Επιστήμονες εξηγούν γιατί ο κορονοϊός δεν είναι καλός για το κλίμα

Καθώς η πανδημία του COVID-19 σαρώνει τη Γη, κάνει ολόκληρες πόλεις να κλείνουν και τσακίζει την οικονομία, μια ξαφνική μείωση της ρύπανσης έκανε πολλούς να εικάσουν πως αυτή η τραγωδία μπορεί να αποβεί ωφέλιμη για τον πλανήτη και το κλίμα.

Άλλωστε τα κανάλια στη Βενετία είναι πιο καθαρά απ’ όσο τα θυμόμαστε και οι δορυφόροι δείχνουν μια δραματική πτώση στο μονοξείδιο του αζώτου, που συμβάλλει στο νέφος, σε πολλές μητροπολιτικές περιοχές, καθώς η δημόσια ζωή σταματάει σε μια προσπάθεια να καθυστερήσει η εξάπλωση του ιού.

Αλλά ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κορονοϊός διαταράσσει την κατανάλωση που κάνουμε και τις εκπομπές μας, σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν θα έχει πολλά περιβαλλοντικά οφέλη, ιδίως ως προς τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής.

Σε ότι αφορά τα συμπεράσματα για την επίδραση του ιού στις εκπομπές δεν πρέπει να είμαστε βιαστικοί, λέει ο Gavin Schmidt, επιστήμονας κλίματος, διευθυντής του ινστιτούτου Γκόνταρντ για διαστημικές σπουδές της NASA, στη Νέα Υόρκη. «Οι περισσότερoι βραχυχρόνιοι ρύποι που έχουν μειωθεί σχετίζονται με τη μετακίνηση. Υπάρχει ακόμα ηλεκτρισμός, το Ίντερνετ καλά κρατεί και η παραγωγή ενέργειας είναι το 1/3 των εκπομπών μονοξειδίου».

A new animation showing the variation of nitrogen dioxide emissions over #China (Dec-March) – thanks to @CopernicusEU #Sentinel5P data.
Sentinel-5P currently provides the most accurate measurements of NO2 and other trace gases from space.
ℹ️https://t.co/Gn9mvSnIu6 pic.twitter.com/nDLrboKnXG

— ESA Earth Observation (@ESA_EO) March 19, 2020

Με άλλα λόγια, μπορεί να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αλλά ίσως αντισταθμίζονται από αυξήσεις αλλού, καθώς ο κόσμος προσαρμόζεται στους περιορισμούς που σχετίζονται με τον COVID-19.

Οι αλλαγές στο κλίμα και το διοξείδιο του άνθρακα

«Καταναλώνουμε πολλή ενέργεια αυτή τη στιγμή, περισσότερη από πριν, έτσι βλέπω μια μετακίνηση από τις εμπορικές στις οικιακές εκπομπές», είπε τηλεφωνικώς ο K. Max Zhang, επιστήμονας ρύπανσης της ατμόσφαιρας και του κλίματος.

Αν λάβουμε υπόψη όλες τις αβεβαιότητες της τωρινής κατάστασης, είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα γίνει τους επόμενους μήνες. Ένα σενάριο με βάση το οποίο ο ιός περιορίζεται μέσα σε μήνες είναι ριζικά διαφορετικό από ένα σενάριο όπου θα χρειαστεί έναν χρόνο να επιστρέψουμε σε φυσιολογικά μοτίβα κατανάλωσης, αν υποθέσουμε ότι είναι δυνατόν.

Αλλά ακόμα κι αν υπάρχουν σοβαρές μακροπρόθεσμες διακοπές που μειώνουν δραματικά τις ετήσιες εκπομπές, δεν θα είχε μεγάλη επίδραση στην κλιματική αλλαγή, είπε ο Schmidt. «Ο κύκλος του διοξειδίου του άνθρακα είναι τέτοιος που όταν προσθέτουμε πράγματα, παραμένει», εξήγησε. «Είναι σαν μπανιέρα. Όσο πιο πολύ τη γεμίζεις, τόσο βαθαίνει». «Βάζουμε περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην μπανιέρα, δηλαδή την ατμόσφαιρα και τη βιόσφαιρα και τον ωκεανό, και γεμίζει η μπανιέρα», είπε. «Όταν κλείνω λιγάκι τη βρύση, συνεχίζει να γεμίζει».

Για παράδειγμα, φαντάσου οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα να έπεφταν κατά 1/5 φέτος – από τους δέκα γιγατόνους του 2019 σε οκτώ γιγατόνους το 2020. Και με δεδομένο ότι η Γη μπορεί να απορροφήσει μόνο δύο γιγατόνους τον χρόνο, μιλάμε για πάνω από έξι γιγατόνους απ’ όσους μπορεί να επεξεργαστεί ο πλανήτης.

Οι επιπτώσεις στο κλίμα από την παγκόσμια καραντίνα

Μάλιστα τα lockdown λόγω του COVID-19 μπορεί να οδηγήσουν σε μια ελαφρά αύξηση της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Κι αυτό διότι η ρύπανση από αερολύματα, που προκαλείται από πηγές όπως αυτοκίνητα ή καύση άνθρακα, εξαφανίζεται από την ατμόσφαιρα μέσα σε λίγες μέρες ή εβδομάδες.

Η γρήγορη πτώση των αερολυμάτων εξηγεί γιατί πολλές πόλεις που είναι σε καραντίνα βίωσαν άμεσα μία αντίστοιχη βελτίωση στην ποιότητα του αέρα, αν και η απουσία αερολυμάτων μπορεί να κάνει τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να ανέβουν λιγάκι. «Γενικά, τα αερολύματα μειώνουν τη θερμοκρασία τον πλανήτη επειδή “στέλνουν” πράγματα στην ατμόσφαιρα που λειτουργούν ελαφρώς ανακλαστικά κάτι που σημαίνει ότι λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία φτάνει στο έδαφος και περισσότερο φως αντανακλάται», είπε ο Schmidt.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ρύπανση με αερολύματα πρέπει να θεωρείται κάτι θετικό, ιδίως αν λάβουμε υπόψη πόσο επιβλαβής είναι για τη δημόσια υγεία – η μολυσμένη ατμόσφαιρα υπολογίζεται ότι προκαλεί εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο. Επιπλέον η επίδραση των αερολυμάτων περιορίζεται σε μισό βαθμό Κελσίου, είπε ο Schmidt, κι αυτό σημαίνει ότι η υπερθέρμανση από τη μείωση των αερολυμάτων θα ήταν μια ψηφίδα στη μεγαλύτερη τάση της κλιματικής αλλαγής.

Αλλά οι διαφορές ανάμεσα στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και σε βραχύβιους ρύπους δείχνει ότι οι άνθρωποι ασκούν περίπλοκες πιέσεις στο κλίμα, έτσι είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα προκληθεί από τα lockdown και την πτώση της οικονομίας σε παγκόσμια κλίμακα.

Παρόλα αυτά, οι επιστήμονες παρακολουθούν όλες αυτές τις αλλαγές και θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν όλα αυτά τα δεδομένα για να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις για το μέλλον. Η γρήγορη μείωση των σωματιδίων νέφους που εκλύονται από τον τομέα της μετακίνησης ή των ιχνών συμπύκνωσης που αφήνουν τα αεροπλάνα θα είναι πολύ χρήσιμα, επειδή αυτές οι αλλαγές είναι πολύ πιο δραματικές και απτές για τους ανθρώπους.

Τι γίνεται με την υγεία μας

«Μπορούμε να δούμε αν η ποιότητα της ατμόσφαιρας όντως θα βελτιωθεί, κάτι που θα έχει οφέλη για την υγεία και πώς θα είναι σε σύγκριση με τον κορονοϊό», είπε ο Zhang. «Επίσης, συνήθως λέμε ότι οι άνθρωποι περνάνε 80% του χρόνου τους μέσα, αλλά τώρα περνάνε το 100%. Πώς θα επηρεάσει αυτό την υγεία μας;».

«Οι επιστήμονες είναι οπορτουνιστές από τη φύση τους», συμπληρώνει. «Υπάρχουν πολλές μελέτες στο παρελθόν που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τέτοια επεισόδια για να ρυθμίσουν μοντέλα ή να δουν πως είναι οι εκτιμήσεις εκπομπών σε σχέση με την πραγματικότητα».

Ο Schmidt επισημαίνει ότι αυτές οι βραχυπρόθεσμες αλλαγές ήδη είναι ορατές στο γενικό πληθυσμό και στους επιστήμονες, έτσι αυτό μπορεί να μας κάνει αξιολογήσουμε εκ νέου τους συμβιβασμούς που κάνουμε ως προς τη δημόσια υγεία σε σχέση με τις καταναλωτικές υπερβολές του συνηθισμένου τρόπου ζωής μας.

«Συνηθίζεις αυτά τα υψηλά επίπεδα ρύπανσης», είπε. «Έτσι γίνεται επαναρύθμιση των σημείων αναφοράς όλων μας και λέμε “Α, έτσι είναι ο καθαρός αέρας και το καθαρό νερό”».

«Τώρα, όταν ξαναρχίσουν όλα, θα βρομίσει ο πλανήτης πολύ γρήγορα και θα δούμε ότι είναι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα απ’ όσο νομίζαμε», συμπλήρωσε ο Schmidt. «Έτσι νομίζω ότι θα υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα επαναρύθμιση αυτών των μετατοπισμένων σημείων αναφοράς όταν βγούμε απ’ όλο αυτό».

Με πληροφορίες από: vice.com

*Παρακολουθήστε μέσα από το live blog του www.ecozen.gr, όλες τις εξελίξεις για την πανδημία του κορονοϊού στην Ελλάδα, την Ευρώπη και όλο τον κόσμο.

Ρεπορτάζ, έρευνες, απόψεις επιστημόνων, ερευνητών και ιατρών. Μέτρα προστασίας από τον ιό και προτάσεις ειδικών και ανακοινώσεις της κυβέρνησης και της επιστημονικής κοινότητας στο live blog του www.ecozen.gr.