Επιμέλεια: Μαίρη Αλιβιζάτου
Ιδιώτες, οργανισμοί και κυβερνήσεις έχουν ριχτεί στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Προσπαθούν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και επενδύουν σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας κι αυτό αποτελεί τη βασικότερη οδό που εκτιμάται ότι θα έχει και το μεγαλύτερο αντίκτυπο σε αυτή τη μάχη.
Από το 2015 και την συμφωνία ορόσημο στο Παρίσι για την κλιματική αλλαγή, σημειώνεται πρόοδος σε κάθε τομέα. Από τις μειώσεις εκπομπών των εταιρειών κολοσσών έως και τους κυρίαρχους επενδυτές που τείνουν να αποστρέφονται ό,τι έχει σχέση με τον άνθρακα, αλλά και το ανερχόμενο κίνημα ακτιβιστών από την Ουγκάντα ως την Ινδία. Εδώ, θυμόμαστε την Greta Thunberg ως πρόσωπο της χρονιάς από το Time Magazine το 2019.
Την ίδια ώρα η δράση, παρά την πρόθεση, σε ορισμένα πεδία δεν είναι ούτε κατά το ελάχιστο επαρκής. Τουλάχιστον σε ταχύτητα…
Τη χρονιά που πέρασε η πανδημία, δεν ήταν η μόνη “τρικλοποδιά” που αντιμετώπισε ο πλανήτης.
Χαρακτηριστικά, ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ επίσημα ανακάλεσε τις ΗΠΑ από την κλιματική συμφωνία του Παρισιού, το Νοέμβριο του 2020. Και σημειώνεται ότι ήταν η μόνη χώρα που έπραξε έτσι. Στον αντίποδα, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, υποσχέθηκε ότι οι ΗΠΑ θα συμμετέχουν εκ νέου από την 1η μέρα της προεδρίας του εντός Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους.
Παγκόσμια ρεκόρ αποτυχίας
Και ναι, η πανδημία οδήγησε σε ιστορικά χαμηλά στις εκπομπές αερίων το 2020, αλλά αυτό ισοδυναμεί με το πετάρισμα βλεφαρίδων σε σχέση με τις πρωτόγνωρα και αδιάκοπα αυξανόμενες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που απαιτούν αυστηρές πολιτικές και επιχειρηματικές πρακτικές. Κι αυτό γιατί το 2019 κατείχε άλλο ένα ρεκόρ, αυτό της 2ης θερμότερης χρονιάς όλων των εποχών και το 2020 κοντράρει να είναι η 1η.
Από τις άγριες φωτιές της Αυστραλίας στην αποτέφρωση της Καλιφόρνια και σε ένα άλλο ρεκόρ, των τυφώνων στην Δυτική Ακτή των ΗΠΑ. Κοινότητες σε όλο τον πλανήτη μαζεύουν τα “κομμάτια” τους από τα πρωτόγνωρα καιρικά φαινόμενα. Κι εδώ θυμόμαστε, και μάλιστα χωρίς δυσκολία και το δικό μας παράδειγμα, με τον Ιανό και τις πλημμύρες και καταστροφές, ειδικά στο Ιόνιο, στην Καρδίτσα και την Εύβοια.
Κι άλλες καθυστερήσεις…
Περαιτέρω καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση της κλιματικής απειλής εν μέσω πανδημίας, σημειώθηκαν όταν για παράδειγμα το COP26 για την κλιματική αλλαγή δεν πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2020 στη Γλασκόβη και αναβλήθηκε για επόμενη χρονιά. Από την άλλη, η άμεση αντίδραση στις επιταγές της πανδημίας, ίσως δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει άμεση ανταπόκριση σε μια παγκόσμια κρίση.
Ίσως οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην παρούσα φάση να μην είναι τόσο αισθητές όσο οι συνέπειες της covid-19 σε κάθε μονάδα ξεχωριστά, ώστε να γίνει συνειδητό το ότι δεν υπάρχει άλλη ευκαιρία για την επιβίωσή μας. Αλλά το σίγουρο είναι ότι αυτή τη φορά η ανθρωπότητα φαίνεται έτοιμη για δράση. Και οι ακόλουθοι 6 λόγοι το κάνουν ξεκάθαρο.
Πάνω από 1.000 μεγάλες εταιρείες μείωσαν τις εκπομπές τους
Υπό την πρωτοβουλία Science Based Targets τουλάχιστον 1.000 μεγάλες εταιρείες δεσμεύθηκαν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων, θέτοντας μετρήσιμους στόχους και πάνω από 340 δεσμεύθηκαν σε μηδενικές εκπομπές επί της αλυσίδας διαχείρισης και παραγωγής τους. Να σημειωθεί ότι οι στόχοι μηδενικών εκπομπών συμβαδίζουν με τον παγκόσμιο στόχο μείωσης κατά 1,5 βαθμού Κελσίου του παγκόσμιου μέσου όρου θερμοκρασίας.
Εταιρείες κολοσσοί, από τη Chanel έως τη Nestlé, συλλογικά έχουν δεσμευθεί σε αυτό το σκοπό και αφορούν περιβαλλοντικό αποτύπωμα εκπομπών μεγαλύτερο από τις ετήσιες εκπομπές ολόκληρης της Γαλλίας.
Κάθε εταιρεία έχει δεσμευθεί με διαφορετικούς στόχους. Για παράδειγμα 270 από αυτές στη μετάβαση τροφοδοσίας τους με 100% ΑΠΕ. Η Nike είναι μια από αυτές, και πέτυχε την τροφοδοσία όλων των εγκαταστάσεών της στη Βόρεια Αμερική από 100% ΑΠΕ. Ενώ, εταιρείες όπως η IKEA και η H&M διερευνούν τρόπους κερδοφορίας μέσω της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων μέσω της κυκλικής οικονομίας.
Από την άλλη, 92 εταιρείες όπως η Air New Zealand, η Baidu και η HP ενώθηκαν υπό την παγκόσμια πρωτοβουλία EV100, που προωθεί την μετάβαση σε πλήρη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων ως το 2030. Αλλά και η Microsoft έθεσε ως στόχο να έχει αρνητικό αποτύπωμα άνθρακα ως το 2030.
Μητροπόλεις αναπτύσσονται αποκτώντας περιβαλλοντική συνείδηση
Το πως συμπεριφέρονται οι πόλεις απέναντι στην κλιματική αλλαγή, θα επηρεάσει άμεσα τη ζωή δισεκ. ατόμων και αυτό γιατί προβλέπεται ότι τα 2/3 της ανθρωπότητας θα ζουν εντός μεγάλων πόλεων ως το 2050 και αυτή τη στιγμή το ποσοστό ξεπερνά το 50%.
Πάνω από 400 πόλεις στο κόσμο δεσμεύθηκαν να φθάσουν μηδενικές εκπομπές ως το 2050 και πάνω από 10.500 πόλεις συνενώθηκαν υπό την Παγκόσμια Συμφωνία των Δημάρχων για το Κλίμα & την Ενέργεια.
Στις ΗΠΑ, η American Pledge, μια συμμαχία πόλεων, πολιτειών και εταιρειών δεσμεύθηκαν να εκπληρώνουν τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού, παρά την απόσυρση των ΗΠΑ συνολικά υπό την προαναφερθείσα εντολή του Ντόναλντ Τράμπ.
Και αυτή η συμμαχία αναλογεί στο 70% της οικονομίας των ΗΠΑ, ενώ αν ήταν χώρα, η οικονομία της θα ήταν μεγαλύτερη από της Κίνας.
Τα παραδείγματα δεν τελειώνουν, με ανεξάρτητες πόλεις ανά τον κόσμο να λαμβάνουν δράση εδώ και τώρα. Ενδεικτικά στην Medellin της Κολομβίας, η εγκατάσταση του υπέργειου τραμ Metrocable ενώνει τις φτωχές συνοικίες με το κέντρο της πόλης ενισχύοντας εργασία, εκπαίδευση και άλλες υπηρεσίες. Ενώ, η Δήμαρχος του Παρισιού σχεδίασε την “πόλη των 15 λεπτών“, όπου όλοι οι κάτοικοι μπορούν να εκπληρώνουν κάθε τους ανάγκη εντός 15 λεπτών ταξιδιού από την οικία τους, και μάλιστα έκανε αυτό το πλάνο, βάση της προεκλογικής της εκστρατείας.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αναγνωρίζουν τα ορυκτά καύσιμα ως κακή επένδυση
Στην αυγή της πανδημικής κρίσης, οι κυβερνήσεις επενδύουν άνευ προηγουμένου στις εθνικές οικονομίες και στη δημιουργία ή διατήρηση των υφιστάμενων θέσεων εργασίας. Αλλά καθώς το κάνουν και για να το πετύχουν, υπάρχει σαφής και πλέον ορατός “πράσινος” προσανατολισμός. Και ο λόγος, ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι πιο ελαστικά προς τις “πράσινες” επενδύσεις και σίγουρα ανελαστικά ως προς τον άνθρακα.
Παράδειγμα επιτυχίας αποτελεί η Νότιος Κορέα όπου μετά την οικονομική κρίση που αντιμετώπισε την περίοδο 2008-09 επένδυσε στην πράσινη ανάπτυξη ως εθνική στρατηγική ανάκαμψης με αποτέλεσμα να ανακάμψει γρηγορότερα από κάθε άλλη χώρα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του WRI, οι χώρες που πραγματοποίησαν “πράσινες” επενδύσεις μετά την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση για να βγουν από αυτή, μπορούν να γίνουν παράδειγμα του τι απέδωσε και τι όχι, παρέχοντας στις υπόλοιπες πολύτιμα μαθήματα για την οικονομική ανάκαμψη στη μετά -κορονοϊού εποχή.
Αυτή την ώρα στην Ευρώπη:
- Το 30% των 750 δισεκ. ευρώ επενδύσεων της Ε.Ε. αφορά στην πράσινη ανάκαμψη συν τον προϋπολογισμό (2021-2027) του 1,1 τρισεκ. ευρώ που αφορά φιλικές προς το περιβάλλον επενδύσεις.
- Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στοχεύει στο συγχρονισμό της στρατηγικής της με το στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για μείωση κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου έως το τέλος του 2050. Σε αυτό το πλαίσιο θα διακόψει τη χρηματοδότηση πρότζεκτ που αφορούν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα μέχρι το τέλος του 2021. Επιπρόσθετα, στοχεύει στην επένδυση 1,2 τρισεκ. ευρώ για το κλίμα και άλλες πράσινες δράσεις ως το 2030.
Ακόμα παραπέρα, η συμμετοχή τουλάχιστον 130 ιδιωτικών τραπεζών -που αναλογούν στο 1/3 του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα – υπέγραψαν στις Αρχές Υπεύθυνης Τραπεζικής που σημαίνει άμεση σύγκλιση των πρακτικών τους με τους στόχους του Παρισιού.
Ενώ, 33 μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές με περιουσία αξίας 5,1 τρισεκ. ευρώ δεσμεύτηκαν στη συμφωνία Net-Zero Asset Owner των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό σημαίνει επενδύσεις μηδενικών εκπομπών στο πορτοφόλιό τους έως το 2050. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η BlackRock, ηγέτιδα εταιρεία διαχείρισης ακινήτων παγκοσμίως, που διαχειρίζεται 7 τρισεκ. δολάρια, ανακοίνωσε ότι η οικονομική της στρατηγική θα επικεντρωθεί στην κλιματική αλλαγή, ενώ έγινε μια από τους τουλάχιστον 370 επενδυτές που συμμετέχουν στη δράση Climate Action 100+ της οποίας τα μέλη παράγουν τα 2/3 των συνολικών βιομηχανικών εκπομπών.
H τεχνολογία “έστρωσε” το δρόμο για καθαρή ενέργεια και ΑΠΕ
Την τελευταία δεκαετία τα κόστη ηλιακής ενέργειας μειώθηκαν κατά 90% με αποτέλεσμα να ανταγωνίζεται τις τιμές ηλεκτρισμού που προέρχεται από άνθρακα, ειδικότερα στις περιοχές με περισσότερη ηλιοφάνεια. Ενώ, η αιολική είναι αντίστοιχα φθηνότερη από το φυσικό αέριο σε ορισμένες περιοχές.
Ενώ εκτιμάται ότι η αιολική έχει σημειώσει αύξηση χρήσης κατά 50% από το 2015, ενώ η ηλιακή κατά 162%. Και μαζί με τη χρήση τους επεκτείνεται και η βιομηχανία πίσω από αυτή. Στις ΗΠΑ, η “καθαρή” ενέργεια οφείλεται για την απασχόληση σχεδόν 3,3 εκατ. Αμερικανών, περισσότερων από εκείνων που απασχολούνται πλέον στα ορυκτά καύσιμα.
Παράλληλα, η ηλεκτροκίνηση εισέρχεται δυναμικά στη νέα δεκαετία με μεγάλους παραγωγούς της αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η Toyota και η Daimler να σκέφτονται μέχρι και να σταματήσουν οριστικά την παραγωγή μηχανών εσωτερικής καύσης.
Από την άλλη, στις βιομηχανίες του σιδήρου και του ατσαλιού, έγινε μεγάλη μάχη για να μειωθούν οι εκπομπές με αποτέλεσμα τώρα να διερευνάται η χρήση υδρογόνου ως πιθανότερου αντικαταστάτη. Ενώ, στο Αρκάνσας ψηφίστηκε μέχρι και νομοσχέδιο “Trillion Trees Act” με στόχο να εξουδετερωθούν 205 γιγατόνοι διοξειδίου του άνθρακα.
Παγκόσμια κοινωνικά κινήματα και απλοί πολίτες μιλούν για το “νούμερο 1” πρόβλημα του πλανήτη
Το 2019, η Greta Thunberg και άλλοι νέοι ακτιβιστές για το κλίμα, υιοθέτησαν τις “Παρασκευές για το κλίμα” (Fridays for Future), κάνοντας σχολική αποχή σε εβδομαδιαία βάση, σε ένα κίνημα που πήρε διαστάσεις με τις διαμαρτυρίες τους για έλλειψη δράσης από τους παγκόσμιους ηγέτες. Ενώ, ενισχυμένοι από επιπλέον γκρουπ ακτιβιστών, όπως το Sunrise Movement και το Extinction Rebellion, πάνω από 7 εκατ. άνθρωποι σε 185 χώρες συμμετείχαν στη μεγαλύτερη διαμαρτυρία για το κλίμα που έγινε ποτέ το Σεπτέμβριο του 2019 για να ζητήσουν ισχυρότερη κυβερνητική δράση.
Στη συνέχεια, κατά τα γεγονότα και τις διαμαρτυρίες για φυλετική δικαιοσύνη το 2020 στις ΗΠΑ, συχνά οι συμμετέχοντες διαμαρτύρονταν και για τις δράσεις που πρέπει να γίνουν απέναντι στην κλιματική αλλαγή, καθώς αυτή επηρεάζει δυσανάλογα την ποιότητα ζωής των μειονοτήτων και άλλων ευάλωτων ομάδων.
Και δεν είναι μόνο οι ακτιβιστές που ζητούν δράση. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που έγινε στις ΗΠΑ, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Βραζιλία, τη Γαλλία και την Πολωνία, θέτει την κλιματική αλλαγή ως το πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κόσμος, πριν κι από το μεταναστευτικό και την τρομοκρατία.
Ενώ, σε ξεχωριστή δημοσκόπηση στις ΗΠΑ τον Απρίλιο του 2020, 2 στους 3 Αμερικανούς είναι τουλάχιστον “κάπως ανήσυχοι” για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Επιτάχυνση εθνικών δράσεων
Επιχειρηματίες, δήμαρχοι, τραπεζικοί, επενδυτές, πρωτοπόροι της επιστήμης και νέοι άνθρωποι ανά τον κόσμο μίλησαν. Απαιτούν δράση μεγάλης εμβέλειας για την κλιματική αλλαγή. Η ώρα των χωρών να μπουν δυναμικά στο παιχνίδι έχει φτάσει.
- 25 χώρες και η Ε.Ε. εργάζονται αυτή την ώρα πάνω σε κάποια δέσμευση μηδενικών εκπομπών τους, πλειοψηφικά ως το 2050 – με εξαίρεση περιπτώσεις όπως η Φινλανδία και η Δανία που έθεσαν ακόμα μικρότερες προθεσμίες
- Το 2020 αρκετές ασιατικές οικονομικές δυνάμεις δεσμεύτηκαν εξίσου στον παραπάνω στόχο, συμπεριλαμβανομένης της Νοτίου Κορέας και της Ιαπωνίας, με την Κίνα που είναι ο μεγαλύτερος πομπός ρύπων στον κόσμο να δεσμεύεται κι αυτή για μηδενικές εκπομπές, ως το 2060 όμως.
Όλες οι παραπάνω δεσμεύσεις, είναι λόγια μέχρι τη στιγμή που γίνονται πράξη. Και στην προκειμένη περίπτωση, αυτή η πορεία έχει ξεκινήσει ήδη με τα φιλόδοξα πλάνα των κρατών – που σε μερικές περιπτώσεις είναι στα σπάργανα- και διανύει αναγκαστικά τη διαδρομή που λέγεται “σχέδια ανάκαμψης από την πανδημία της covid-19“, με ό,τι αυτή θα αφήσει πίσω της. Ενώ, την κατεύθυνση προσδιορίζουν οι επιμέρους στόχοι για το 2030, όπου θα πρέπει να θέσουν εκ νέου τα εθνικά σχέδια δράσης για το κλίμα σύμφωνα με την δέσμευση που απορρέει από τη Συμφωνία του Παρισιού.
Μέχρι στιγμής, 15 χώρες το έχουν πετύχει και 130 έχουν υποσχεθεί ότι θα ακολουθήσουν το πρωτόκολλο. Η επιβεβαίωση ότι το πράττουν και από τη Σύνοδο COP26 των Η.Ε. το Νοέμβριο του 2021 θα είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία του τελικού στόχου.
Η παύση των εκπομπών αερίων δε θα γίνει σε μια νύχτα, αλλά θα γίνει σίγουρα ευκολότερα εάν ενσωματωθεί ως στόχος στις πολιτικές ανάκαμψης από τις πολυσχιδείς επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά και ως αποτρεπτικός παράγοντας σε κάθε είδους επένδυση που θα μπορεί τώρα ελεύθερα να εκτοξευθεί προς ένα “πράσινο” μέλλον.
Από τις μητροπόλεις του κόσμου έως τις πρακτικές μάρκετινγκ των κορυφαίων εταιρειών φαίνεται πως είμαστε έτοιμοι να δώσουμε οριστική απάντηση στην απειλή που λέγεται κλιματική αλλαγή.
Δείτε το σχετικό βίντεο του World Economic Forum:
Με πληροφορίες από weforum.org
με Αριθμό Μητρώου 12691
