειται στην Ν.Δ., η ΚΕΑΔΕΑ (Κίνημα για την Ειρήνη, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Εθνική Ανεξαρτησία )που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ, και που ανδρώθηκαν στις δεκαετίες ’70 και ’80 δεν υπάρχουν πια. Το ίδιο συνέβη και με τις κατά τόπους επιτροπές ειρήνης ανά την επικράτεια. Η ΕΕΔΥΕ (Ελληνική Επιτροπή για την Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη) που πρόσκειται στο ΚΚΕ είναι η μόνη που εξακολουθεί και παραμένει ενεργή και δραστήρια μαζί με τα παραρτήματα της μέχρι σήμερα.

Εκατοντάδες δήμοι που είχαν κυρηχθεί “Ζώνες ελεύθερες από πυρηνικά” δεν απειλούνται πια, αν και ποτέ δεν μας είπαν ποιος θα έβαζε πυρηνικά (π.χ. στην Παιανία). Το ίδιο συνέβη και με τα εκατοντάδες αυτόχθονα κινήματα ειρήνης νεολαίων και πολιτιστικών οργανώσεων. Η κυριότερη αιτία αδρανοποίησης όλων αυτών των κινημάτων ήταν ότι οριοθετήθηκαν, καθοδηγήθηκαν και ποδηγετήθηκαν από τα πολιτικά κόμματα.

* Ο Νίκος Κατσαρός είναι Ιδρυτικό και μέλος του πρώτου Δ.Σ. της ‘Ενωσης Ελλήνων Πυρηνικών Επιστημόνων(ΕΕΠΕ) καθώς και π. Διευθυντής Ερευνών ΕΚΕΦΕ, Π. Πρόεδρος ΕΦΕΤ και Διευθυντής του Τμήματος Διατροφολογίας New York College