Ακόμα και οι μύγες σκέφτονται πριν πράξουν

Η σκέψη και η απόφαση όχι μόνο δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των ανθρώπων αλλά μια διαδικασία που ακολουθούν ακόμη και οι μύγες. Νέα βρετανική έρευνα δείχνει ότι διαθέτουν την απαραίτητη νοημοσύνη για να κάνουν κάτι ανάλογο. Η μελέτη δείχνει ότι όσο πιο δύσκολη είναι η απόφαση που πρέπει να ληφθεί, τόσο περισσότερο μια μύγα καθυστερεί – όπως συνήθως κάνει και ένας άνθρωπος. Είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται κάτι τέτοιο σε ένα έντομο, όπως η μύγα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή νευροεπιστήμης Γκέρο Μίζενμπεκ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σύμφωνα με το BBC έκαναν πειράματα με μύγες των φρούτων (δροσόφιλες), οι οποίες έπρεπε να διακρίνουν ανάμεσα σε διαφορετικές οσμές. Όσο πιο παρεμφερείς ήσαν οι μυρωδιές, τόσο η μύγα καθυστερούσε να διαλέξει.

Οι δοκιμές αυτές, που κράτησαν πέντε χρόνια, έδειξαν ότι τα έντομα δεν λειτουργούν ενστικτωδώς ή παρορμητικά, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά αντίθετα φαίνονται να το «σκέφτονται», προχωρώντας σε συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών από το περιβάλλον τους, προτού κάνουν κάποια επιλογή για το πώς θα κινηθούν.

Αυτή ακριβώς η συμπεριφορά, δηλαδή η αναβολή της δράσης ώσπου να συγκεντρωθούν οι αναγκαίες πληροφορίες για να ληφθεί η κατάλληλη απόφαση, θεωρείται ένα από χαρακτηριστικά της ανώτερης νοημοσύνης στους ανθρώπους και στους πιθήκους – και φαίνεται πως δεν είναι άγνωστη ακόμη και στις μύγες.

«Η απεξάρτηση της δράσης από αυτόματες αντιδράσεις θεωρείται διακριτικό γνώρισμα της νοημοσύνης. Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι μύγες των φρούτων έχουν μια τέτοια εκπληκτική νοητική ικανότητα, που έως τώρα είχε περάσει απαρατήρητη», δήλωσε ο Μίζενμπεκ. Πρόκειται, όπως είπε, «για την πιο σαφή μέχρι σήμερα ένδειξη μιας νοητικής (γνωστικής) διαδικασίας σε έναν πολύ απλό εγκέφαλο.

Οι άνθρωποι έβλεπαν τα έντομα σαν μικρά ρομπότ, που απλώς αντιδρούν αντανακλαστικά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Τώρα ξέρουμε πως αυτό δεν είναι σωστό. Γνωρίζουμε πλέον ότι οι νοητικές (γνωστικές) ικανότητες συναντώνται πολύ χαμηλά στο εξελικτικό δέντρο».

Οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι ένα γονίδιο, το FoxP, το οποίο ενεργοποιεί σχεδόν 200 νευρώνες του εγκεφάλου (από τους συνολικά περίπου 200.000 που έχει ο εγκέφαλος του εντόμου), εμπλέκεται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της μύγας και μπορεί να τη δυσκολέψει.

Οι μύγες που, λόγω μετάλλαξης, απέκτησαν το εν λόγω γονίδιο, έγιναν πιο αναποφάσιστες και χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να διαλέξουν, αν και η απόφασή τους συνέχιζε να είναι συνήθως η σωστή. Αυτό, κατά τους ερευνητές, δείχνει ότι υπάρχει ένα μικρό κύκλωμα εγκεφαλικών νευρώνων σχετικό με το συγκεκριμένο γονίδιο, που ασχολείται με την υποστήριξη των αποφάσεων ακόμη και σε μια μύγα.

Όπως ανέφερε ο ερευνητής Σαμίκ Ντασγκούπτα, «προτού ληφθεί κάποια απόφαση, τα εγκεφαλικά κυκλώματα συλλέγουν πληροφορίες, όπως ένας κουβάς μαζεύει νερό. Μόλις οι πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί, φθάσουν σε ένα ορισμένο επίπεδο, τότε πυροδοτείται η απόφαση. Όταν το γονίδιο FoxP είναι ελαττωματικό, είτε μειώνεται η ροή πληροφοριών μέσα στον “κουβά”, είτε ο “κουβάς” εμφανίζει διαρροή».

Οι μύγες έχουν μόνο ένα γονίδιο FoxP, ενώ οι άνθρωποι τέσσερα. Τα ανθρώπινα γονίδια FoxP1 και FoxP2 έχουν συσχετιστεί με την εξελικτική ανάπτυξη της γλώσσας και της νόησης, καθώς και την μάθηση δύσκολων δραστηριοτήτων όπως το παίξιμο του πιάνου.