Ιστορική επιδημία έκανε την επανεμφάνισή της εξαιτίας “κλώνου” βακτηρίου

Κάποτε η ιστορική επιδημία του κόκκινου πυρετού, ήταν αιτία θανάτου αμέτρητων παιδιών του δυτικού κόσμου. Αυτό έλαβε σχεδόν οριστικό τέλος μέσω φαρμάκου του 20ου αιώνα. Όμως τώρα, ξεσπάσματα των τελευταίων ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βορειοανατολική Ασία καταδεικνύουν πως έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας.

Το μυστήριο με το οποίο καταπιάστηκε η επιστημονική κοινότητα, είναι γιατί βιώνουμε την επανεμφάνιση ενός θανατηφόρου παθογενούς και πάλι. Ενώ, νέα έρευνα παρέχει ενδείξεις για την αιτία της επανεμφάνισης στο γονιδίωμα στελέχους ενός από τα υπαίτια βακτήρια της νόσου. Και ταυτόχρονα υπογραμμίζει πόσο περίπλοκες μπορεί να είναι οι μεταδοτικές ασθένειες.

Το είδος πίσω από την ασθένεια, είναι ο Streptococcus pyogenes. Ένα μικρόβιο σε σχήμα σφαίρας το οποίο μπορεί να απελευθερώσει τοξικές ουσίες, τα υπεραντιγόνα, που είναι ικανά να σπείρουν χάος μέσα στο ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως των παιδιών.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, όπως αυτά μιας απλής φαρυγγίτιδας ή έξαψης, είτε πολύ σοβαρά, όπως τοξικό σοκ που αναγκάζει τα ανθρώπινα όργανα να καταρρεύσουν.

Παρόλα αυτά, με την πρόοδο των αντιβιοτικών, τέτοια ξεσπάσματα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, πριν ξεφύγουν από τον έλεγχο και επιφέρουν μοιραία αποτελέσματα.

Το νέο κύμα έφτασε και ήταν περισσότερο επιθετικό

“Μετά το 2011, άρχισε να προκύπτει νέο κύμα κρουσμάτων στο Η.Β. και πλέον επισημαίνονται κρούσματα και στην Αυστραλία”, αναφέρει ο μοριακός βιολόγος του University of Queensland, Stephan Brouwer.

Η επανεμφάνιση του κόκκινου πυρετού συνδέθηκε με πάνω από 600.000 περιπτώσεις στον κόσμο.

Μέσω της έρευνας, ο Brouwer χαρακτήρισε όλα τα υπεραντιγόνα που παράχθηκαν από ένα συγκεκριμένο στέλεχος από τη Βορειοανατολική Ασία.

Αποδείχθηκε ότι ανάμεσά τους, βρέθηκε κάποιο είδος υπεραντιγόνου που προσδίδει ένα νέο και έξυπνο τρόπο στα εν λόγω βακτήρια να αποκτήσουν μεγαλύτερη πρόσβαση εντός του ανθρώπινου οργανισμού. Μια μηχανική που δεν έχει εντοπιστεί ξανά ανάμεσα στον κόσμο των βακτηρίων.

Αυτό σημαίνει ότι έχει μεσολαβήσει κάποια μορφή εξέλιξης και δε πρόκειται για τα ίδια στελέχη των βακτηρίων που “ξεπάστρεψαν” κόσμο τους περασμένους αιώνες.

‘Αλλες έρευνες συνηγορούν ότι η εξέλιξη της επιθετικότητας αυτών των βακτηρίων οφείλεται σε μια “επίθεση” που δέχθηκαν τα ίδια από κάποιον ιό. Ενδέχεται δηλαδή, η τοξικότητά τους να αυξήθηκε όταν τα ίδια μολύνθηκαν από ιούς που μετέφεραν τα “τοξικά” γονίδια, αναφερει ο βιοεπιστήμονας Mark Weller του ιδίου πανεπιστημίου.

“Δείξαμε ότι αυτές οι τοξίνες επιτρέπουν στον streptococcus pyogenes να αποικίσει καλύτερα εντός του οργανισμού, επιτρέποντάς του πιθανώς να παρακάμψει άλλα στελέχη” προσθέτει.

Τα γονίδια μεταφέρονται από μικρόβια σε ιούς “γεννώντας” κλώνους τους

Η συγκεκριμένη διαδικασία είναι γνωστή ως οριζόντια γονιδιακή μεταφορά. Πρόκειται για ένα γονίδιο που εξελίχθηκε σε κάποιο μικρόβιο και αυτό μπορεί να ενσωματωθεί στο γονιδίωμα ενός ιού. Στη συνέχεια ενσωματώνεται στο DNA του νέου υποδοχέα, δημιουργώντας μία μορφή κλώνου του αρχικού.

Αυτά τα “κλεμμένα” γονίδια παρέχουν στα παθογόνα νέους τρόπους να εισέλθουν στον οργανισμό ή και να αντισταθούν στη θεραπευτική αγωγή, η οποία διαφορετικά θα τα αντιμετώπιζε με αποτελεσματικότητα.

Το εξελιγμένο στέλεχος είναι εξίσου επικίνδυνο με αυτό που εξαλείφθηκε τον 20ο αι

Στην περίπτωσή μας, η διαδικασία αυτή βοήθησε ένα λιγότερο σοβαρό πλέον στέλεχος βακτηρίου να αναπτύξει ένα “όπλο” που το καθιστά το ίδιο επικίνδυνο με τον πρόγονό του που είχε εξαλειφθεί. 

Μάλιστα, οι επιστήμονες κατάφεραν να επαληθεύσουν την υπόθεση αυτή, τροποποιώντας γενετικά το στέλεχος που φαινόταν να έχει εξελιχθεί. Τότε, τα στελέχη έχασαν την ικανότητα να αποικίσουν αποτελεσματικά σε πειραματόζωα, ενώ πριν από αυτό δεν αντιμετώπιζαν πρόβλημα.

Τα μέτρα κατά του κορονοϊού περιορίζουν και τον κόκκινο πυρετό

Δεδομένου ότι ο κόκκινος πυρετός είναι αερομεταφερόμενος, ακριβώς όπως και ο κορονοϊός, υπάρχει μεγαλύτερη δυσκολία να μεταβεί σε επιδημική έκταση εξαιτίας των διαφόρων περιορισμών για την πανδημία του SARS-CoV-2.

“Αν η κοινωνική αποστασιοποίηση χαλαρώσει κάποια στιγμή, δεν είναι απίθανο ο κόκκινος πυρετός να επιστρέψει” λέει ο Walker.

Ενώ, προσθέτει, “Όπως και με το νέο κορονοϊό, ένα νέο εμβόλιο στη διάθεσή μας, θα είναι αναγκαίο εν τέλει για να εξαλείψει και πάλι τον κόκκινο πυρετό”

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Nature Communications.