Η προέλευση του κορονοϊού και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος

Τα τελευταία χρόνια, έχουν εμφανιστεί παθογόνοι για τον άνθρωπο μικροοργανισμοί (ιοί) σε περιοχές του πλανήτη όπου ήταν μέχρι τότε άγνωστοι. Κατά κύριο λόγο, προέρχονταν από άγρια ζώα και προκάλεσαν εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα και θανάτους, ήταν μεταδοτικοί και μόλυναν όλον τον πλανήτη. Ενδεικτικά αναφέρονται:

• Ο HIV που εμφανίστηκε στις ΗΠΑ το 1981
• Ο Ebola που εντοπίστηκε στο νότιο Σουδάν και στο Κονγκό το 1976
• Ο Zika που έπληξε την αμερικανική ήπειρο το 2015
• Ο ιός του Δυτικού Νείλου που ήρθε στην Αμερική το 1999 
• Ο Η1Ν1 που ήρθε από την Ασία το 2009
• Ο SARS που ξεκίνησε από το Φοσάν της Κίνας  το 2002
• Ο MERS που εμφανίστηκε το 2012 στις Αραβικές Χώρες
• Ο COVID-19 που εμφανίστηκε στην περιοχή Χουάν της Κίνας στα τέλη του 2019.

Τα άγρια ζώα συμβιώνουν με τους ιούς χωρίς να μολύνονται από αυτούς. Λόγω όμως της ξέφρενης αστικοποίησης, του περιορισμού και της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των δασών, κατέληξαν τα άγρια ζώα να έρθουν πολύ κοντά στις αστικές περιοχές και αναπόφευκτα οι ιοί, και εν προκειμένω ο κορονοϊός, να μεταπηδήσει στον άνθρωπο.

Ήδη από τον Ιανουάριο του 2019, δηλαδή ένα χρόνο πριν από την κρίση του νέου κορονοϊού, το περιοδικό The Scientist φιλοξενούσε άρθρο της Καταρίνα Ζίμερ, το οποίο περιείχε μια δυσοίωνη προειδοποίηση: «Καθώς τα τροπικά δάση αποψιλώνονται με ανησυχητικό ρυθμό σε παγκόσμια κλίμακα, οι επιστήμονες φοβούνται ολοένα και περισσότερο ότι οι πανδημίες του μέλλοντος μπορεί να προέλθουν από την ανθρώπινη δραστηριότητα που καταστρέφει τα δάση». Η αρθρογράφος παρέθεσε αρκετές έρευνες, οι οποίες τεκμηρίωναν ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην αποψίλωση δασών και στην έκρηξη ιογενών νόσων σε γειτονικές περιοχές.

Σε πρόσφατο άρθρο του στους New York Times, ο Κινέζος δημοσιογράφος Γουφέι Γιου χαρακτήρισε την επιδημία του κορονοϊού «εκδίκηση των παγκολίνων». Πρόκειται για είδος μυρμηγκοφάγου, που ζει σε τροπικές περιοχές της Αφρικής και της Ασίας. Στην Κίνα αποτελεί περιζήτητο εμπόρευμα, καθώς το κρέας του θεωρείται ντελικατέσεν και πολλοί πιστεύουν ότι έχει και θεραπευτικές ιδιότητες.

Κατά μία εκδοχή, ο κορονοϊός πέρασε για πρώτη φορά σε ανθρώπους στην επαρχία Γουχάν της Κίνας από τις νυχτερίδες με ενδιάμεσο αποδέκτη τους παγκολίνους και μέσω της πώλησης παγκολίνων σε υπαίθρια αγορά ζωντανών ζώων (wet market), η μόλυνση έφτασε στον άνθρωπο. Με παρόμοιο τρόπο από άγρια πουλιά και άγρια ζώα μεταδόθηκαν και οι υπόλοιπες επιδημίες ή και πανδημίες. Ζωτικό χώρο απαιτούν και τα πουλιά και τα άγρια ζώα. Η αλόγιστη καταστροφή των οικοσυστημάτων, των βιοτόπων, των δασών κλπ. έφερε τον κορονοϊό στο σπίτι μας. Κανείς δεν πρέπει να αμφιβάλει γι’ αυτό: τα αίτια είναι ανθρωπογενή.

Είμαι σίγουρος ότι την επόμενη μέρα θα ακουσθούν από τους γνωστούς επώνυμους, υποκριτικές κραυγές αγωνίας για την σωτηρία των βιοτόπων, των δασών, του θαλάσσιου περιβάλλοντος κλπ., ας μην ξεχνούν όμως ότι ο επόμενος ιός παραμονεύει και ίσως αυτή την φορά να είναι πιο καταστροφικός.

*Ο κ. Κατσαρός είναι Διευθυντής Τμήματος Διατροφολογίας & Διαιτολογίας New York College, π. Πρόεδρος ΕΦΕΤ, π.Πρόεδρος της Ένωσης Ελλή­νων Χημικών και Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΚΕΦΕ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ

*Παρακολουθήστε μέσα από το live blog του www.ecozen.gr, όλες τις εξελίξεις για την πανδημία του κορονοϊού στην Ελλάδα, την Ευρώπη και όλο τον κόσμο.

Ρεπορτάζ, έρευνες, απόψεις επιστημόνων, ερευνητών και ιατρών. Μέτρα προστασίας από τον ιό και προτάσεις ειδικών και ανακοινώσεις της κυβέρνησης και της επιστημονικής κοινότητας στο live blog του www.ecozen.gr.